Notabele

Vandaag was ik in Hoek van Holland met een vriend. Het blijft een fascinerende plek die juist in de regen goed tot z’n recht komt. Langs de spotters boulevard stonden de auto’s met daarin inzittenden die de inkomende vrachtschepen observeren. In een zilveren gezinsauto zat een man door een kijker te loeren terwijl zijn vrouw naast hem in slaap gevallen was. Op haar schoot een puzzelboekje. Dat soort dingen ontroeren me gewoon. Vervolgens zijn we een patatje oorlog gaan eten bij het bunkertje in het uiterste hoekje van Hoek van Holland. Bij het wegrijden zagen we nog een meeuw met een plastic kraag. Hij deed geen enkele moeite die kraag te verwijderen. Hij leek op een notabele uit de zeventiende eeuw.

Factuurtjes

Of ik op Ibiza zou willen wonen werd mij gevraagd op een feestje waar ik was. Ik begreep dat het om een consult ging. Men wilde mijn deskundige advies. Niemand gaat zomaar op Ibiza wonen, dus vroeg ik om de details. Het ging erom dat de zus van de vrouw die mijn advies wilde, rijk was geworden en naar Ibiza ging verhuizen en nu vroeg ze of haar zus soms met haar gezin mee wilde verhuizen. Anders was het zo eenzaam. Ze waren rijk geworden met het ontwerpen van schoenen, geen echte schoenen maar schoenen van eentjes en nulletjes. Ze werden verkocht op Second Life. In Second Life loopt je digitale ‘ik’ rond en die moet je aankleden. De schoentjes waren niet duur, drie cent, maar ze zitten wel goed en waren daarom populair. Als jouw poppetje, of avatar, dikke enkels heeft, dan past de schoen zich aan. Zo werd mij verzekerd. Die mensen zijn nu dus binnen, want als miljoenen mensen jouw schoentjes kopen dan gaat het hard. Iedere maand zetten ze hun digitale nep geld om in echt geld. Het geld blijft komen en ze zijn al financieel onafhankelijk. Nu gaan ze dus maar op Ibiza wonen, want je moet iets met dat geld, maar daar is dan toch ook die verrekte eenzaamheid. Ik heb de mensen in de keuken geadviseerd alleen naar Ibiza te gaan als ze een deel van de opbrengsten krijgen. Als je geld hebt moet je namelijk gezelschap kopen, dat is het nadeel van geld. Stiekem weet ik dat die eenzaamheid nooit meer overgaat, maar dat zijn zaken van spirituele aard. Ik ben alleen financieel adviseur, ik moet uiteindelijk ook mijn factuurtjes kunnen schrijven.

Machine

De tv serie Gomorra weerspiegelt het leven in de arme Napolitaanse wijk Scampia en wordt precies opgenomen op de plek waar het zich afspeelt. Met de mensen over wie het gaat. In de film die aan de serie vooraf ging schijnt zelfs een maffiabaas te hebben gespeeld.  Een scholier ging na zijn rol in de serie als semi bekende maffia acteur, ook in het echt klusjes doen voor de maffia. Scholieren roepen leuzen naar de leraren als ‘ik schiet je in je gezicht’, die ze in de serie gehoord hebben. De serie is gebaseerd op het boek Gomorra van Roberto Saviano die daarin beschrijft hoe maffiabazen geïnspireerd raken door de maffia films. Hij vertelt over iemand die dezelfde villa als Scarface heeft laten bouwen. Gomorra is een nieuwe manier van maffia in beeld brengen, namelijk op de anti-glamour manier, maar ook daarmee kunnen de straatjongens zich identificeren. Film is een identiteitsmachine en maakt het aantrekkelijk om ergens bij te horen. Wat dat betreft weerspiegelt deze serie niet alleen de maffia, ze maakt er ook op een angstaanjagende wijze deel vanuit.  

Heilige plekken

Antropologie professor T.M. Luhrmann schrijft in de New York Times over heilige plaatsen en over religieuze ervaringen.
‘So he went to Jerusalem. There, he met God. At least, one night he had an experience so remarkable, so terrifying, so powerful and so grand that, years later, when he told me about it, he made me turn off my tape recorder and swore me to secrecy about the details.’
Jerusalem schijnt dit effect op mensen te hebben.
‘Roughly 100 tourists a year become sufficiently overwhelmed by spiritual experiences that they end up in a mental health center. ‘
Het zijn vaak mensen met een psychiatrisch verleden. Ze zien zichzelf als Bijbelse figuren die een of andere taak hebben te volbrengen.
Plekken zijn altijd heel belangrijk voor ons denken en onze gevoelens. Onze herinneringen plakken zich vast aan plekken. Volgens Luhrmann is het een illusie om te denken dat ons geheugen een interne aangelegenheid is: ‘Our memories and dreams dwell incarnate in the world. Sometimes, they are too much to bear.’
Het is overigens de vraag of Mecca in de toekomst nog zo’n heilig plek is. In de Guardian staat een verhaal over hoe Mecca langzamerhand veranderd in een soort Las Vegas. Er wordt daar gewerkt aan een moskee met een zijvleugel die zo groot is dat je je letterlijk niet meer kunt oriënteren en mensen de verkeerde kant op bidden. De directeur van het Islamic Heritage Foundation in London, Irfan al-Alawi noemt die nieuwe moskee een farce, een gebouw vergelijkbaar met een luchthaven terminal. Mecca begint zo langzamerhand te lijken op een Disney interpretatie van het Midden Oosten. 

Taxi to heaven

Toen ik het berichtje las van de Porto Ricaanse taxichauffeur Victor Perez Cardona die opgebaard achter het stuur zat, moest ik denken aan het boek van Will Self dat ik nog steeds aan het lezen ben, The Book of Dave. Daarin is de wereld van de taxichauffeur de belangrijkste religie geworden. In de ‘cab with Dave’ zitten wil zeggen dat je het juiste pad volgt en voldoet aan de regels. De zon wordt in die post apocalyptische wereld aangeduid als de ‘foglamp’ en de religieuze leiders ‘drivers’ geheten kijken alleen naar hun parochie via een achteruitkijk spiegel die ze aan hun hoofd hebben bevestigd. Deze opgebaarde chauffeur nodigt mensen ook uit om aan hem te denken door even in te stappen. Eigenlijk is dat wel heel erg mooi.

Doopritueel

Vandaag was ik bij een doop. Volgens mijn moeder heb ik dat ‘spul’ ook op mijn hoofd gekregen. Aan dat woordje ‘spul’ kun je zien dat er ruis zit op de lijn tussen mijn moeder en God. Daar had de pastoor het ook over; ruis op de lijn. De ceremonie was interessant, al kon ik het haast niet serieus nemen. Dat had deels met het Nederlands te maken, denk ik. Met een katholieke ceremonie in Spanje of Italië heb ik geen enkele moeite, het latijn helpt bij het handhaven van mysterie. Nederlands klinkt dan toch wat alledaags.
Desalniettemin was het een genoegen er bij te zijn. Niet in de laatste plaats door de pastoor, die zichtbaar plezier had in de rol die hij speelde. Ik meende in zijn gedragen stem een lichte ironie te ontwaren. Meerdere mensen viel dat op. Na afloop van een lezing die een van de vaders hield, zei de pastoor bijvoorbeeld met droge ogen, dat de lezing hem tot tranen toe had geroerd. Dat was erg grappig. Net alsof hij geheel volgens protocol een toneel tekst uitsprak zonder hier enige emotie in te leggen (dat vond ik juist goed, trouwnes).
Overigens was het kleine grut nog niet klaar na de plens met water. Want dat denk je dan als leek. Daarna werden de oortjes nog even gewassen en kreeg iedere baby een beetje zout op de tong. Tot slot zei de pastoor dar er iedere dag bij het slapen gaan een kruisje geslagen diende te worden. ‘Niet vergeten,’ voegde hij er aan toe. Dat moet toch ironie zijn geweest? Misschien dat hij ook nog knipoogde, maar dat kon ik op die afstand niet zien. 

Art in outer space

The Asscociation of Autonomous Astronauts (AAA) heeft zichzelf ten doel gesteld om outer space menselijker te maken. Volgens deze vereniging is het nu namelijk in handen van fantasieloze wetenschappers. Lees er hier meer over.

“This is the thing: when the Americans pick the people they send into space, they just pick the most automotive people to do this incredible adventure. They went all the way to the moon and decided to play golf?” Ayers sighs and runs a hand through his hair. “It’s like, can you not think of something more creative to do when you're out in space?”
Thus, in an effort to make space more human, the AAA devoted a considerable amount of effort to figuring out ways that space exploration could liberate human energies. The group planned for everything from space orgies to dance parties, which necessarily required experimenting with the best music for space exploration.

Bij Jules Verne’s journey to the moon speelt al het aspect van kunstenaars in de ruimte. In zijn verhaal laat hij een kunstenaar het ruimte schip versieren. Het is niets meer dan een holle kogel, maar wel erg comfortabel. Maar het is vreemd dat kunst bijna geen rol speelt in outer space. Het zou toch goed zijn om niet alleen wetenschappers naar de ruimtestations te sturen maar ook kunstenaars. Een artistist in residency in outer space. Misschien levert dat wel hele nieuwe inzichten op. 

Energie Evangelie

In de Volkskrant stonden vandaag tips over wat je moet doen als je een succesvolle religieuze beweging wilt beginnen. Het is verbluffend eenvoudig: Maak de overstap makkelijk, doe geen beloftes die je niet kan waarmaken en wijk niet teveel af van de bestaande godsdienst. Het deed me denken aan hoe energieleveranciers te werk gaan.
Ik wordt regelmatig lastig gevallen door energieleverancier Infrabel. Ze vergeten telkens dat ze bij me aan de deur zijn geweest. Alle rationele feiten op een rijtje maakt overstappen het slimste wat je kan doen, stellen ze. Toch schreeuwt alles in mij om het niet te doen. Waarom? Omdat de mens een gewoontedier is, waarschijnlijk. Maar eigenlijk zou ik tegen zo’n jongen willen zeggen: ‘Iedere seconde dat ik mij ermee bezig houd, heb ik het gevoel dat ik een beetje sterf.’ Dat begrijpen ze bij infrabel natuurlijk weer niet. En dat snap ik ook wel. Als frisse energie jongen lever je in feite hetzelfde geloof, maar dan beter. Overstappen is makkelijk en je krijgt meer voor minder. Dat is dus succes gegarandeerd, zou je zeggen. Behalve dan als je daar niet in geloofd. Dan blijft alles bij het oude.

Palm

Er staat een sprekend beeld op het Lange Voorhout dit jaar: Een verwaaide palm. Gelast uit stukken glanzend metaal. Het deed me denken aan een tropisch oord waar tot voor kort mensen nog zaten te nippen aan hun met fruit volgepropte cocktail glazen, toen de storm kwam. Dit is het soort palmen dat wordt aangeplant zodat toeristen het plaatje krijgen waarvoor ze op het vliegtuig zijn gestapt. Niet wetend dat naast palmbomen ook tropische stormen bij de tropen kunnen horen, als een lullige verrassing waarover niets in de folders stond. Er was wel meer kunst dat anti monumentaal probeerde te zijn, alleen de palmboom deed dat op een eenvoudige ongekunstelde wijze. Het was de gebroken droom uitgevoerd in haast onverwoestbaar, maar breekbaar ogend roestvrij staal.

Monumentale Mislukkingen

Medewerker design van de Volkskrant Jeroen Junte, stelde vandaag in zijn krant dat designers zo belangrijk zijn geworden in de wereld dat ze een morele eed zouden moeten afleggen vergelijkbaar met die van artsen. Alsof de eed van Hypocrates heeft geholpen bij het tegen gaan van medische wanpraktijken. Daar geloof ik niets van. Bovendien haalt Junte verschillende aspecten van immoreel design aan die ik erg discutabel vind. Hij noemt bijvoorbeeld het 3D-geprinte pistool van activist Cody Wilson waarvan je de blauwdruk kan downloaden. Ik vraag me af of het de wereld echt onveiliger gaat maken. Wilson toont hiermee volgens mij alleen maar de potentie aan van zo'n 3D printer. Het is toch een prikkelende gedachte dat zoiets als een pistool printen uberhaubt kan. Als het kan, dan gebeurt het ook, ethische code of niet. Ook noemt hij het 24 karaats gouden hoofdkantoor van Prada als voorbeeld van immoreel design. De vraag om een eed is haast een aandoenlijk gebaar om de smakeloosheid uit de wereld te helpen.
‘We mogen van design verwachten dat het de wereld beter maakt, al is het maar een héél klein beetje. Aan die verantwoordelijkheid mag de ontwerper zich niet onttrekken. Het afleggen van een eed hoort daarbij.’ Aldus Junte.
Er bestaat toch ook design dat tegen kunst aan schurkt en maakt kunst de wereld beter? Dat dacht ik toch niet. Kunst laat soms ook de duistere kanten van de wereld zien. Soms moet je van kunst walgen en toch kan het daarmee goed zijn of een belangrijke boodschap overbrengen. Ook met design moet je kunnen spelen, al moet het spelen zich wellicht binnen bepaalde grenzen afspelen en niet al teveel fysieke schade berokkenen aan de omstanders. Veel van wat de architect Le Corbusier heeft gebouwd was onleefbaar, toch is het goed dat hij zijn ideeën heeft kunnen testen. Die ideeën zijn de getuigenis van een tijdperk.
Dat geldt ook voor het het gouden hoofdkantoor van Prada. Misschien zeggen we over een tijdje wel; daar ging het mis, maar we hebben er wel een schitterend monument aan over gehouden. Er bestaat geen geschiedenis zonder mislukkingen, daar gaat een ethische code voor ontwerpers niets aan veranderen. Ik vind dit ontwerp van de Prada campus trouwens erg mooi. Het is over de top, maar niet schreeuwerig. Eerder verstild. Verstilde decadentie.

Iconen strijd

"Uber, the world’s largest taxi company, owns no vehicles. Facebook, the world’s most popular media owner, creates no content. Alibaba, the most valuable retailer, has no inventory. And Airbnb, the world’s largest accommodation provider, owns no real estate. Something interesting is happening.”

Dit schrijft Tom Goodwin in het artikel 'The Battle is for the Customer Interface'.
Volgens Goodwin gaat het om hele dunne laagjes software bovenop enorme waarde ketens (supply chains). Het is precies op dat service niveau waar het geld verdient wordt. De waarde zit hem tegenwoordig in de interface niet in de producten. Zodra ergens een app aan te pas komt, heet het ineens ‘smart’ en verdien je er twee keer zoveel aan.

Een bedrijf als Uber verdient miljoenen door autobezitters de kans te geven om hun eigen auto in te zetten als taxi. Toch is dit een hele slimme service die wezenlijk veel interessanter is dan facebook of twitter. Uber heeft er namelijk ook voor gezorgd dat iedereen zelfstandig ondernemer kan zijn. Bovendien wordt er werk van gemaakt om het bestaande autobestand maximaal te benutten, waarom zou je daar nog een extra taxi bestand aan toe willen voegen?

Als je kijkt naar twitter en facebook dan draait het meer om de vraag wie jouw icoontje kent.
De belangrijkste vorm van vastgoed is tegenwoordig je icoontje op een website. Eerst zorg je dat iedereen jouw nodig heeft, daarna ga je er geld mee verdienen. Wat dat betreft is het een goed gekozen woord: icoon. Het is iets wat we aanbidden. 

Schoffelen aan je zelfbeeld

In een wat oudere Groene Amsterdammer trof ik het essay over vrijheid van Arnon Grunberg. Daarin beargumenteerd hij dat er een zekere ruimte zit tussen de constructie van het eigen ik, zeg maar het verhaal over onszelf, en de maker van die constructie.
Daarna stelt hij dat we niet zozeer een God zijn die een wereld creëert, maar eerder een arbeider die een aantal onderdelen heeft gekregen en die over de vaardigheid beschikt om van die onderdelen verschillende maaksels te maken.
Dat is wel een mooie gedachte, we moeten aanpoten om onszelf te kunnen zijn, althans de versie van onszelf die we aan de buitenwereld willen tonen.

Spelonken van de elite stam

Wednesday Martin bestudeerde als antropoloog de wereld van upperclass moeders in de upper East side van New York alsof het een elite stam betrof.

'They were married to rich, powerful men, many of whom ran hedge or private equity funds; they often had three or four children under the age of 10; they lived west of Lexington Avenue, north of 63rd Street and south of 94th Street; and they did not work outside the home.'

De vrouwen runnen hun huishouden als CEO’s en net als hun mannen krijgen ze een bonus (betaalt door de man). Afhankelijk van hoe goed ze het huishouden hebben gemanaged en of ze de kinderen in een goede school hebben gekregen, ontvangen ze een bonus of niet.

Die bonus creëert uiteindelijk een vorm van afhankelijkheid. Ook is er een vreemde vorm van sekse scheiding. Er zijn veel vriendinnen weekenden en als er gegeten wordt is er vaak een ‘wife table’ en een tafel voor mannen. De vrouwen, hoewel rijk, stellen in de hiërarchie van deze stam niet al te veel voor.

'The wives of the masters of the universe, I learned, are a lot like mistresses — dependent and comparatively disempowered. Just sensing the disequilibrium, the abyss that separates her version of power from her man’s, might keep a thinking woman up at night.'

Lees hier het hele artikel.

Zwijgplicht

Het fenomeen vrijgezellen feest kende ik nog niet. Het is een ritueel waar de aanstaande bruidegom doorheen moet. Niet perse een leuk ritueel. Vanavond heb ik er zelf een meegemaakt. Helaas kan ik er verder niks over zeggen. Dat hoort ook bij het vrijgezellen feest. Een zwijgplicht.

Chocolade emoties

Chocolade opgeladen met gevoelens en ideeën. Zo omschrijft Renzo Martens de sculpturen van Congolese plantage werkers die hij een platform heeft geboden. De sculpturen zijn gemaakt van rivierklei in Congo en vervolgens 3D gescand. Hier zijn de sculpturen weer van chocolade van Congolese cacao opgebouwd.
Het leuke aan Renzo Martens is dat er altijd wel een zweempje ironie in zijn projecten lijkt te zitten. Wordt hier kunst gemaakt, of speelt hij met het idee van kunst en laat hij de kunstwereld in z'n eigen valkuil lopen? Niet eenvoudig te beantwoorden. Hij kent de wetten van de kunstwereld maar al te goed, hij geeft ook aan dat die wetten doorgaans niet toestaan dat Afrikanen er iets aan kunnen verdienen. In zekere zin weet hij precies de juiste knoppen in te drukken om ervoor te zorgen dat die Afrikanen nu wel wat verdienen. Hoe leuk de koppen ook zijn, ze hebben wel weer dat typische tribal karakter uit de Afrikaanse souvenir winkels. Ze appelleren direct aan ons gevoel van exotisch Afrika. Een kunstenaar maakte een sculptuur van zijn oma die in haar voet wordt gebeten door een kameleon en die kameleon staat voor de overheersers (de kolonialen, Unilever). Dat verhaal is natuurlijk mooi, maar ook heel erg geëngageerd. Het is kunst met een heldere boodschap. Ik houd meer van kunst die verwarrend is en onduidelijk. En dat is dit project stiekem natuurlijk ook. Alleen heet de kunstenaar wel Renzo Martens en niet Djongu Bismar of Mbuku Kipala
Juist in het feit dat hij  alle credits aan de Congolezen geeft, creëert die verwarring en daarin toont hij zich een meester in de manipulatie der kunstwereldwetten. 
Hij is een fenomeen geworden in de kunstwereld. En hij weet het ook te vertellen. Dit zei hij bij kunststof op de radio: "Chocolademerken beweren dat hun chocolade goed is voor je seksleven, dat ze je gelukkig maken of dat ze slaaf vrij zijn, maar ze doen niet zoveel voor de mensen die de chocolade produceren. Dit is chocolade waarvan de opbrengsten wel terugvloeit naar de plantage arbeiders. Voor het eerst verdienen ze geld aan het exporteren van hun eigen emoties."

Esthetiek van illegaal gezag

Op radio 1 sprak dr. Rivke Jaffe van de UVA over haar intrigerende onderzoek “The Popular Culture of Illegality: Criminal Authority and the Politics of Aesthetics in Latin America and the Caribbean”. Ze doet dit samen met Martijn Oosterbaan van de universiteit van Utrecht. Het komt erop neer dat ze opzoek gaan naar de symbolische wijze van machtsbevestiging. Authoriteit kweek je door geweld en afpersing, is de aanname, maar er zijn tal van subtielere manieren om een context van authoriteit te kweken. Bijvoorbeeld door vuilnis op te halen bij de mensen of bescherming te organiseren. Maar ook liedjes en afbeeldingen die verwijzen naar de informele authoriteit zijn van belang. Het gaat om opgedrongen gezag, maar dat gezag wordt door voortdurende aanwezigheid in de populaire cultuur op den duur normaal gevonden.Rivke geeft het mooie voorbeeld van ons koningshuis. Door middel van postzegels en muntstukken met daarop de afbeeldingen van de Oranjes zijn we het normaal gaan vinden dat we een niet democratisch gekozen staatshoofd hebben. We laten ons paaien door koninginnedag.

Cultuur

Op de Stone staat een mooi interview met MolefiKete Asante over de cultuur van het racisme in de VS. Ras is volgens hem altijd een middel geweest om te bepalen wie er eet en wie niet. Hij stelt dat de recente schietpartijen waarbij zwarte mensen om het leven zijn gebracht door politieagenten niks nieuws zijn, maar veel eerder een voortzetting van een problematiek die al heel lang gaande is. Door social media is het zichtbaarder geworden. Als je racisme wil aanpakken moet je helemaal niet naar zwarte Amerikanen kijken, maar naar de cultuur van racisme waarin witte kinderen opgroeien. Ze leren al van jongs af aan dat ze bevoorrecht zijn. Linda Polman sprak op radiokunststof over haar boek Death Row Dollies. Ze vertelde dat zwarte Amerikanen in Texas vaak opgroeien onder erbarmelijke omstandigheden en de elkaar bevechtende gangs. Daardoor komen ze in de 'pipeline' en gaan ze rechtstreeks van school naar de gevangenis. 

In zekere zin kan Amerika leren van een land als Zuid Afrika. De cultuur van racisme heeft daar ten slotte officieel bestaan en het is een verleden waar mensen onbewust nog steeds mee te maken hebben. De kunstenaar Anton Kannemeyer maakt daar bijtende strips over in de klare lijn die hij heeft overgenomen van de striptekenaar Herge die met Kuifje in Afrika natuurlijk de klassieker maakte onder de racistische strips.

Ik kende Kannemeyer niet, maar hij maakt interessant werk. Verontrustend, zou ik bijna willen zeggen. 

Manifest tegen conferenties

Ik ben maar bij een paar wetenschappelijke conferenties geweest, genoeg om te weten dat er zelden iets interessants gezegd wordt. De laatste waar ik bij was ging over kust transities (Littoral 2014), het vreselijke optreden van Bruna Latour niet meegerekend. Op de Stone staat een heel grappig manifest tegen academische conferenties, waar ik het alleen maar mee eens kan zijn. Iedereen heeft het gevoel dat ze belangrijk zijn, maar niemand weet meer waarom. Sommige sprekers lezen een heel artikel gewoon voor, anderen proberen een dertig minuten durend verhaal in twintig minuten te proppen. Sommige mensen laten een PowerPoint presentatie zien waar dan de tekst op staat die ze vervolgens ook weer voorlezen. Heel herkenbaar allemaal. Vooral de vragensteller die er langer over doet dan een minuut en iets wil weten dat alleen voor hemzelf interessant is. Dat zijn vaak de meest dodelijke figuren voor een debat.

Als conferenties toch alleen maar gaan om op een makkelijke manier vrienden weer eens te ontmoeten, dan zou je ook meteen een minder formele setting kunnen kiezen. Dat suggeren de schrijvers van het manifest. Volgens hun is het zelfs noodzakelijk want conferenties vormen anders de laatste nagel aan de doodskist van de humanities.

Priesteres

Gisteren sprak ik een Nehalennia priesteres. Nehalennia werd aanbeden in Zeeland in de Romeinse tijd, maar was afgeleid van een veel oudere natuurgodin. Denk aan vrouw holle. De priesteres vertelde me dat het tijdperk van de man tot een einde komt en dat we een nieuw tijdperk tegemoet gaan waar het mannelijke en vrouwelijke meer in evenwicht met elkaar staan.
Ze had visioenen in Zeeland. Ze voelde een ondergronds netwerk van energiebanen in Zeeuws Vlaanderen en ze had een visioen van een boer die met liefde een boon plantte en die boer zag hoe de boon begon te groeien, steeds groter, steeds hoger. En er maakte zich een kleinere versie van de boer los en die versie klom in de bonenstaak, steeds hoger en op een gegeven moment besloot hij een boontje te doppen. En hij wist zich gevoed. De priesteres zei dat die woorden tot haar kwamen. Het zich gevoed weten, is een essentiële zin volgens haar. Na even uitgerust te hebben daalde het kleine boertje weer af naar beneden en verenigde zich met de grote boer.
Ik vroeg of ze paddo’s had gebruikt. Daar kon ze wel om lachen, maar het was niet zo.
Dit soort visioenen zijn alleen weggelegd voor mensen die openstaan voor de energie van Nehalennia. Ik vraag me of of ze gelijk heeft, dat we naar een wereld toegaan waar het vrouwelijke en mannelijke meer in evenwicht komen. Het is in ieder geval een hoopgevende gedachte; we gaan ergens heen. 

De media wilde

Het meest interessante aan het nieuws over de mysterieuze Mashco Piro stam in het amazone gebied vond ik nog wel dat het waarschijnlijk de nazaten zijn van stammen die op de vlucht zijn geslagen voor de rubber baronnen van honderd jaar geleden. In feite zijn het dus geen wilde stammen, maar opnieuw wild geworden stammen. Nu hun leefgebied opnieuw onder druk komt te staan, duiken ze nu steeds vaker op in de ‘bewoonde wereld’. Filmmaker Adelheid Kapteijn is bezig met een film over deze mensen. Hun taal is nog verwant aan die van de 'geciviliseerde' indianen. In het filmmateriaal van Kapteijn roepen de indianen:  'Geef ons jullie hond, dan krijgen jullie ons kind.' Ze willen ruilen. Niemand weet wat dat te betekenen heeft. Ze kwamen trouwens in het nieuws omdat een van de wilden iemand heeft doodgeschoten met een pijl en boog. 
Het idee achter het filmen van deze mensen is erin gelegen om de Peruaanse regering ervan te overtuigen dat ze bestaan.  Dat is de paradox, de enige manier voor de wilde stammen om te overleven is door er media wilden van te maken.

Lokeend

Op de brede stoep, eigenlijk een pleintje, van de Banka straat,  trof ik Siena. Ze is een vriendin van mijn buurjongen en heeft niet veel meer te doen. Ze is zestig jaar en wandelt veel, op andere dagen hangt ze op straat. Net als ik overigens, als ik even achter de computer weg wil. Siena zat te praten met het oude vrouwtje van de winkel naast het Banka cafe. Het is niet echt een winkel. Als je erheen gaat, dan mag je je wel even komen kijken. Door de rotzooi kan je alleen niet naar binnen. Ze vraagt wat je wilt en dan zeg je bijvoorbeeld dat je wilt weten wat de houten lokeend kost, maar dan weet ze de prijs eigenlijk niet. Ze zegt dan steevast dat ze het aan haar dochter moet vragen en of je morgen even terug wilt komen. Het  pand zelf moet kapitalen waard zijn, hoewel de kozijnen volledig zijn weggerot. Er kwam iemand aangelopen die interesse had in de salonniere (een getrapte tafel met verschillende plateau's). ‘Moet je opletten,’ zei Siena,’gaat ze een absurd hoog bedrag vragen.’
De man ging snel weer terug naar het terras van het Banka cafe.Een paar honderd euro had hij blijkbaar niet over voor het gammele geval. 
‘Hieke, je moet die rotzooi gewoon weg doen voor 20 euro,’ zei Siena.
‘Wat ?’ vroeg het vrouwtje. Ze is 92 jaar.
‘Dat je die troep nooit kwijtraakt.’
Ik heb daar een tijdje gezeten in het zonnetje, naast Siena. We keken hoe Hieke rond scharrelde en her en der willekeurige mensen leek aan te spreken. Misschien kende ze die mensen wel, wie zal het zeggen.  Ze stak zomaar de weg over en keek niet goed waar ze liep. Het waaide keihard en wij hielden ons hart vast.  Ze heeft een bochel en kan haar hoofd niet goed draaien.  Het ging allemaal goed. 
'Kom ik breng je naar huis,' zei Siena. 
Een Duits echtpaar wilde nog weten wat de prijs was van een kapstok. ‘Misschien kunnen jullie morgen terugkomen,' zei Hieke en deed de deur op slot.

Oorlogsherinneringen

Mijn opa, Marinus Esser, die in 2011 op 88 jarige leeftijd overleed, werd in 1942 opgepakt voor de arbeitseinsatz. Samen met zijn zwager Johan Lok en alle andere jonge mannen van het dorp Zwartsluis werden ze vastgezet in de gymzaal in afwachting van de reis naar Duitsland. Mijn opa wist te ontkomen doordat Johan Lok hem een kontje gaf bij het wc raampje. Johan echter werd gesnapt en moest de volgende dag met de rest afmarcheren richting Duitsland. Het geluk wilde dat ze dwars door Zwartsluis moesten waar je nauwe kronkelige steegjes hebt. Toen hij langs zijn ouderlijk huis kwam, zag hij kans om uit de groep zo het huis binnen te stappen. Niemand die er erg in had. Mijn opa heeft nog een tijdje in de Noord Oostpolder gezeten. Met twee ontsnapte Russische krijgsgevangen zat hij in een bootje onder een dekzeil. Hoe dat verder was, daar heb ik helaas veel te weinig over gehoord. Mijn opa sprak daar alleen over als hij er toevallig zin in had.

Eingefleischt

In de Volkskrant lees ik over de woede van Airbus op de Duitse regering dat ze bedrijfsspionage hebben gepleegd voor de Amerikanen. Inlichtingenexpert Schmidt zegt dat dit begrijpelijk is omdat de Duitse geheime dienst in feite volledig afhankelijk is van de Amerikaanse NSA. Hij noemt deze samenwerking dan ook ‘eingefleischte bundestreue’. Dat vind ik een prachtig woord; ingevleest. De samenwerking met Amerika is geen kwestie meer van nadenken, het is vanzelfsprekend. Daarmee vindt ook een vorm van zelfkastijding, ja haast zelfslachting, plaats. 
Het is toch ook eigenlijk te platvloers voor woorden. Blijkbaar hebben de Amerikanen de neiging niet kunnen onderdrukken om informatie in het kader van anti-terrorisme bestrijding in te zetten voor economisch gewin (het versterken van Boeing). Maar echt verbazen doet het natuurlijk niet. 

Praktijkles aan boord

Crew

Toen we vanmorgen aankwamen in de Eemshaven zei Jan de Boer: 'Dit is de enige haven in Nederland waar je full speed kan binnenvaren zonder dat ze over de radio gaan lopen piepen.' Dit deed hij dan ook gretig. Zoals vliegtuigpiloten het laatste stukje zelf vliegen, zo deed ook Jan de landing handmatig. Eenmaal op de kade had ik het gevoel weer terug te zijn op aarde na een ruimtemissie. Ik was zelfs een beetje ruimteziek en voelde mijn benen dansen. De kratten gingen van boord en het werd tijd om afscheid te nemen van de crew. Een moeilijk moment. Je hebt toch een hoop meegemaakt samen en ik was onwillekeurig een beetje gaan houden van deze jongens. Zo moet het zijn als je in het leger zit. Er werd mij verzekerd dat er geen rangen waren aan boord, maar als het erop aankomt is er toch iemand met het laatste woord. Dat was Paulus de koksmaat. Hij weet hoe je moet handelen als het vuur wordt opgestookt.