Ik had vanmiddag een gesprek over idealisme en architectuur. Dit in verband met een essay dat ik over dit onderwerp moet schrijven en ik was benieuwd wat dat eigenlijk betekend, idealisme. Natuurlijk heb ik een vage notie van het begrip, het grenst aan utopisme: het streven naar een (onbereikbaar)ideaal. Maar de aandrang om voor zoiets de ‘ barricades op te gaan’? Nee, dat niet. Misschien komt het wel omdat ik van ‘de generatie met de leuke ouders’ ben, dat ik die aandrang niet voel. In de jaren zestig konden jongeren eerst nog hun eigen ouders proberen af te richten, of op zijn minst de gezinsverhoudingen op scherp zetten door de hele dag op hun kamer te gaan zitten blowen. Dan komt er natuurlijk een moment dat je denkt: “Maar is dit idealisme? “.Natuurlijk niet, je bent een wereldverbeteraar en je moet de straat op. Zo is ongeveer de krakers beweging ontstaan, denk ik. Wel bewonderenswaardig die krakerbeweging. Ik bedoel woningnood enerzijds en leegstand anderzijds is natuurlijk ook niet te accepteren. Ze hadden een duidelijk verhaal, waar velen nu nog steeds op teren. Je ziet ze nog wel eens, het ongewassen volkje: Ze verwijzen naar overgeërfde idealen en lopen in het uniform van hun geestelijke voorouders.
Idealen dus. En architectuur. Hoe zit het precies met die combinatie? Hebben architecten idealen, kunnen ze die überhaupt hebben? Je zou zeggen van wel. Zij zijn degene die de samenleving vorm moeten geven. Er is één uitspraak van een architect waar volgens mij het soort idealisme uitspreekt, dat tamelijk breed gedragen is. Deze man zei: “ik geef de klant niet wat hij vraagt, maar wat hij wil.”
De vele presentaties die mijn gesprekspartner al van jonge architecten had gezien, spraken weinig tot de verbeelding en gaven niet echt blijk van een bredere visie op iets dat ze met hun gebouwen wilden bereiken. Er sprak kortom weinig idealisme uit. Toch weer dat woord. Ondanks mijn sympathie voor de krakerbeweging blijft het woord me enigszins irriteren. Misschien wel omdat het zelfgenoegzaam klinkt, maar ook omdat er onder die vlag al teveel is gebeurd. De partij van de dieren handelde waarschijnlijk ook uit idealisme toen ze zeiden dat vissen in een ronde kom depressief worden en wat je ook van Geert Wilders moge denken, hij is wel een idealist. Hij zwemt tegen de stroom in om zijn verhaal te doen. Ook al is dat verhaal niet bijster interessant, we krijgen er geen genoeg van omdat iedereen weet dat er een idealist aan het woord is. Toch is Wilders is niet meer dan een reclame pop die iedere keer als je er langs loopt een bandje afspeelt. Of geldt dat voor alle idealisten? Ik ben bang dat dit voor velen inderdaad het geval is. Veel van de krakers vandaag de dag die interen op oud idealen gedragen zich net als Wilders. Ze douchen zich niet omdat de maatschappij verrot is. Er is geen gesprek meer aan te gaan. Maar het gaat ook al lang niet meer om idealisme, wat dat ook moge betekenen. Sterker nog, het is nooit over idealisme gegaan. Er zijn alleen goede en slechte verhalen.
