De Correspondent deelt af en toe artikelen met
mensen die geen lid zijn, zoals ik. Laatst deelde Rob Wijnberg een stuk dat hij
had geschreven over de opkomst van een nieuwe controle staat. Dit
schrijft hij ondermeer: ’Over drie jaar, als de Googlebril goed en wel is
ingeburgerd en iedereen de hele dag met een camera op z’n hoofd rondloopt, hoef
je maar tien seconden naar een product te kijken of je hebt al een aanbieding
in je mailbox; hoeft de politie slechts de beelden uit je eigen bril op te
vragen om te zien met wie jij nudistje speelt op het strand; hoeft de NSA dat
microfoontje op je montuur maar aan te zetten om te horen of je er misschien
verkeerde opvattingen op nahoudt.’
Wijnberg voorspelt een samenleving vol gehoorzame
schapen, zonder gekken, zonder burgerlijke ongehoorzaamheid en dus zonder
individuen. Het klinkt als een typische utopie, of distopie. Welk
perspectief je ook inneemt, een belangrijk kenmerk van dit soort voorspellingen
is dat ze zelden uitkomen.
Utopieën of dystopieën worden opgebouwd uit morele
opvattingen die zijn geworteld in het tijdsgewricht waarin ze worden
uitgedacht.
Wat we vandaag de dag onder privacy verstaan is
over tien jaar misschien wel veranderd. In de middeleeuwen dacht men er ten
slotte ook heel anders over, denk aan de lijfeigenen. Ook is het voorstelbaar
dat er tegen die tijd allerlei simpele technieken zijn om de Googlebril te
hacken en te customizen. Wijnberg heeft het over de suggestie van vrijheid
geboden door het consumentisme enerzijds en de werkelijkheid van de
controlestaat anderzijds. Over welke vrijheid heeft hij het, vraag ik me
af. Zolang je maar een beetje rustig kan leven zonder een voortdurende dreiging
van oorlog, ellende of ziekte, mag je al best tevreden zijn, denk ik.
De suggestie van vrijheid (in het consumentisme) is altijd nog beter dan
de werkelijke onvrijheid in landen als Pakistan waar je vanwege de breed
geïnterpreteerde wet tegen Godslastering opgepakt kan worden wegens een
afwijkende mening. In de 'heilstaat' van Wijnberg doet het er niet toe wat
je denkt, zolang je maar naakt recreëert op de plekken die daarvoor zijn
aangewezen. Is dat zo’n ramp?
