“Kankeren op buitenwijken mag tegenwoordig niet meer”, zegt kunstenaar Arjen Nolles over de telefoon nadat we net een hele lijst nadelen van de Haagse vinex wijk Ypenburg hadden doorgenomen. Nadelen die volgens ons op alle Nederlandse nieuwbouwwijken van toepassing zijn. Nolles zit in kunstwoning 7x11 van Heden (voorheen de artotheek) waar hij een half jaar heeft gewoond om onderzoek te doen naar ‘het wonen als hedendaagse bezigheid’. Een nieuwbouwwijk is niet slecht gekozen voor zo’n onderzoek want die zijn vandaag de dag onverdeeld populair. Of moet ik zeggen opnieuw populair, want ik kan me toch een tijd herinneren dat er met name over vinex locaties bijzonder veel werd geklaagd. De klachten liepen uiteen van saai en eentonig tot overlast van hangjongeren en drugsdeals. (Dit lijken mij overigens vokomen tegenstrijdige klachten en we kunnen dan ook stellen dat niet zozeer de klachten als wel het klagen zelf een belangrijk kenmerk werd van de buitenwijk).
De buitenwijk als sociaal project en als meest tastbare vorm van de maakbare samenleving zou hebben gefaald, zoals bijna alle utopische projecten van jaren zestig en zeventig hadden gefaald en we begin jaren tachtig gewoon weer aan het ‘werk’ moesten.
Maar het mag nu ineens weer, je onverdeeld positief uitspreken over de buitenwijk. Sterker nog: de klagers worden als elitair en grachtengordel snob in de hoek gezet. De gewone man hield nu eenmaal van de buitenwijk, dus critici moesten hun mond houden.
Dat klonk vertrouwd, was het dan toch weer terug, dat engagement in de architectuur, de betrokkenheid van architecten bij de samenleving om een betere toekomst vorm te geven? En belangrijker nog, waren de oude problemen nu ineens wel verholpen?
Ik besloot op de fiets naar ypenburg te rijden om daar in de kraamkamer van Den Haag de utopische wind door mijn haar te voelen waaien. Het is waar dat de nieuwe nieuwbouwwijken in niets lijken op de oude bloemkool en spaghetiewijken (zo genoemd vanwege hun kronkelige gezellige steegjes) uit de jaren zeventig/tachtig. Door een gevarieerde opzet en waterscheidingen lijkt het wel op een aaneenschakeling van verschillende buurtjes. Toch bekruipt mij het gevoel
dat hier sprake is van een variatie in eentonigheid. De variatie van voorgevels is zo gelikt dat het een unique selling point voor makelaars lijkt geworden. Of wellicht is het wel een manier om criticasters de mond te snoeren:” Gevarieerder dan dit kan niet, hebben jullie nou nog steeds iets te klagen?”, lijken ze te willen zeggen.
Ja, eigenlijk wel. Want achter de schijnbare variatie in de wijk gaat nog steeds de oude problematiek schuil. In de buurtkrant schreef mevrouw de Bruin:" soms kon je een bocht omgaan en zomaar ineens oog in oog staan met een groep."
Inmiddles geldt in Ypenburg een samenscholingsverbod voor meer dan vijf personen. Het zal niet lang meer duren of ook ypenburg zal saai worden genoemd, ondanks goed bedoelde kunstprojecten als die van Arjen Nolles.
