skip to main |
skip to sidebar
Er zijn geen winnaars in een oorlogssituatie. Na de eerste wereldoorlog was Engeland failliet en de korte termijn behoeftes van de geallieerden – het leegpersen van de Duitsers- zorgden uiteindelijk voor de Tweede Wereldoorlog. Maar hoe zit dat dan met ons gevoel voor rechtvaardigheid? Kun je beter alles vergeten en vergeven?
Met die vraag worstelt Oeganda. In de Groene staat een interessant stuk van mark Schenkel over dit probleem. De regering - zelf aan de macht gekomen door een coupe - vecht een bloedige strijd uit met rebellen van het Verzetsleger van de Heer. In Den Haag staat Dominic Ongwen terecht voor het internationale gerechtshof omdat hij als eerste commandant op grote schaal mensenrechten heeft geschonden (dorpen weggevaagd). Probleem is alleen dat Dominic zelf ook ooit werd ontvoerd en binnen het verzetsleger moest zien te overleven. Hij werd zelf een monster. Hoe moet je daar als rechter mee omgaan? Waar moet een grens getrokken worden bij de vervolging van een kind soldaat?
Een duivels dilemma waar je moeilijk een antwoord op kan vinden. Verzoening zou een oplossing kunnen zijn. Dit is wat men na de dood van Franco deed en de voormalige fascisten werden omgeturnd tot Partido Popular. Het blijken nog steeds de grootste schurken van de Spaanse politiek te zijn. De corruptieschandalen vliegen hen om de oren. Hoe dit komt? Omdat ze denken overal mee weg te komen, zoals uit het verleden ook is gebleken.
Maar of dit inzicht helpt bij het dilemma in Oeganda ? Misschien is een waarheidscommissie zoals in Zuid Afrika na het Apartheidsregime op poten werd gezet wel een interessante middenweg. Het schijnt enorm goed te hebben geholpen voor de verwerking van trauma’s die mensen hadden zonder dat de samenleving werd ontwricht door wraakgevoelens.
In de NRC van woensdag stond een grappig interview met de actrices Heloise Godet en Zoe Bruneau de actrices die in de laatste film van Jean Luc Godard spelen; Adieu au langage.
Om een aantal redenen lijkt het me dit een intrigerende film. Ten eerste is het voor een deel bij Godard thuis gedraaid en ten tweede was er geen kostuum of make-up afdeling.
Vooral deze opmerking van actrice Godet vond ik goed: ’Soms gaf hij me voor een scene een trui uit zijn eigen kast.’ Voor de rest zijn veel scenes naakt en daarover heeft hij gezegd dat de actrices zich niet mochten scheren. Hij zei: ’Wees harig! Zo is de mens gemaakt.’ Volgens de actrices is de blik van Godard mannelijk, maar kijkt hij nooit op een seksuele manier naar het vrouwenlichaam. Wel sensitief, sensueel, niet seksueel.
Dit is de filmmaker als auteur. Hij bouwt de film op met elementen uit zijn eigen leven. Ze zeggen dat hij niet iemand is die vriendschappen onderhoud of sms’jes gaat sturen naar de actrices. Hij is alweer bezig met een ander project. Dat onderstreept het auteurschap. Net als de schrijver die even intensief met zijn personages leeft, gaan die personages (inclusief de actrices) naar de achtergrond op het moment dat hij aan een nieuw project werkt.
‘Eet je zelf nou ook wel eens patat?’, vroeg ik aan de patatbakker die voor mij in de rij stond bij de kassa van de Albert Heijn. Ik herkende hem van de markt. ’Heel af en toe een frietje tussendoor, maar een heel patatje is er niet meer bij,’ gaf hij toe. Ik kan me dat wel voorstellen. Wat je verkoopt consumeer je zelf niet. Hij gaf me zijn kristalzegels. Ik ben dol op spaaracties, zeker als het om wijnglazen gaat. Die gooi ik vaak kapot.
De
film ‘German Concentration Camps’ gemaakt door Hitchcock en Sydney Bernstein is
een Britse propaganda film waarin de gruweldaden van de nazi’s getoond moesten
worden. Geen land was zo goed in het maken van vernietigende propaganda als de
Engelsen (die zelf de concnetratiekampen hebben uitgevonden).
De populaire interpretatie van Auschwitz en andere kampen als wrede technologische vernietigingsmachines is genoeglijk bekend. In de NYT schreef Daniel Jonah Goldhagen in het artikel ‘How Auschwitz is misunderstood’ dat deze nadruk op het technologische in feite een verkeerde analyse is.
‘Had the Nazis never created gassing installations at Auschwitz, Treblinka, Sobibor and elsewhere, they would still have killed around the same number of Jews and non-Jews. About half of the roughly six million Jews whom the Germans and their European collaborators slaughtered, and virtually all the millions of non-Jews the Germans murdered, they killed by nonindustrial means, mainly by shooting or starving them to death.’
Dit cliché van 'assembly line klling' probeert een idee de wereld in te helpen dat het elimineren van een groep mensen alleen kan onder dit soort technologische omstandigheden, maar dat is dus niet waar. ‘ In Rwanda in 1994, the Hutu perpetrators killed 800,000 Tutsi at a more intensive daily rate than the Germans did the Jews, using only the most primitive technological means, mainly machetes, knives and clubs.’
Om Auschwitz te begrijpen moet je naar het totale systeem kijken.
‘Auschwitz was thus much more than just the gas chambers and crematories — taken as a whole, it was a microcosm, not so much of the specific mechanisms of the Holocaust, but of the Nazis’ ideological vision of a world to be ruled by a master race, resting on the collective graves of the Jewish people and of tens of millions of additional victims the Germans deemed demographically expendable, and served by an enormous population of slaves. It reveals that during the Holocaust, mass annihilation, as genocide always is, was part of a larger eliminationist agenda and, at its core, a mechanism for social and political transformation.’
Het ging hier om een morele en mentale mutatie die ongekend was in de Europese geschiedenis. Dat is eigenlijk het soort informatie en reflectie die je vaak mist. Ook in de vpro documentaire Night will fall. Wat wel verhelderend was aan deze documentaire is het feit dat informatie hoe dan ook een politiek instrument is. De film van Hitchcock is nooit uitgebracht om ten eerste de Britse burgers niet het idee te geven dat de Britten de kamp overlevenden zouden moeten opvangen en ten tweede om de Duitsers niet te ontmoedigen. Die hadden de gealieerden nodig om een blok te vormen tegen de Russen.
De demonstratie tegen Michiel De Ruyter is een van de grappigste bij effecten van de vrijheid van meningsuiting tot nu toe (samen met de Zwarte Piet discussie dan). Eigenlijk is het niet echt vrijheid van meningsuiting. Het is eerder vrijheid van vrijblijvend gebabbel. Helden zijn overigens per definitie licht gestoord en hebben bijna nooit 'schone handen'. Ze kunnen die gestoordheid goed inzetten in tijden van oorlog. Djengis Kahn baande zich verkrachtend een weg door Europa, Alexander de grote deed aan genocide ter meerdere eer en glorie van zichzelf. Iedereen vond hem een held, behalve in dat kleine pietepeuterige puntje op de wereldkaart dat Athene heet, daar hadden ze een hekel aan hem want daar hadden ze de democratie uitgevonden. Churchill, een held in Nederland, was tegen vrouwenkiesrecht, mind you. Ik denk trouwens dat deze demonstratie de film erg goed heeft gedaan. Vermoedelijk gaan nu nog meer mensen de film zien. Ik wist trouwens helemaal niet dat ze Ilya Leonard Pfeijffer voor deze rol hadden gecast.
Mijn moeder vond dit vandaag bij het opruimen. Stond in een van mijn schoolschriften. Wat het precies betekent is me niet helemaal duidelijk. Wat onomstotelijk vaststaat is dat ik al op jonge leeftijd het beklimmen van de maatschappelijke ladder als een weinig zionvolle exercitie beschouwde.
In de NRC van dit weekend staat een interview met antropoloog Joost Beuving. Hij betoogt dat het goed is om naturalistisch onderzoek te blijven doen. Dat wil zeggen; anderhalf jaar tussen de mensen wonen die je onderzoekt. Observeren en hun verhalen noteren. Er is steeds minder geld voor dat type onderzoek. Men wil liever tendensen analyseren in grote hoeveelheden data. Maar, zo betoogt Beuving, je kan nooit precies weten wat die tendensen zijn als je niet ook onderzoek doet op de grond. Dat lijkt me een terechte analyse. Het vertrouwen op big data is vandaag de dag groter dan het vertrouwen op een verhaal over een gemeenschap. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek vindt plaat volgens dezelfde riedel: ouderen met een groter sociaal netwerk hebben minder last van eenzaamheid dan ouderen met een klein netwerk. Significant jawel. Volgens Beuving staan de wetenschappelijke bladen er vol mee. Hij doet juist een pleidooi voor literaire elementen in wetenschappelijk onderzoek. Ik hoop dat zijn pleidooi navolging krijgt, maar ik ben bang van niet. De angst is groot voor niet kwantificeerbare kennis. Aan de andere kant is veel kennis die wel meetbaar is, eigenlijk helemaal geen kennis maar nutteloze data.
Het zelfgenoegzame artikel van de Correspondent over de vergeten slachtoffers van Boko Haram had niets met goede journalistiek te maken. Toch werd het op internet goedkeurend gedeeld. Rob Wijnberg stelt dat we 12 westerse levens meer waard achten dan de 2000 levens van Nigerianen vermoord door Boko Haram. Er wordt ten slotte meer aandacht besteed aan de slachtoffers van Charly Hebdo. Het is niet zo'n verrassende insteek vind ik en volgens mij klopt de redenering ook niet. Die aandacht heeft namelijk niks met de waarde van die levens te maken. We kunnen die levens namelijk niet wegen. Ook de levens van de Franse redactie doen ons in essentie niks. Of misschien heel eventjes, maar het is geen familie dus dan houdr het snel op met onze symapthie (collectieve rauw bestaat niet). Er worden volgens mij aan de lopende band hele dorpen uitgemoord. Is het niet Asad dan is het wel peshmerga die dorpen uitmoorden voor het goede doel in de strijd tegen ISIS. Het is nu eenmaal te duur om gevangen te houden. Redacties van Parijse blaadjes daarentegen, dat is redelijk uniek. Dat zie je niet zo vaak. Eerst dacht ik dat de Correspondent wel aardig was, maar als je deze verontwaardiging leest ga je toch met terugwerkende kracht denken dat er misschien met wel meer artikelen iets mis is. De grappen zijn ook raar. Wijnberg die een file zogenaamd aanziet voor een protestmars tegen Boko Haram. Is dat echt leuk? Het diepte punt van niet grappigheid was nog wel dit artikel. Niet van Wijnberg, maar wel over de aanslagen. Niet grappige linksdraainde grachtengordel humor of wat het ook is.
De aantekeningen Die Adolf Eichmann in de gevangenis in Israël schreef (1960-1962) worden in de VS geveild. Een veilinghuis in Maryland hoopt er 800 duizend dollar voor te krijgen. Kan dat eigenlijk wel, geld verdienen aan de banaliteit van het kwaad? Het lijkt me zeer discutabel. Op marktplaats mogen speldjes met hakenkruisen niet eens verkocht worden. Enerzijds wordt er moeilijk gedaan over een boek als Mein Kampf , anderzijds mag iedereen die er voldoende geld voor neerlegt wel de pennenvruchten van Eichmann aanschaffen. In die aantekeningen beschrijft hij ondermeer hoe hij in de eerste jaren na de oorlog eieren verkocht aan een arbeiderskeuken in de door de Britten gecontroleerde zone. Misschien kunnen we iets leren over de chaos van die naoorlogse dagen. Iemand als Eichmann kon gemakkelijk uit Duitsland vluchten. Toch is het geen dagboek, volgens het veilinghuis, maar gaat het om aantekeningen over uiteenlopende onderwerpen. Je kunt je afvragen waarom het zoveel geld waard is en wie dat er voorover heeft. Het is veel geld waard omdat de man een sleutel rol vervulde in de Holocaust, maar ik vraag me af wat nou precies de historische waarde van die stukken is. Wie wil dit hebben? Dat zou ik wel eens willen weten. Wordt er gecontroleerd dat het niet in verkeerde handen valt?
Vandaag gingen we terug in de tijd met Cor Gout. In zijn
verhalen, maar ook het zaaltje, het optreden en het publiek voelde aan als iets
uit het verleden. Cor Gout las voor uit zijn bundel Korenblauw en dan met name
de verhalen die gingen over het Stolkpark waar hij met zijn moeder woonde na de
oorlog. Het was een fout park. Duits, met villa’s bewoont door de Duitse U-boot
commandanten. In het park zat een zeer uitgebreid bunkerstelsel waar Cor en
zijn vriendje Henkie op ontdekkingsreis gingen. De verhalen gingen heel sterk
over hoe je als kind beïnvloed wordt door de plek waar je opgroeit. Zeker zo'n
plek waar de spoken van de Duitse bezetter nog rondwaren. En niet alleen spoken
maar ook hun vleselijke aanwezigheid vanaf de jaren vijftig als ze opdoken in hun
gloednieuwe Mercedesen en korte broeken en
dan binnen wilden kijken vanwege de goede oude tijd. Het kwaad. Dat met je
moeder flirt.
Er komen 242 Noorse gevangen naar de beroemde gevangenis in Veenhuizen. Achttien Nederlandse gevangenen (die lange straffen uitzitten tot levenslang) hebben een kort geding aangespannen om te voorkomen dat hun plek wordt ingenomen door de Noren. Ze zijn gehecht aan afdeling K waar het regime menselijker schijnt te zijn dan elders. Het is opvallend dat in Nederland steeds meer gevangenissen dicht moeten en dat op deze manier toch voorkomen kan worden dat werkgelegenheid verloren gaat. Het doet me denken aan de afvalverbrandingsovens die in Nederland ook vaak een overcapaciteit hebben zodat het afval vanuit Sicilië hier kan worden verwerkt. Nederland wordt gezien als exportland, maar zou zich ook nog wel eens kunnen ontpoppen als verwerker van ‘maatschappelijke restproducten’.
Er is deze maand sneeuw gevallen in Saoedi Arabië en dat was voor een imam reden genoeg een fatwa uit te vaardigen tegen het maken van sneeuwpoppen. Schepen en bomen mochten wel, maar niet iets met een ziel. Dus geen mensen en dieren. Het is haast aandoenlijk om te zien wat mensen allemaal lezen in de koran. De een leest iets over het doden van alle ongelovigen, de ander ziet een verbod op sneeuwpoppen.
Het boekje ‘Laat de kust met rust’ , verscheen in 1997 als protest tegen een hele waaier aan vage overheidsplannen om vliegvelden, eilanden en hele dijklichamen voor de kust in zee te planten. Ook Jan Wolkers heeft een bijdrage geleverd en hij schrijft over het toekomstige landschap. Niet per se over de kust alleen, maar meer in algemene zin. Hij doet een grappige voorspelling met betrekking tot de bio-industrie. Hij schrijft:
’En de varkens dan, die door Amnesty International vergeten gevangenen ? Ach, in het jaar 2010 zullen er zoveel moslims in ons gastvrije land wonen dat wat we voor christelijke consumptie nodig hebben de hemelse modder in mag waar ze al snel hun ziekelijke marsepeinen uiterlijk zullen verruilen voor de stoere borsteligheid van hun voorvaderen en zo weer een sieraad worden voor het landschap.’
Het gaat mij er natuurlijk niet om of het uitgekomen is, maar wel over de verwachting dat een dominante islamitische cultuur in ons land een positief effect zou kunnen hebben op het afschaffen van de bio-industrie. Een interessante gedachte. Of is dan gewoon een ander dier de klos?
In de NRC van dit weekend staat een mooi artikel van Peter Vermaas over de Banlieu waar Amedy Coulibaly opgroeide (hij schoot vorige week vier mensen dood in een koosjere supermarkt). De wijk ‘La Grande Borne’ (op 25 km van Parijs) werd gebouwd tussen 1967 en 1971 en was ontworpen door architect Emile Aillaud. In tegenstelling tot de buitenwijken die tot dan toe waren opgeleverd, waren deze flats organisch rond en veel lager. Al het verkeer werd om de wijk (3500 woningen) gelegd. Op die manier was er een binnenruimte ontstaan waar kinderen zonder gevaar te lopen konden spelen. De architect noemde zijn project daarom ‘cite des enfants’ . Inmiddels zijn die kinderen, die nooit op tijd naar bed hoefden, volwassen geworden. De binnenpleinen worden nu gebruikt om drugs te verhandelen. Ideaal want er kan geen politieauto in de buurt komen.
De appartementen waren redelijk luxe, maar op den duur stopte de gemeente hier steeds vaker gezinnen uit de krottenwijken van Parijs. In 2005 schafte toenmalig minister van Binnenlandse zaken de wijkpolitie af. Sinds die tijd komt hier alleen maar de ME in een soort Robocop uitrusting op de onruststokers inhakken. Het is echt niet gek dat mensen zich niet langer Frans voelen als je daar in legeruitrusting de burgers tegemoet treedt. De schrijver en racisme bestrijder Rokhaya Diallo geeft aan dat Frankrijk een deel van haar eigen kinderen niet erkent mede door het hoofddoekverbod dat wederom door Sarkozy werd doorgevoerd. Volgens haar hoef je in relatie tot de aanslagen niet naar de islam te kijken. ’Het is een volledig Frans probleem.’
Overigens zijn er al plannen bekendgemaakt om dwars door ‘la Grande Borne’ een brede wed wordt aangelegd, om de sociale controle te verhogen. Een typische rechtse, repressieve oplossing, die je in Nederland ook steeds vaker ziet. Kijk bijvoorbeeld naar de wijze waarop we problemen in woonwagenkampen oplossen. Vaak ook door er een door aan te leggen.
Gisteren sprak ik iemand op een verjaardag over blauwe mensen, gele mensen en rode mensen. Ik had er nog nooit van gehoord. Zij ook niet, maar omdat ze bij de NAM (veroorzakers van aardbevingen) gaat werken moest zich inlezen in de taal van de managers. De wereld schijnt ingedeeld te worden volgens die groepen. Iemand die bij de woningbouwcorporatie Haag Wonen werkt, bevestigde dit. Ze vertelde zelfs dat de gemeente Den Haag een kaart heeft gemaakt waarin precies staat aangegeven waar al die mensen wonen. ‘Als je blauwe mensen vraagt hun stoep te vegen, dan zeggen ze direct dat dit hun taak niet is,’ vertelde ze. ‘Ja en ze kunnen heel goed achteruit inparkeren,’ voegde de toekomstige NAM medewerker toe.’ Kijk maar op google maps bij NAM in Assen. Alle auto’s strak ingeparkeerd.’
Blauwe mensen, zijn mensen die van regels houden. Het zou goed kunnen dat zij over vrij weinig inlevingsvermogen beschikken. De gaswinning ging ten slotte volgens de regels en dan kunnen ze dat geklaag van al die groene en gele mensen over hun gescheurde huizen maar moeilijk begrijpen.
Hier staan alle kleuren uitgelegd.
Een vriend noemde Jean Nouvel een architect ‘who does ugly better than those other guys’. Hij doelde op het nieuwe concertgebouw dat in Parijs is geopend. Ik snap geloof ik wel wat hij bedoelt. Het is geen kinderachtig gebouw. Het heeft dat bekende deconstructivistische element uit de jaren negentig, waardoor het lijkt dat je naar een ruïne kijkt. Financieel schijnt het ook echt een ruine te zijn. Van binnen is het juist heel organisch en baarmoeder-achtig. Toch heeft dit gebouw karakter. Het is stoer en doet, in tegenstelling tot wat veel critici zeggen, helemaal niet aan een ruimteschip denken. Als je het gebouw ziet weet je een ding zeker: dit gaat nergens heen. Ik ben allang blij dat het niet op een gebakje lijkt zoals het gebouw dat Boymans gaat bouwen. Dat is pas echt lelijk.
Vandaag kwam ik in de Aldi meneer Plopatou tegen. Hij had een taart gekocht.
‘Dat ziet er lekker uit,‘ zeg ik wijzend op de slagroomtaart.
‘Ja een taart geeft mij een feestelijk gevoel. Er staat hier dat je er twaalf stukken van kan snijden, maar ik snijd hem meestal in acht. Ik eet maar twee stukken per dag, dus ik doe vier dagen met zo’n taart, daarna koop ik weer een nieuwe.’
Meneer Plopatou had allemaal tasjes bij zich, zoals altijd. Tasjes met boeken erin. Ook droeg hij zijn onafscheidelijke paraplu. Ik vroeg hem hoe hij dat allemaal ging vervoeren. Hij had een systeem zei hij en hij zou het me laten zien.
De doperwtjes en de margarine gingen in een tasjes bij de boeken en daarna trok hij een handschoen aan. De handschoen was nodig omdat de taart uit de diepvries kwam. Vervolgens liep hij als een ober met de taart omhoog de winkel uit, zijn paraplu bungelend aan een arm.
‘Kijk, zo kan je toch heel elegant een taart vervoeren.’
De zonderlinge Plopatou verdween met zijn taart in de nacht.
Op Vice lees ik het verhaal over Christian Picciolini die van zijn vijftiende tot eenentwintigste skinhead was en zelfs leider van de grootste Whitepower beweging in Amerika en betrokken bij de KKK. Als hij volwassen wordt beginnen zijn ideeën wat te kalmeren en ziet hij in dat hij verkeerd zit. In 2009 richt hij life after hate op, een club die zich bezig houdt met probleem jongeren in Chicago.
Harrelson, een voormalige white power skinhead die ook bij zinnen is gekomen vertelt over zijn redding:
"Veel leraren op de middelbare school wilden van me van school trappen, maar gelukkig zagen een paar dat ik geen kwaadaardig mens was, maar gewoon een boos en onzeker jongetje," vertelt Harrelson. "Gelukkig kwamen die voor me op, anders was ik nu echt de klos geweest. Ik ken veel slimme en ambitieuze skinheads. Het is niet eerlijk om deze jongens voor altijd af te schrijven omdat ze als jong persoon werden verleid om het verkeerde pad te kiezen. Dat is een dom kind de doodstraf geven, en dat is niet oké, "een verhaal over een skinhead die als ze eenmaal volwassen
Misschien heeft hij gelijk. Misschien moeten we ook zo naar de jongeren kijken die in Syrië de jihad willen vechten. Als ze later ouder worden zullen ze vanzelf inzien dat ze fout zijn geweest en vanaf dat moment zullen sommigen zich gaan inzetten om toekomstige jihad-gangers van het foute pad te houden. Een van hen zal de werkgroep 'life after jihad' oprichten en zo zullen ze uiteindelijk de meest effectieve strijders worden tegen de haatpredikers die ze eerst volgden. Zijn wij bereid de nu radicale jongeren op late leeftijd hun fouten te vergeven? Of zullen we hen die fouten de rest van hun leven nadragen?
Laatst moest ik voor een kort verhaal iets uitzoeken in de buurt van jardin de plantes, niet in het echt maar virtueel via google maps. Op de kruising van rue Geoffroy-Saint-Hilaire en rue Buffon trof ik deze duif in volle vlucht. Dit biedt kansen voor de (urban) vogelspotter op leeftijd. Je hoeft niet van je plaats te komen en als je een mooi screenshot hebt gemaakt van een vogel dan is dat toch jouw ontdekking.
In de trein vanochtend zat een jong stel. Ze zouden binnenkort gaan samenwonen en bespraken de voor en nadelen van hun respectievelijke bedden. Hij was wat zwaar en daardoor boog haar bed door. Hij stelde voor dat ze een fijn nieuw bed zouden kopen als het eenmaal zover was. Ze sputterde wat tegen, haar bed was nog geen jaar oud en prima in orde. Toen zei hij fluisterend:’ laten we een bed kopen zonder historie.’
Dat vond ik een grappige uitspraak. Alsof al die schimmen uit het verleden, al die exen waarmee het bed is gedeeld zich nog ergens in het matras schuil hielden en zich ieder moment weer met hun levens kunnen gaan bemoeien.
Er is een mooi verhaal van Jonathan Letham ‘The Spray’ in de bundel 'men and cartoons' waarin de politie een soort spray gebruikt om te achterhalen wat er in een woning is weggenomen. Je spuit het in de ruimte en de verdwenen objecten beginnen zalmkleurig op te lichten. Het stel waar is ingebroken spuit de spray ook op elkaar en dan verschijnen hun exen als een soort hologram uit hun rug. Dat is dus de reden dat je een bed zonder historie wil.
Charly Hebdo ridiculiseerde de paus net zo goed als dat ze de profeet Mohamed ridiculiseerde. Toch is dat niet helemaal hetzelfde betoogt Jason Stanley op de Stone. Klopt. De paus vertegenwoordigt een meerderheid en werkelijke autoriteit, Mohamed is de profeet van een minderheid in Frankrijk die het toch al te verduren heeft. Arnon Grunberg merkt op zijn blog op dat Stanley nog een extra punt had moeten noemen; het belang van assimilatie.
‘So what’s assimilation? To say: I’ll make fun of me (and my gods and my prophets) before you can make fun of me (and my gods and my prophets) and I’m better at it than you.’
De beledigde moslim die beantwoordt aan zijn wraakgevoelens doet denken aan een klein kind die zich teveel aantrekt van anderen. In dit geval waren het kinderen met Kalasjnikovs. Toch is het zeer de vraag of de moslims die de aanslag hebben gepleegd, simpelweg beledigt waren. Ik denk eerlijk gezegd dat de zogenaamde belediging vooral een aanleiding was om terreur te zaaien en zoveel mogelijk ongelovigen af te knallen.
De tragische dood van twaalf redactieleden van het satirische blad Charly Hebdo is inmiddels tot Kosmische proporties opgeblazen. ‘Wij zijn allemaal Charly,’ wordt er dan gezegd. Toch is die uitspraak behoorlijk problematisch. Het is een beetje zoals het ‘u bent voor of tegen ons’ van George Bush. Veel moslims die niet naar de wapenen grijpen zullen zich niet met Charly Hebdo kunnen identificeren. Is dat dan maar meteen de vijand? Rutte sprak over de twaalf redactieleden als de twaalf poortwachters van de vrijheid van meningsuiting. Het lijkt wel alsof hij het over Erasmus en Spinoza heeft. Laten we wel wezen, die mensen zaten gewoon in de entertainment business. Door al die symboliek vergeet je ook bijna dat het mensen waren van vlees en bloed.
Ze hielden er bij Charly Hebdo van om religieuze minderheden te beledigen. Zowel Christus als Mohamed moesten het ontgelden. Ik heb daar persoonlijk niet zo veel moeite mee, maar genuanceerd waren de tekeningen nooit. Ze hebben me ook niet aan het denken gezet. Het misverstand rondom de vrijheid van meningsuiting is dat je alles moet kunnen zeggen. Dat lijkt me onzinnig. Een dergelijke absolute vrijheid van meningsuiting is net zo gevaarlijk als de absolute waarheid van moslimfundamentalisme waar we zo tegen ageren.
In de Volkskrant stond vanochtend een stukje over de nieuwe roman van Houellebecq. De auteur gaf gisteren nog een interview over zijn nieuwe roman soumission in het Franse acht uur journaal. In zijn boek voorspelt hij dat in 2022 Frankrijk een Islamitische president heeft. Er schijnt in Frankrijk al weken over te worden gedebatteerd. Hoofredacteur van Liberation vond dat dit een cadeautje was aan Marine Le Pen. Houellebecq zat met zijn boeken al eerder akelig dicht in de buurt van de waarheid. Denk aan de aanslagen op Bali die in plataforme waren aangekondigd. Hij ziet het niet als iets negatiefs, een islamitische president die via democratische weg aan de macht komt. De minirok verdwijnt, maar ook de werkeloosheid omdat alle vrouwen ineens thuis moeten blijven. Het is volgens hem geen provocatie, maar dat is het natuurlijk wel doordat het in een samenleving landt waarvan de zenuwen tot het uiterste gespannen zijn. Vandaag zijn die zenuwen misschien wel geknapt. Frankrijk is in oorlog, wordt er gezegd. En wij dus ook. Misschien had hij het interview wel afgezegd als het na de aanslag van vandaag was gekomen. Hij zegt in de Paris Review:’ Ik heb dit boek niet uit angst geschreven. Ik denk dat we ons kunnen aanpassen. De feministen niet. Maar ik en veel andere mensen wel.’
Maandag was ik op bezoek in het FC Groningen stadion om te praten over een item dat ik wil maken voor Opduik tv. Het moet gaan over de vraag wat er zoal in het stadion gebeurt als de selectie in Spanje zit. Ik sprak met Desiree Alt. Ze werkt bij de FC Groningen junior club en houdt zich onder andere bezig met de voetbalmascotte Groby. Het was verfrissend om te horen dat ze verder niks met voetbal heeft. Het is haar werk en dat werk gaat vaak in het weekend door, dan heeft ze geen zin om ook nog in het stadion te gaan zitten. Dat kan ik goed begrijpen. De man die jarenlang voor berenvulling heeft gespeeld is er onlangs mee gestopt. Hij hield voor vrienden en familie geheim dat hij Groby was. Als iemand het FC Groningen gevoel kan uitleggen dan is hij het wel. Ondertussen zag ik een man over het veld lopen die her en der met een hark wat door het gras veegde. Hij deed dit met zoveel liefde dat het me mateloos begon te intrigeren. Wie was deze grasfluisteraar ? ‘Dat is Jan van het Veld,’ zei Desiree. ’Hij zorgt ervoor dat het gras lichttherapie krijgt.’
Met school maakten we vroeger soms best verre reizen. Ik meen in Boedapest te zijn geweest en Praag. Mijn zusje ging met haar middelbare schoolklas naar Barcelona en mijn vriendin heeft een Rome reis gemaakt. Vroeger gebeurde dat allicht minder. Er werd in Nederland gereisd. En terecht. Er zijn toch nog een hoop krankzinnige plekken te bezoeken, waar ik slechts vaag van had gehoord. Neem nou de mergelgrotten in Limburg.Daar ben ik nog nooit geweest, maar dit jaar wil ik er heen.Er is een compleet gangenstelsel onder de grond. Het loopt van Nederland naar België en is ooit door de Romeinen gemaakt. Later hebben er nog jezuïeten, nazi’s en koude oorlog bunkers in gezeten. Bizar. Ik ben nota bene in cappadocie geweest, bij de ondergrondse steden in Turkije. We hebben ze hier zelf om de hoek. De jezuiten hebben er eigenhandig kerken uitgehakt. Toegegeven; Limburg is ook een beetje buitenland.
Science fiction is een interessant, maar lastig genre. Vaak genoeg pakt het verkeerd uit. Denk aan de laatste Alien film. Hooggespannen verwachtingen werden niet waargemaakt. Het is een van die films waarvan de trailer beter is dan de film zelf. Als het dan toch om spektakel films gaat dan vond ik Gravity met Sandra Bullock toch een stuk interessanter. Alle spektakel dat plaatsvindt is gebaseerd op hedendaagse technologie. Bullock beweegt op een gegeven moment door de ruimte door zo’n poederblusser aan te zetten.
Een klassieker die de Nederlandse bioscopen nooit heeft gehaald is Gattaca. Een melancholische film over het verlangen naar de ruimte. Misschien is melancholie wel het belangrijkste ingrediënt van een goede sciencefiction. Ook het recente ‘Interstellar’ van Christopher Nolan druipt van de melancholie. Het ouderwetse en versleten interieur van de ruimteschepen draagt daaraan bij. Ook de meer intellectuele wetenschappelijke benadering waar de Russen doorgaans patent op hebben, wordt hier in volle glorie benut (de Russen zijn natuurlijk ook nog eens wereldkampioenen in de melancholie).
In Interstellar zit een mooie variatie op de thematiek van het buitenaardse wezen. Er worden berichten ontvangen vanuit de ruimte. Maar wij blijken het uiteindelijk zelf te zijn die berichten vanuit de toekomst naar de mensen terug in het verleden sturen. Toch slaat het bij tijd en wijle compleet dood. Gek is dat. Wat in een roman onacceptabel is wordt in de filmwereld getolereerd. Er staan een hoop spectaculaire beelden tegenover.
V
andaag heb ik met de lieve G een agenda gekocht, een ritueel dat we expres hebben uitgesteld om dit te kunnen voltrekken bij onze vaste kantoorboekhandel Eijgendaal's. We gaan niet alleen voor de boodschap maar voor de totale ervaring. Als we bij Eijgendaal's zijn geweest komen wel altijd met een positief gevoel weer naar buiten. Hij was echter bijna door zijn agenda’s heen omdat er een aantal winkels (waaronder een keten) in Den Haag ten onder waren gegaan en waardoor veel mensen bij hem terecht waren gekomen voor hun kantoorartikelen.
Toch zat er nog wat bij voor ons.
Ik vroeg hoe het kwam dat hij zijn producten niet scande en hij legde uit dat hij dit deed voor de ambassades die wel eens wat nodig hebben maar dat niet op de bon willen hebben. Iets wat al te concreet is moest namelijk ook voorgelegd worden aan het moederland en dat duurt zo lang dat het je het al niet meer nodig hebt tegen de tijd dat je een antwoord hebt gekregen. Dat soort informatie gaat als een lopend vuurtje door ambassade land. Eijgendaal's zal dus nog wel even overeind blijven, ook omdat de ambassades in deze winkel vaak hun budget op 31 december komen opmaken. Ik heb vandaag weer gefascineerd geluisterd naar de verhalen, onder andere over de werking van een industriële perforator. Zo kwamen we naar buiten met agenda’s en een goed humeur. ‘Ik zie jullie wel weer,’ zei hij bij het afscheid en hij wenste ons een goed jaar toe.
Mr. Turner, een film over de schilder William Turner (1775-1851), is behalve een film over schilderen ook een verhaal over onze hunkering naar liefde en erkenning. Hij is een man van weinig woorden, om niet te zeggen een onbeholpen hork. Via zijn schilderijen probeert hij het sublieme weer te geven, maar er over praten doet hij liever niet. De nieuwe uitvindingen fascineren hem, maar boezemen hem ook angst in. De moderniteit komt letterlijk uit de mist van zijn doeken tevoorschijn in de vorm van een stoomlocomotief. De film zelf is op sommige momenten ook subliem en we lopen met Turner door de landschappen die hij schildert. Daarmee lijkt de film over het leven van Turner de angst van de schilder extra te benadrukken. Hij was schijnbaar bang dat de fotografie hem als schilder overbodig zou maken. Een bizarre angst als je naar zijn werk kijkt, dat toch niet de bedoeling heeft gehad de werjelijkheid letterlijk weer te geven.
