Hollywood

Via uitzending gemist keek ik gisteren 'Unsere Mütter, unsere Väter' een driedelige serie over de generatie die in de tweede wereldoorlog jong waren. Het bekende verhaal nog een keer verteld, nu vanuit het perspectief van een vriendenclub die door de oorlog wreed uit elkaar wordt gerukt: een joodse kleermaker, een meisje die een zangcarrière ambieert, eentje die zuster wil worden bij het rode kruis, de gebroeders Winter die naar het oostfront worden gestuurd. Er komen extreem geweld en gruweldaden in voor. Tegelijkertijd is alles ook heel mooi, het zijn mooie mensen die worden gevolgd. De landschappen, de scenes, er is geld nog moeite gespaard. Misschien is het soms ook wat teveel van het goede, het is gruwelijk, maar toch ook wel heel erg Hollywood. Lekker om naar te kijken.

Aan de Oever

 

Het moment kan trots zijn, lees ik in El Pais. Luis Garcia Montero schrijft dit in een recensie over de roman “En la Orilla”  (Aan de Oever) van Rafael Chirbes. Ik begrijp dat de recensent poetisch is ingesteld. Hij spreekt over het imperium van het moment en de vluchtigheid van de markt. Ik weet dit allemaal omdat ik het woordenboek op schoot heb. Aan de Oever gaat over het nu, dat wil zeggen over de crisis. Er staan lange zinnen in de recensie. Ook in het boek waarschijnlijk. De taal is zoals het land; uitgestrekte met slechts her en der, als een eenzame olijfboom, een leesteken.

“El presente es la historia de alguien que se arruina al caer en la tentacion de la avaricia.”

Het woordenboek slaat open bij de letter a en ik lees over gierigheid. Het heden is de geschiedenis van iemand die zich verruïneerd door in de verleiding van de gierigheid te vallen. Een korte zin, een mooie zin ook, al begrijp ik hem niet helemaal. Daarom houd ik ervan. Het boek is ook reeds aangeschaft, maar of het van lezen komt is de vraag. Het is het laatste boek, misschien wel, voordat we alles op de e-reader tot ons zullen nemen, met een online woordenboek, wordreference ofzo, discreet geopend in een hoekje.

De Meester

Een belangrijke les die ik heb geleerd van het bezoek aan wereldsteden: neem altijd tafeltennisbatjes mee. In veel steden tref je namelijk tafels aan in openbare parken of, in het geval van Barcelona, op het midden van brede avenues. Tafeltennis verheft je tijdelijk van de dagelijkse gang van zaken.
Het probleem waar ik nu alleen mee zit is dat ik verloren heb van de lieve G die zich nu voortdurend als de ´de meester´ omschrijft als in: ´Schenk je even thee in voor de meester´. En: ´wat hebben we vandaag van de meester geleerd op tafeltennisgebied?´ Dat soort zinnetjes zijn natuurlijk alleen maar bedoeld om mij te kleineren. Gelukkig dient zich ieder moment weer een nieuwe gelegenheid aan tot revanche.

Tandradtrein

 
Het leuke aan Barcelona is dat je niet per se door Born of de Gotische wijk hoeft te slenteren, je kan er ook overheen zweven. Vandaag hebben we hardgelopen langs een achtkilometer lange bergriggel, te bereiken met een tandradtrein. Passeig de les Aigües, heet de route en je ziet hoe de stad zich uitrolt tot in de zee.

De Kanonnenwijk

Op een bergtop in Barcelona werd in de jaren 36/ 37 van de vorige eeuw een luchtafweergeschut geplaatst om Nationalistische vliegtuigen uit de lucht te schieten. Of dat ooit is gelukt, weet ik niet. Het was een vrij uitgebreid complex met soldatenbarakken en een minimale infrastructuur. Vrij kort na de burgeroorlog die in 1939 eindigde, hebben Andalucische migrnaten bezit genomen van die de bergtop en hebben daar een sloppenwijk gebouwd. El Carmel heet de berg. De wijk, die nog steeds bestaat, heet ook zo. Alhoewel ze ook bekend staat onder de naam ´Los Cañones´, om begrijpelijke redenen. Overigens had Barcelona tot eind jaren zestig (misschien langer?) nog volop sloppenwijken.Tegenwoordig kan je er van een geweldig uitzicht genieten met aan de linkerzijde een alternatieve Sagrade Familia in de vorm van een fabriek met drie sierlijke schoorstenen.Daar zijn we later naartoe gefietst.

Intimiteit

Vandaag zijn we bij ´La vie d´Adele´ geweest. Ooit was ik bang dat het een zogenaamde doelgroepfilm zou zijn, maar dat blijkt reuze mee te vallen. Homoseksualiteit is niet het hoofdthema van deze film, al speelt het natuurlijk wel mee op de achtergrond. In het kort is dit het verhaal: Adele, een meisje uit een arbeiders milieu, wordt verliefd op een kunstenares, Emma, die met haar vrienden behoorlijk hoogdravend over kunst praat. Adele voelt zich daar niet helemaal in thuis.  Emma moedigt Adele aan te schrijven, ze kan het goed en ze houdt van literatuur. Voor Adele is het te intiem wat ze schrijft, ze houdt het voor zichzelf. Uiteindelijk gaat het uit en als Adele later op een expositie komt van Emma, ziet ze voornamelijk schilderijen van zichzelf hangen. Dat is misschien wel waarom het niet goed gegaan is. Voor Adele was de passie iets wat ze aan Emma gaf. Emma heeft de passie in haar schilderijen gebruikt. Passie is voor haar iets om kunst mee te maken. Maar of dat de echte reden is weten we niet. Mensen vallen in en uit de liefde, dat is alles. Het was een prachtige film. De actrice die Adele speelt, kende ik niet, maar de wijze waarop ze Adele tegelijkertijd doortastend als onzeker neerzet, vond ik indrukwekkend.
Er wordt in verband met deze film vooral over de seks scenes gepraat. Ze zijn wel belangrijk, denk ik, ze geven lading aan de conversaties en gebeurtenissen. Maar ze zijn niet het belangrijkste. Ook al zijn de actrices mooi en jong, de scenes zijn niet bepaald gefilmd om mannen te verleiden. Juist de lengte van die scenes maakt het alledaagser. Voyeurisme is wel een thema dat wordt aangeboord, maar dan vooral buiten de slaapkamer. 
Adele krijgt opmerkingen dat ze goed poseert bijvoorbeeld. Dat is een opmerking van een man die de schilderijen heeft gezien, maar Adele weet helemaal niet waar hij het over heeft. Ze poseerde alleen voor Emma, zodat zij een mooi schilderij kon maken.  Voor een voyeur is het schilderij verleidelijker dan de seks zelf.

Dorade

Tik, tak. In Gracia tikt de tijd op gas. Het zijn de mannen met de steekkarretjes die dat doen, ze slaan op oranje gasflessen hoog opgestapeld, bijna niet te tillen. Ze komen op gezette tijden langs. Vandaag komen ze zodat de families hun kerstdiner kunnen bereiden. Tik, tak, doet de menselijke klok. Aan ons huis gaan ze voorbij. Wij hebben hier geen familie, maar desondanks stomen we dorade in witte wijn. Dat gaat op een keramische kookplaat.

Anaal

De Catalanen blijken nogal anaal gefixeerd te zijn, althans met kerst. Ieder kerststalletje heeft wel ergens in een hoekje een figuurtje dat een kakkende boer moet voorstellen. De caganer is er voor de lichamelijke en zielen rust. Verder staat er hier onder de kerstboom een boomstronk met een gezichtje. Het wezentje heet ‘El Tio’ (het oompje) en staat schuin omhoog door twee stokjes die dienst doen als voorpootjes. Er wordt een doek over de stronk heen gegooid en dan mogen kinderen erop slaan. Het suikeroompje kakt dan cadeautjes uit. Dat is nog eens wat anders dan de zak van Sinterklaas gedragen door Zwarte Piet. 

Roddelrubriek

Gisteren heb ik tweehonderd Spaanse bokstijdschriften doorgekeken opzoek naar informatie over een beroemde wedstrijd die op 13 mei 1934 heeft plaatsgevonden in het stadion van Montjuich in Barcelona. Aan het einde van de dag leek het alsof ik er bij was geweest. Het is trouwens opvallend, vind ik, dat in het echte leven mijn interesse absoluut niet uitgaat naar roddelbladen zoals de prive en de weekend. Maar nu ik iets meer wil weten over een bepaalde historische figuur, zijn het juist de roddelbladen uit de jaren dertig, die me mateloos interesseren. Daarin staan namelijk de details die iemand tot leven brengen. Er staat geschreven wat er gegeten werd en wie er aanweizg waren. 

Traktatie

Vanmorgen tijdens het hardlopen – hardlopen is goed tegen griepverschijnselen – kwamen we dit gebouw tegen. Het is eigenlijk een hypermoderne afdak met daaronder een vlooienmarkt. In veel steden is zondag de dag van de vlooienmarkten. In Barcelona ook. Ik weet dus niet wat hier op andere dagen gebeurd. Het is hoe dan ook een indrukwekkend gebouw met verschillende open verdiepingen en vooral het contrast tussen de architectuur en de rommel die er verkocht werd vond ik geweldig. In Nederland zouden ze daar niet zo snel opkomen. Ik ben eens bij de snuffelmarkt in Rijswijk geweest, maar dat vindt plaats in een ruimte die nog het meeste weg heeft van een congrescentrum uit de jaren zeventig, met tapijt op de vloer waar de zwarte pest huist. Nee 'El nuevo Mercado de los Encants' is andere koek. Je kan er ook bier krijgen. Het was overigens een prachtige dag en lopend over de boulevard van Barcelona omzoomt met palmbomen bleek een positieve uitwerking te hebben op mijn gezondheid.

Griep

Ik zit in het archief van Barcelona om onderzoek te doen naar een bokswedstrijd die plaatsvond in mei 1934 tussen Uzcudun en Schmeling. Beneden op het plein is een kerstmarkt gaande. Er verschijnen meer dan honderd kranten in die periode, de meeste zijn binnen vijf jaar dood, dat wil zeggen voordat de Spaanse burgeroorlog uit breekt.
Vanaf het plein stijgen geluiden omhoog. Een groep breakdansers zweept het publiek op. Ze moeten klappen. Het ritme gaat steeds sneller. Ik voel me koortsig, ik heb griep denk ik. De uren verstrijken, ik duik in de oude kranten, laat kopieën maken, beneden klinkt een big band, het schemert en lichtgevende sterren schieten omhoog vanaf het plein. Op ooghoogte bereiken ze hun hoogste punt, ik zie ze door het raam, dan dalen ze weer terug naar de jongens die ze hebben afgeschoten. De souvenir verkopers. De gekleurde sterren lijken een soort kleine helikoptertjes. Als ik buiten ben met een buit aan gekopieerde artikelen, is er een demonstratie gaande. Dit is Spanje, men heeft reden de straat op te gaan. Ik moet van mijn griep af zien te komen.

Baas

Ik heb altijd gedacht 'Occupy now' de laatstte stuiptrekking was van het fenomeen massademonstratie. In Spanje niet. In Spanje hebben ze namelijk een wet doorgevoerd dat het land op het gebied van abortuswetgeving terugplaatst naar het jaar 1985. Dit meisje draagt een bord waarop staat; baas in eigen buik. Of eigenlijk: ik heb recht op mijn eigen lichaam. Een ouderwetse optocht voor een ouderwetse wet.

El Negro

In Spanje had je geen zwarte pietendiscussie. Wel had je een tijdje terug de ‘El Negro’ discussie. Iemand vond een opgezette neger discriminatie en uiteindelijk is deze begraven. De dorpelingen van het Spaanse dorp waar hij stond gingen de straat op om te roepen dat ze niet wilde dat hun ‘El Negro’ weggehaald zou worden. Het is toch gebeurd. Maar waar ze in Nederland de negerzoen toch al een tijdje terug uit de schappen hebben gehaald daar zag ik vandaag dit chocolademannetje in de straten van Gracia (Barcelona). Over een stereotype gesproken. Het mannetje zegt: We zijn de conguiiitos en we zijn verrukkelijk. Het gaat hier uiteraard om 'chocolade snoepjes'. 

Bewaker

In het literaire blad De Gids staat een mooi essay van Maarten Doorman met de titel ‘Het onvermijdelijke leven van de kunstenaar’. Eigenlijk gaat het om de vraag welke rol het intieme precies speelt in een kunstwerk en hoe dat gedoceerd moet worden zonder banaal te zijn. Op de biënnale van Venetië was een werk te zien van Ai Wei Wei met de titel S.A.C.R.E.D. De sculpturen van Ai Wei Wei staan in ‘kijkdozen’ en tonen scènes van zijn gevangenschap. Door te kijken door het luikje, stelt Maarten Doorman, laad je de schuld op je omdat je het perspectief van de bewaker inneemt. Wie is hier eigenlijk de schuldige? Ai Wei Wei heeft zo'n status dat de Chinese overheid eigenlijk vooral schuldig is aan diens succes. Bewakers zijn ook mensen, bovendien kunnen ze net als de bezoekers van de Biennale niets anders dan uitvoeren wat er van hen veracht wordt; kijken. In die zin klopt het wel wat Doorman zegt: Toeschouwer = bewaker. Maar ik identificeer me ook op een andere manier met de bewakers. De kunstenaar is een beetje vies en dik. Hij heeft uberhaubt de neiging om vaak naakt in beeld te verschijnen, zowel op eerdere video's als in deze sculptuur (ik weet het, ik weet het; verwijzing naar de Chinese overheid die alles van je wil weten). De linker bewaker heeft het vast ook niet makkelijk, denk ik dan (ze moeten ook bij de kunstenaar in de buurt blijven als hij op de wc zit). Misschien had hij wel kunstenaar willen worden, maar kon dat niet omdat hij tot de verkeerde klasse behoorde. Hij heeft licht ontstoken ogen vanwege slaapgebrek, maar zijn uniform is onberispelijk en alleen al vanwege het uniform wil ik de bewaker zijn.

De Hugo Boss van de Lage Landen.

In het boek "Alfred Haighton, financier van het fascisme" (G.J.G de Gier, 1988) lees ik over  de firma "Peek en Cloppenburg" en dat zij in 1933 een van de eerste fascistische bewegingen van Nederland in het pak stak. “De Bezem” heette die club, opgericht door een van de meest eigenaardige figuren uit de geschiedenis van het Nederlandse fascisme; Alfred Haighton (Hij trouwde drie vrouwen met een been om zich superieur aan hen te kunnen voelen).  

De pakken geleverd door Peek en Cloppenburg werden nooit afbetaald. Dit leverde het volgende spotdicht op in Het Volk :

Alfred stak zijn volgelingen

Keurig in het nieuwe pak,

Maar nu Alfred moet gaan dokken,

Heeft ie aan betalen lak!

Het was Peek, die Alfred’s mannen

Gloednieuw in de bullen stak,

Da’s dus geen excuus voor Alfred:

’t Is een zuiver Arisch pak! (Het Volk, 14 augustus 1933, zoals geciteerd in G.J.G de Gier 1988)

Maar wat ik wilde zeggen: Peek en Cloppenburg is dus eigenlijk een beetje de Hugo Boss van de Lage Landen. 

Derdewereld land VS

Dat Amerika een derde wereld land was, wisten we natuurlijk al een tijdje – het geld ligt op kleine hoopjes bijeen. Nergens heb ik het zo mooi teruggelezen als in dit verhaal van Andrea Elliot over het elf jarige meisje Dasani vernoemd naar een luxe merk bronwater. Ik kwam op deze link via de website van Arnon Grunberg.

“Dasani guards her feelings closely, dispensing with anger through humor. Beneath it all is a child whose existence is defined by her siblings. Her small scrub-worn hands are always tying shoelaces or doling out peanut butter sandwiches, taking the ends of the loaf for herself. The bond is inescapable. In the presence of her brothers and sisters, Dasani has no peace. Without them, she is incomplete.”

Dasani woont in New York, de stad met de 'minste gelijkheid', volgens Elliot. 

Groningers

‘Ik ken niemand hier,’ zei Hans Aarsman vlak voordat dit fotoboek werd gepresenteerd afgelopen vrijdag. Dat kon kloppen. We bevonden ons weliswaar in Amsterdam maar in het lokaal waren vooral mensen uit Groningen. Nadat ik mijn verhaal had voorgelezen, maakte Hans Aarsman zich uit de voeten. Je kon ten slotte nooit weten. Eigenlijk had ik hem achterna moeten glippen. Het is later geworden dan echt de bedoeling kan zijn en er is ook iets teveel wijn en bier gedronken, vooral de combinatie was een slecht idee. 

Man van het jaar

Vandaag zat ik in de trein met de conservator van het Amsterdams Museum. We waren bij de opening geweest in het West Fries museum, een expositie met pentekeningen op blauw papier over het dagelijks leven op straat in de zeventiende eeuw. Hij vertelde me dat hij onlangs Wim Pijbes had gezien op de fiets. Wim Pijbes schijnt zich graag per fiets te verplaatsen. Dit in tegenstelling tot zijn voorgangers bij het Rijksmuseum. Die lieten zich liever per auto rondrijden. Hij zat op zijn bagagedrager zoals jonge jongens wel doen. ‘Ja je zult wel denken wat fietst hij raar,’ zou Wim hebben gezegd,’maar dat komt omdat ze mijn zadel hebben gejat.’ Een sympathieke oplossing van een praktisch probleem. Iemand anders zou een taxi hebben gebeld. Zo niet Wim Pijbes en misschien heeft dat tentoonspreiden van 'normaal gedrag' er wel aan bijgedragen dat hij door Elsevier werd uitgeroepen tot Nederlander van het jaar.  Ik heb geen rijbewijs en hierin zie ik het bewijs dat dit ook niet nodig is. Je kunt een heel eind komen op de fiets, zelfs als deze geen zadel heeft. 

Schaamte II

Nieuws uit de AIO-toren: Onze Vietnamese kamergenoot is terug naar Vietnam. Zij is diegene die af en toe fluit als ze achter de computer zit of keiharde karaoke gaat zingen. Ik zal haar toch gaan missen, denk ik. We hebben nu alleen nog de smakkende Chinees, een hele dag door gapende Bask, een door zijn neus zuchtende Nederlander en ikzelf natuurlijk, 'de illegaal', met een bureau waarop een berg boeken en papieren ligt en wel drie vuile koffiemokken.
Een expert op het gebied van data invoer die de Vietnamees veel heeft geholpen de afgelopen tijd voor haar promotie wilde afscheid nemen door haar te zoenen. Het resulteerde in een grappige worsteling. Hun beide handen raakte in elkaar verstrengeld alsof ze een dansje gingen maken en terwijl hij naar voren leunde om drie zoenen te geven, leunde zij juist naar achteren. Een cultuur clash, heet dat. Een kleintje, maar toch. Vandaag zei de neuszuchter: “Lekker die pepernoten. Die Japanners vinden het maar niks.”
“Het zijn Chinezen,” antwoordde ik.
“Ik snap niet wat die Japanners mankeert. Pepernoten zijn gewoon lekker.”
“Het zijn geen japanners. Het zijn Chinezen. Althans de een is Chinees, de ander Vietnamees.”
“Ja maar, het is toch gewoon lekker?”
Er viel niet mee te praten.
Elders in het gebouw werd gediscussieerd over het NSB (Nog Sneller Bezopen) feestje van Groningse studenten journalistiek. Het heeft veel ophef veroorzaakt, ook vanwege de button in de vorm van een Jodenster. Een christelijke religieuze jongen vond dat het wel moest kunnen, maar ja dat is natuurlijk verdacht,  een niet religieuze jongen (want opgegroeid in Oost Duitsland) keurde het fel af. Jammer, daar had ik ook wel bij willen zijn. Er gebeurd een hoop in dit gebouw. Om maar te zwijgen van alle seksuele spanningen die hier door de gangen stuiteren.  Stop mensen bij elkaar in een gebouw en ze gaan reacties en relaties met elkaar aan. Het is net een laboratorium.

Schaamte

Nog even over het fotoboek waar ik vrijdag iets over moet zeggen: Ik blijf er maar in bladeren opzoek naar houvast. Waar gaat dit boek eigenlijk over? Vraag ik mij keer op keer weer af. The absence of Mister Slater, daar gaat het over, lijkt de titel te suggereren. Kan een fotoboek gaan over afwezigheid? Kan het iets tonen wat er juist niet is? Kennelijk. Maar misschien is het wel de afwezigheid van een verhaal wat het boek intrigerend maakt. Je weet eigenlijk niet precies wat je in handen hebt. Toch staan er prachtige plaatjes in. Kijk naar bovenstaande afbeelding. Wat zegt dit over de Amerikaanse cultuur? Restrooms staat er in koeienletters op de gevel. Restrooms? Wat valt er te rusten in een wc? Dat kan je je afvragen. Maar misschien is dit de Amerikaanse schaamtecultuur die op paradoxale wijze ook weer wordt gecompenseerd door de joekels van letters. Misschien is het opblazen van letters wel de uiting van schaamte.

It Happens Only in Japan

Meisje met hond

Aankomende vrijdag zal ik iets zeggen bij de presentatie van een fotoboek van Peter de Kan en Wim ter Brake. Hans Aarsman kan dat goed, iets zeggen over foto's. Hij benoemd vaak onopvallende maar sprekende details. Ik ben Hans Aarsman niet, ik ben een liplezer. Bij deze foto weet ik bijvoorbeeld exact wat er zojuist nog gezegd is. Gesprek tussen meisje met hond en superman.

“Je hebt een nieuwe vriend?”
“Ja. Hij heet Maxime en eet alleen maar pindakaas.”
“Wat bedoel je?! Heb je hem echt vernoemd naar je ex?”
“Nee joh, mijn ex at toch helemaal geen pindakaas, bovendien luistert deze Maxime graag naar Bach.”
“Bijzonder. Een hond die naar klassieke muziek luistert. Wat voor ras is het ?”
“Ze noemde het een European dog, een beetje een attitude heeft hij wel, maar hij bijt niet hoor. “

Zijwaarts

Wie in deze dagen na de dood van Mandela een idee wil krijgen van het moderne Zuid Afrika doet er goed aan het boek De Plaag van David van Reybrouck te lezen. Een prachtig reisverslag waarin de auteur eigenlijk opzoek is naar bewijzen voor een plagiaat kwestie, maar ook de realiteit van Zuid Afrika sluipt terloops het verhaal binnen. Het is misschien wel de beste manier om de problematiek  van dit land bij de horens te vatten. Namelijk indirect, via een andere kwestie. Je stapt als het ware zijwaarts in de stroom van de politieke realiteit om even ondergedompeld te worden en op de andere kade weer nieuwe houvast te krijgen aan een ander onderwerp. Heel knap gedaan.

Experiment

Vandaag hebben we Sinterklaas gevierd bij vrienden. Het was de bedoeling dat iedereen cadeautjes inbracht en dat erom gedobbeld zou worden. Er waren ook kaartjes waarop bijvoorbeeld stond: ruil al je cadeaus om met je rechter buurman. Iemand zei: het helpt je te onthechten van spullen. Er zaten zelfs schilderijtjes tussen.  Ik had het geluk een bijzonder mooi exemplaar te 'winnen'. Het ging om een geschilderde bureaustoel. Het duurde niet lang voordat ik het schilderij moest inleveren. Dit spel was erger dan het casino, hoe goed je ook speelde, dat maakte niks uit. Iemand kon immers een kaart trekken waarbij hij iets van je af mocht pakken.  De willekeur was moeilijk te verkroppen. Er moest ingegrepen worden. Toen iemand de kans kreeg het schilderij van iemand anders terug te pakken, heb ik diegene omgekocht. Het ging bijna goed totdat zijn vriendin zich ermee bemoeide. Ze zei: je neemt toch niet dat schilderij, pak die cd. Toen wist ik: Dit is geen spel meer, dit is een sociaal experiment. Het gevoel dat ik vanavond een soort straf heb gekregen is niet meer weggegaan. Een wereld zonder bezit is een slechte wereld.

Parel

Vandaag kwam de lieve G uit Groningen. Ze had een pakketje zeevruchten bij zich. In afwachting van haar komst roerbakte ik reeds te spinazie. Ik dacht; zeevruchten, spinazie en wat crème fraiche, dat kan een smakelijke pastasaus opleveren. Dat bleek ook zo te zijn. Totdat ik halverwege de maaltijd mijn kies brak. Althans dat dacht ik. Ik dramatiseer graag als het gaat om de mimiek van de pijn. De steen die ik tussen mijn kiezen weg haalde bleek echter een parel te zijn. Dit is een voorbode; ik zal op een sprookjesachtige manier rijk worden.

Storm achter glas

Vandaag viel de avond iets vroeger dan normaal. In Scheveningen kwam een bijna paarse wolk over het water aanrollen. Het leek me grappig de storm eens van dichtbij te zien. Het blijkt vooral een goeie manier om even gezandstraald te worden. Daar is vast, op het gebied van health en wellness, een verkoopmodel aan te hangen. Iets met oude huidcellen en de Scheveningse natuurmethode. Inmiddels heb ik mijn toevlucht gezocht in cocktailbar Zahara waar ze Spaans Mahou bier schenken. In de bar bevindt zich een terrarium met kikkers en hagedissen, zo heb je wat te doen als je op je bestelling moet wachten. Onder het genot van een biertje en elektronische muziek raast de storm voorbij. Je kan er vanuit hier goed naar kijken. Door een grote glazen pui zie je het geweld op de boulevard. De hagedissen kijken vanachter het glas naar ons en wij kijken naar de mensen die achter de ramen voortkruipen tegen de wind.

Bodem

Vanavond hebben we gegeten in een Ghanees restaurant. De Turtle 1 staat op de Rotterdamse auto salon en de hoofdingenieur van dat bouwproject was er ook: Dokter Wormenor Albert Cophie a.k.a. Dr. Waco. We aten bonen, en yam en lightsoup. ‘Mijn half broer heeft een week les gehad….van een heks op de bodem van de zee,’ vertelde Waco en het is precies zo’n zinnetje, dat is het enige, wat je nodig hebt, om weer helemaal in Ghana terug te.

Bedrukt Verleden

Vandaag was ik op bezoek bij een dame die me helpt bij een onderzoek naar haar grootvader. Haar eigen leven bleek niet minder enerverend te zijn. Ze werkte na de oorlog een tijdje in het Waldorf Astoria in New York en in het Hilton hotel in Brussel. Daar logeerde op een dag Billy Carter, de broer van de toenmalige president. Uit een prullenbak viste ze een door Carter doorgescheurde brief waaruit bleek dat hij en zijn gevolg op kosten van Khadaffi in dat hotel hadden gezeten. Merkwaardig. Ze heeft de brief aan elkaar geplakt, gekopieerd en naar de ambassade gebracht. De Amerikanen waren 'not amused'. Later is Billy in opspraak gekomen wegens schimmige zaakjes in Libie. De brief is thans in mijn bezit. Zoals je dat vaker ziet bij oude mensen, begint ook mijn gastvrouw zo langzamerhand een beetje op te ruimen. Niet alleen kreeg ik de brief mee, maar ook verslagen van onderduikers uit de tweede wereldoorlog, de ausweis van haar moeder waarin de letter j staat gestempeld en verordeningen van de burgermeester van Monnickendam. Toen ik mijn jas al aan had kreeg ik ook nog een zilveren tafelaansteker toegestopt. Enigszins onthutst kwam ik weer thuis, waar ik het materiaal begon te lezen.

Terwijl ik de onderduikverslagen op vergeeld papier aan het doornemen was, werd ik overvallen door een diepe neerslachtigheid. Er was er eentje bij in het Duits en de oorlog spat werkelijk van de pagina’s af. Een scene in de haven waarbij mensen tot de conclusie komen dat het reeds te laat is en dan lees je: ’Ganze familien begehen selbstmord.’

Basisinkomen (bij nader inzien)

Na mijn blog van gisteren over het standaard basisinkomen, attendeerde een vriend me op dit essay van Ronald Mulder.
Een zeer helder verhaal waarbij het hele idee in een historische context wordt geplaatst. Ik was sceptisch aangaande dit idee omdat ik me afvroeg of mensen gelukkiger zouden worden van gratis geld. Bovendien is het de vraag of iedereen wel z’n talenten wil ontwikkelen, of wil doen wat hij leuk vindt. Dat is namelijk het argument dat er aan ten grondslag ligt. Ik denk dat het sommige mensen tot waanzin kan drijven als ze moesten gaan bedenken wat ze echt leuk vinden.
Maar dat alles neemt niet weg dat het huidige systeem simpelweg begint vast te lopen. De verzorgingsstaat kraakt in z’n voegen. Er wordt van ons verwacht dat we nog meer gaan werken dan we al doen en tegelijkertijd ook veel meer voor onze eigen kinderen gaan zorgen en onze ouders. Er is geen baangarantie meer en tegelijkertijd zijn er 750.000 zelfstandigen. Het zal nog wel eens goedkoper kunnen zijn om iedereen een basisinkomen te geven van 1300 euro dan die hele bureaucratische rompslomp van subsidies en vergoedingen op de been te houden. Ik weet er alles van. Ooit werd de suggestie gewekt dat ik huursubsidie kon krijgen. Maar ze zijn van mening veranderd, nu willen ze alles weer terughebben. Het lijkt me op z’n zachtst gezegd zinloos geschuif met geld.Ik ben van gedachte veranderd, doe mij toch maar dat basisinkomen (dan kan ik de huursubsidie tenminste terugbetalen). Mijn rekeningnummer is: 2844989.

Basisinkomen

In Zwitserland maakt een groep zich hard voor een basisinkomen van 2000 euro voor iedere burger ongeacht of deze werkt of niet. Het bouwt voort op een idee uit de negentiende eeuw dat we in de toekomst allemaal rijk zullen zijn en zeeën van tijd hebben omdat machines het werk voor ons doen. Nu machines daadwerkelijk het werk voor ons doen, stoppen we nog steeds al onze tijd en energie in werk. Dat is zonde, zou je zeggen. Er is geld zat. Toch halen we misschien wel betekenis uit werk en zit het in ons systeem dat je eerst moet lijden voordat je echt kan genieten van een vakantie. Voor sommigen is het werk dat ze doen een vlucht voor de familie. Ze klagen erover, maar gaan er toch graag heen. Met een basisinkomen van 2000 euro heb je geen alibi meer om te klagen. Het belangrijkste probleem is denk ik toch de opvatting dat meer tijd voor jezelf iets goeds is. Misschien krijg je door dat basisinkomen wel teveel tijd en kom je dan juist in de problemen. Goede beslissingen worden soms ook onder druk gemaakt. 

Natte Voeten (voor Huub)

We waren er vandaag bij, de landing van Willem I. Ondanks het grootscheepse materieel aan helikopters en landingsvaartuigen viel het allemaal toch wat tegen. Op tv kan je nog het een en ander wegsnijden, in het echt niet. De prins landde niet per sloep, maar kwam over het strand aanrijden op een tank. Hij schoof als het ware gewoon het toneel op in plaats van dat hij heroïsch uit de golven tevoorschijn kwam. Ook stond een microfoon een paar keer open zodat er overleg tussen Huub Stapel en zijn medeacteurs te horen was. We stonden op het strand en het water spoelde over onze schoenen heen. Dat zou niet zo erg zijn geweest als het spel overtuigd zou hebben.Als we het gevoel hadden deelgenoot te zijn van een historische gebeurtenis. Wie wil niet afzien voor de koning? In plaats daarvan kregen we natte voeten voor Huub Stapel.

De hond van Camus

De buurman van de Lieve G heeft een hondje. Ik denk dat het een veilige gok is als ik zeg: ‘Dat hondje is het enige wat hij heeft.’ Het is een aardige buurman, alleen stinkt zijn woning een uur in de wind. Als de deur opengaat, dan waait de schrale lucht je tegemoet in het trappenhuis. Als de buurman na het uitlaten van het hondje weer binnen is dan hoor ik hem regelmatig tegen het diertje mopperen: 'Heb je nou weer op de tafel gelegen? Wat heb ik nou gezegd?'
In de roman De Vreemdeling van Albert Camus is er ook sprake van een man met een vies hondje. Ook in dit verhaal klaagt de man voortdurend tegen dat beest, totdat het komt te overlijden, dan is de man radeloos. Een ontroerende passage waar ik wel eens aan moet denken als ik mijn buurman tegen het hondje hoor roepen: ’Je haalt het bloed onder mijn nagels vandaan!’

Tastzin

Vandaag was ik bij de proefschriftverdediging van Piet Devos. Het ging over de zintuiglijke ervaring bij de Surrealistische dichters (Huidobro en Peret) en moet direct uitgegeven worden. Met name een zin is mij bijgebleven namelijk dat de tastzin of het voelen (met je handen bijvoorbeeld) omschreven kan worden als een moment waarop handelen en waarnemen in elkaar overlopen.

Gerrit Krol

De Gerrit Krol brug is vlakbij het huis van de lieve G over het van Starkenborghkanaal. Het is de vreemdste brug die ik ken. Twee omhooggestoken armen links en rechts zorgen ervoor dat je permanent kan blijven oversteken, te voet en op de fiets. Als de platbodems soeverein voorbij drijven en de auto's moeten wachten totdat het aasfalt hun kant weer opdraait, stijgen de fietsers op. Er loopt een metalen fietsgootje door de opgang van de fiets/loopbrug. Ik probeer altijd via dat gootje omlaag te rollen. Dat is spannend omdat je wel je evenwicht moet zien te houden. Trek je iets het stuur opzij, dan maak je een genadeloze klap. Dat is de Gerrit krol Brug voor mij; een uitdaging. Zijn literatuur heb ik nooit gelezen. Maar ik sluit niet uit dat ik daar nog eens mee ga beginnen. Ik vond in elk geval al wel enkele essays online die veelbelovend zijn. Onder andere eentje over kunst:

“Veel mensen houden van kunst omdat ze zich eraan kunnen warmen. Ze willen bovendien graag horen dat de kunstenaar, op het moment van scheppen, die warmte ook voelde. Of woede, of verdriet. Als hij maar wat voelt. Want dan voelt degene die van zijn werk kennis neemt hetzelfde - is zo'n beetje de redenering.
Ik herinner me een artikel, waarin het voorstel om het aantal kunstenaars in Nederland te limiteren (i.v.m. de subsidie, er waren er toch genoeg) van de hand werd gewezen met het argument dat er nóóit genoeg kunstenaars zijn in de wereld, omdat juist de kunst warmte voortbrengt en menselijkheid. Hoe meer kunst, des te meer menselijkheid in de wereld. Maar waarom is er dan niet meer kunst?
Het antwoord is eenvoudig. Want kunst kan dan wel warmte e.d. geven (en niets is mij liever dan kunst die mij verwarmt), je moet het ook nog een keer maken.
Wie maakt kunst? Om kunst te maken moet je ‘creatief’ zijn. Wie niet creatief is, maakt geen kunst. ‘Creatief’ wordt altijd opgevat als iets zeer positiefs, vooral door de mensen die het niet zijn. Echter, de voornaamste eigenschap van een creatief mens is een negatieve: hij bestaat uit leegte. Ik moet het preciezer zeggen: het is de kunst zelf die, om te kunnen ontstaan, leegte nodig heeft.”

Benali, de meest geëngageerde schrijver van Nederland

De meest geëngageerde schrijver van Nederland laat weer van zich horen: Abdelkader Benali. Hij heeft een boek geschreven over de kickbokser Badr Hari. In de Volkskrant staat een interview met Benali. Volgens hem zijn er mensen die geld aan Badr Hari verdienen en daarom zijn gedrag uitvergroten. Ik weet het niet. Badr Hari heeft eens keer iemands voet doormidden getrapt. Dat kan je uitvergroten inderdaad:'De voet bungelde slechts met wat huid en pezen aan het onderbeen.' Of je houdt het klein en je zegt:'Het was maar een voet.'
‘Was Ruuds geld op ?’ Dat schijnt de man aan Estelle, de toenmalige vriendin van Badr Hari en ex van Ruud Gullit, gevraagd te hebben kort voordat Badr Hari hem het ziekenhuis in sloeg.
Abdelkader Benali zegt dat die opmerking racistisch is omdat eronder ligt dat de enige goede reden om bij een Marokkaan te zijn voor zijn geld is. Benali heeft een zwaar vertroebelde kijk op de werkelijkheid.  Hij wil ten koste van bijna alles als een geëngageerd schrijver overkomen. Overal waar Benali kijkt ziet hij racisme. Of zou het net iets anders liggen? Het is ten slotte zo dat ook Benali geld verdient aan Badr Hari.

Priester

 
In Volkskrant Magazine staat dit weekend een fotoreeks over clowns. Roelof van Wijngaarden (55) is rouwclown. Hij zegt dat mensen graag willen dat hij op hun begrafenis komt omdat hij iets vertolkt wat ze zelf niet zijn geweest. Hij vertelde over een belastingadviseur die liever clown had willen zijn. Van Wijngaarden vertolkt het verlangen van de overledene of vergroot een karakter eigenschap van de overledene. Zoals de ijdele man die van auto's hield en altijd alles spic en span wilde hebben. Als rouwclown poetst hij dan de kist op. Iedereen moest daar om lachen, natuurlijk. De herinnering wordt aangewakkerd door middel van de uitvergroting. Er wordt een cartoon van de overledene gemaakt.Comic relief.  Het hoort bij deze tijd. Nu we Katholieke priesters niet meer kunnen vertrouwen of serieus kunnen nemen, huren we een clown in voor de broodnodige rituelen. Rouwclowns zijn de priesters van de 21ste eeuw.

Zand tussen je tanden

Between PS1 New York en Shanghai. Zo heet een publicatie over de artist in residency ‘Badgast’ (wonen in een container op Scheveningen) waar mijn verhalen in staan. Het boek is mooi, maar de titel begreep ik niet. Het bleek de uitspraak te zijn van een deelnemende kunstenaar.  Ze zat in Scheveningen en kwam net uit New York en ging daarna weer naar Shanghai. Mijn motto zou zijn: mensen die net van een artist in residency in New York komen, worden uitgesloten van deelname aan Badgast in Scheveningen. Je moet zo’n container wel een beetje exclusief houden. Bovendien loop je de kans om een soort vluchtheuvel te worden voor rondreizende kunstenaars die van residency naar residency hoppen.  Er circuleerde ook een andere uitspraak voor de voorkant: 'We zijn met zand tussen onze tanden geboren'. Het is een kreet van een lokale Scheveninger. Kijk, dat gaat nog ergens over. Dat zegt iets over wat Badgast zich ten doel heeft gesteld, namelijk het schuren aan de identiteit van een badplaats. Dat is niet altijd aangenaam en soms is het 'knarsentandend' toekijken. Echt invloed zul je als kunstenaar wel nooit krijgen, hoe erg je ook  'in between' bent. Belangrijk is het wel, zo'n residency, ondanks alles.

The rest we eat for fun

Deze zin rolde vandaag uit de mond van mijn Vietnamese kamergenoot: ‘In Vietnam we eat rice to live, the rest we eat for fun.' Vandaag eet ze loempiaatjes met garnalen, groenen, taugé en vissaus. Gewoon voor de lol.

Selfie of 'Tu Suong' ?

Vandaag kwam Hong, mijn Vietnamese kamergenoot, weer terug uit Vietnam. Ze was rechtstreeks van het vliegtuig naar kantoor gekomen en is daarom even gaan slapen in de common room. Toen ze wakker was, zei ik:’Selfie is het Oxford woord van 2013.’
Ik moest wel even uitleggen wat dat was ‘selfie’. Ik wist het zelf nog maar net. Een selfie is een foto di je van jezelf maakt en die je dan op facebook zet. Dat deed Hong aan iets denken. “Tu Suong” is Vietnamees voor jezelf blij maken alsof je niks anders te doen hebt. Suong = blij, Tu= zelf. Het moet volgens Hong tussen haakjes omdat het vaak ironisch bedoeld wordt. Niemand maakt jou blij, je moet jezelf blij maken. Daar wordt lacherig over gedaan, althans in Vietnam. Het refereert uiteraard ook naar masturbatie. Is dat ook de tweede betekenis van het woord selfie?

Schedelmetingen

Zwartjesgoed
Vandaag sprak ik iemand die goed bekend is met de collectie van het universiteitsmuseum in Groningen. Er zijn honderden interessante objecten waar eigenlijk geen adequate beschrijving van is. Zo hebben ze in het depot verschillende schedels. Wetenschappers dachten vroeger dat je de intelligentie kon afmeten aan de hand van grootte van de schedel. Met name de schedels van de zogenaamde bende Zwartjesgoed is interessant. Eind achttiende eeuw trokken ze rovend en moordend door de lage landen. In 1890 werden ze ter dood veroordeeld. Maar hun schedels werden dus bewaard om metingen mee te doen. Dit was het begin stadium van de criminologie. Men dacht toen nog dat er fysieke kenmerken waren aan te wijzen bij mensen die crimineel waren. Deze wetenschap, de frenologie genaamd, is wat in onbruik geraakt sinds de tweede wereldoorlog, toen hetzelfde onderzoek werd verricht om Joden te kunnen onderscheiden en te herkennen. Inmiddels is de wetenschap weer helemaal terug, hoorde ik. Een tikkeltej anders natuurlijk, de ontwikkelingen staan niet stil. Tegenwoordig kan men in de hersenpan kijken, toch zijn de uitgangspunten hetzlefde gebleven. We willen in de wetenschap verschil kunnen meten. De een is crimineler dan de ander, en de een is ook creatiever dan de ander. Ik hoorde dat de creativiteit van Arnon Grunberg wordt gemeten door middel van een elektronische badmuts.Wel een fascinerende gedachte. 

Filosofen met gevoel voor humor

In zijn intrigerende boek De Plaag haalt David van Reybrouck Descartes aan om de metaforiek van de machinerie in het Verlichtingsdenken te illustreren. ’(…) voor Descartes was een hond een apparaatje dat je mocht afrossen. Het feit dat het kermde , duidde niet op pijn of mentale processen maar was vergelijkbaar met de klank die uit een orgelpijp opsteeg wanneer je een toets van het klavier indrukte.’(p.140)
Dit is het bewijs bij uitstek dat filosofen gevoel voor humor hebben. Misschien een aardig ideetje voor een scheurkalender. Wittgenstein ontwierp ten slotte een huis waar je niet in kon wonen. Ook best grappig.

Bijwerkingen

Vanmorgen stond ik op het punt naar Groningen te gaan. Ik had me opgegeven voor een medicijnen studie, als profkonijn, en ik zou medisch gekeurd worden. De Lieve G heeft me tegengehouden. Ze vond het een achterlijk idee, terwijl ik eigenlijk alleen maar voordelen zag. Een medicijnenonderzoek levert geld op en je kan ondertussen gewoon door blijven werken. ‘En de bijwerkingen dan?’ schreeuwde de Lieve G. Ja, de bijwerkingen die gingen ze nou juist onderzoeken. Ik verwachtte dat het wel mee zou vallen. ‘Er bestaat ook een kans dat je een placebo krijgt,’ probeerde ik nog. Tevergeefs. Ik heb geen ruggengraat, ik ben chantabel en zit bij mijn vrouw onder de plak. Dat blijkt uit alles.

Nagels

Op een feest kwam ik laatst een meisje tegen die ik herkende uit de trein. Een paar dagen eerder hadden we schuin tegenover elkaar gezeten en terwijl ik probeerde te lezen werkte zij haar nagels bij. Niet met een vijl maar door deze stuk voor stuk in haar mond te stoppen en af te bijten. Het leek alsof ze het onbewust deed, want ze keek voortdurend op haar telefoon. Een kwartiertje nagels bijten, prima, maar dit duurde een uur en ik kon er niet van lezen. Misschien ligt het aan mij. Het maakte ten slotte geen lawaai. Ik ben op een andere plek gaan zitten, want de beweging in mijn ooghoeken leidde me af. Op het feest zei ze: ’Oh ja, jij was die jongen met die papieren.’
Ze bleek heel erg aardig te zijn, maar ik durfde het onderwerp van de nagels niet te berde te brengen, bang als ik ben om voor viespeuk te worden uitgemaakt.

Anthropocene

Op de Stone lees ik een prachtig verhaal van voormalig soldaat Roy Scraton die in 2003 ondermeer in Irak zat. Daar zag hij de toekomst zegt hij zelf.  Bij terugkomst wordt hij geconfronteerd met de verwoesting van orkaan Katrina in New Orléans. Hij ziet hetzelfde gebeuren wat hij in Bagdad zag, anarchie breekt los en nieuwe machtsverhoudingen dienen zich aan. Dit keer was de oorzaak een natuurramp. Volgens velen zijn het ook natuurrampen die de belangrijkste dreiging vormen. Geen terroristen of afluisterende chinezen, maar natuurrampen. We leven in het anthropocene, het tijdperk waarin mensen invloed hebben op de geologie van de aarde.

‘The human psyche naturally rebels against the idea of its end. Likewise, civilizations have throughout history marched blindly toward disaster, because humans are wired to believe that tomorrow will be much like today — it is unnatural for us to think that this way of life, this present moment, this order of things is not stable and permanent.’

Volgens Scraton moeten we leren te sterven, niet als individu maar als een beschaving.

‘The choice is a clear one. We can continue acting as if tomorrow will be just like yesterday, growing less and less prepared for each new disaster as it comes, and more and more desperately invested in a life we can’t sustain. Or we can learn to see each day as the death of what came before, freeing ourselves to deal with whatever problems the present offers without attachment or fear.’

Wie wil leren leven in een systeem dat constant muteert tot iets anders, moet inderdaad leren te leven als een dode. Dat wil zeggen als iemand die niet langer bezig is met de vraag hoe hij overleefd, maar hoe hij anderen (toekomstige generaties) kan laten overleven.