In de Wandelgangen

Een hoogleraar vertelde vandaag in de wandelgangen dat hij weer drie keer gebeld was door allerlei media met vragen over Tanja Nijmeijer. Enigszins wanhopig vroeg hij wat ze nou precies wilde weten. Als je wilt kom je op die manier iedere dag op de televisie, zei de hoogleraar. Om begrijpelijke redenen wil deze hoogleraar, die het graag over de inhoud wil hebben, dat niet. Er zijn anderen die dat wel heel graag willen. Liduine Zumpolle wil dat wel heel graag en de Volkskrant drukte maar al te graag haar idiote opmerkingen over Tanja's dood af. Met de grootste stelligheid beweerde ze dat als Mono Jojoy dood was, Tanja ook dood moest zijn. Zumpolle doet net alsof ze er bij was en in feite is dat ook wat ze het liefste zou willen, zoals ik al eens eerder op deze plek heb geopperd. Tanja dood verklaren is in zekere zin een uiting van jaloezie. Zumpolle zouden ze op moeten sluiten, zei de hoogleraar. We stonden nog steeds, zoals gezegd, in de wandelgangen.

De Barbaren

Vandaag hebben we in het kader van ons snelwegboek de heer Louwman geinterviewd, we hadden afgesproken bij zijn nationale automuseum in Wassenaar dat de Louwman collectie herbergt. Het gebouw is ontworpen door Michael Graves en staat op een steenworp afstand van huis Ten Bosch. De rondleiding die we kregen was overweldigend in meerdere betekenissen. Enerzijds staan daar juweeltjes van auto's, de collectie is de belangrijkste in de wereld, anderzijds is het precies dat: schitterend ontworpen voorwerpen zonder dat je weet wat die in hun tijd te betekennen hadden. De museum ervaring is vergelijkbaar met Amerikaanse wijn. Je wordt overspoelt met een overweldigende smaak en een stevig alcohol percentage dat direct naar je hoofd stijgt, maar waarvan de sensatie vrij snel verdwijnt tot je overblijft met de vraag wat het allemaal te betekenen heeft.

De vergelijking met wijn heb ik overigens van Alessandro Baricco gepikt. Een vriendin vertelde dat hij 5 oktober wordt geinterviewd in Amsterdam over zijn boek De Barbaren. Dat lijkt me nou echt iets om bij te zijn. Als iemand de leegte weet te verklaren dan is hij het wel.

Hier kan je reserveren:

http://www.felix.meritis.nl/nl/reserveren/alessandro-baricco-de-barbaren

Fout

Een vriend wees mij erop dat ik nu definitief opzoek moet naar een nieuwe kapper. 'Mijn Iranier' schijnt zich na definitieve uitzetting te hebben verschanst in zijn kapperszaak en wilde deze pas naar uren onderhandelen met de politie weer verlaten. Wat er precies uit de onderhandelingen is gekomen vermeldt de site niet. Ook is er nogsteeds niets duidelijk over het conflict dat de gemeente had met deze man. Mij werd het ook nooit helemaal helder.Ik weet alleen dat niemand zo goed mijn hoofd en wangen kon masseren na een knip en scheer beurt als hij. In het nieuwsbericht wordt overigens gesproken over een verwarde kapper, maar hij was helemaal niet verward. Dat dit ging gebeuren zag je al van verre aankomen. Hij vroeg zich regelmatig af wat moet ik nu, dan hield hij op met knippen en keek je wanhopig aan in de spiegel. Hij wilde best weg, maar niet voor niets, zei hij altijd. Zie ook deze link voor het nieuwsbericht.

http://www.nu.nl/binnenland/2340622/verwarde-kapper-in-groningen-geeft-zich.html

Vandaag op de terurgreis naar Den Haag per trein heb ik drie kwartier vertraging opgelopen. Er was iets vreemds aan de hand met de verkeerssoftware en daarom werd de trein vanuit Apeldoorn via Delft en Schiedam naar Den Haag geleidt. Ik moest hierdoor aan Ghana denken, dat is ook een land waar veel fout kan gaan, maar wat je er verder ook van kunt zeggen je zult er nooit vertraging oplopen door een fout in de software van de verkeerslichten dan wel verkeerscentrale.

GH11: Ontwikkeling II

Er is iets raars aan de hand met de dorpen die we onderweg naar de Volta region tegenkomen.Veel huizen aan de rand van de weg zijn fel rood of geel geverfd met de logo’s van mobiele telefoonnetwerken. Het is net alsof de grote providers landje pik aan het doen zijn. Wie kan de meeste dorpen veroveren? De deal is duidelijk: de bewoners krijgen gratis verf als ze hun gevels afstaan voor reclame doeleinden. Het past niet in de westerse behoefte aan het picturesgue. Maar die zoektocht is pervers.Wat wij picturesque noemen wordt door Ghanesen in de steden met een beetje geld, armoede genoemd. Toch geloof ik niet in armoede. Als ik goed aangeveegde hutten zie met stapels brandhout en een pot op het vuur, dan zie ik het niet. Hier speelt armoede geen rol. Er is alleen de vraag of je wel of niet te eten hebt. Armoede bestaat niet op het platteland, dat is meer een stedelijke aangelegenheid. Maar die stedelijkheid kruipt ook de dorpen binnen, je ziet het aan de hutten in de kleuren van MTN, Zain, Vodafoon, kasapa op de gevels van lemen hutten. Met de providers is de armoede gekomen. Armoede die gedefinieerd is in het wel of niet kunnen betalen van beltegoed.

GH10: Ontwikkeling I

Accra is volgepakt met auto’s. De man die altijd op het kruispunt stond, kaarsrecht en gekleed alsof hij naar zijn werk ging, staat er niet meer. Hij stond altijd op een vluchtheuvel bij een U turn en werd al snel een vertrouwde verschijning. Ik heb hem eens gevraagd wat hij daar deed en hij zei dat hij simpelweg op een dag op kantoor besloot dat hij niet meer wilde, dat hij net zo goed hier kon gaan staan. Ik ga nogsteeds ‘s ochtens om zes uur van huis weg en kom om zeven uur weer terug. Maar hoe heb je het geld probleem opgelost, je moet toch eten? Hij reageerde laconiek en zei dat mensen uit zichzelf muntjes naar hem toegooide ook al vroeg hij er niet om. De man staat er niet meer en de weg is verbreed. Er zijn meer auto’s in de stad en er zijn vreselijke opstoppingen. Overal wordt gebouwd, in de airport area west, north labony, kasoa, pig farm. Soms houdt het bouwen ineens weer op. Het is prettig om Accra uit te rijden. De bergachtige omgeving van de Volta region is prachtig en ik rijdt kilometers over strak afgeflakte lateriet wegen. Dan ineens aan de horizon verschijnt een stad, hij doemt op uit het weelderige groen en de naam is Kpando (Spreek uit: Pando).

GH09: Testament

AA komt vandaag alleen. Die aimable meneer AA, iedereen mag hem graag. Er was voor meer gedekt. De tafel stond vol met kleine pittige omeletjes en Frans stokbrood dat een eind verderop door een Marokkaans echtpaar wordt gebakken. We namen plaats op de veranda en Karimi vroeg hem waarom hij alleen was gekomen. Het toneelstukje dat zich voltrekt, gespeeld door meneer AA met zijn grote vriendelijke hoofd en trouwe honden ogen, is uitzonderlijk grappig en heb ik vaker gezien. Ghanezen die zichzelf of hun eigen afrikaansheid parodieren door in pigeon english te gaan praten.

Heb je me niet in de krant zien staan? Ze waren ‘s ochtends opweg om mij te halen van het vliegveld toen mijn auto werd aangereden. De bestuurder was een vrouw en er zat ook een type naast haar, een kerel, ze kwamen uit de stad van een nacht uit. Ze is doorgereden en ze hebben haar achtervolgt, het bleek de dochter van Nana te zijn (Nana is een chief uit de omgeving van Accra). Maar omdat ze dachten dat ik in de auto zat was het even voorpagina nieuws. We gaan aan tafel zitten en ik wil toch graag weten hoe het zit met de olie. En hij vertelt erover. Er zal naar verwachting tachtig duizend vaten per dag worden opgepomt. De vraag is, wat gaat dit met het land doen? Ik kan me het antwoord niet meer herinneren, het zal niet erg uitgsproken zijn geweest daar is hij veel te voorzichtig voor. Een voorzichtige, maar zeer aimabele man. Iemand waar je direct vrienden mee wil worden. De mensen zeggen dat hij ooit president van dit land gaat worden. Zal Ghana gevrijwaard blijven van corruptie en sociale onrust? Er kwam iemand binnen en de vraag ging verloren in wederzijdse begroetingen en gespeelde verwensingen over het late moment van aankomst.Ghana heeft nauwelijks een historie van ethnisch geweld. In 2002 is er een Dagomba koning onthoofd in het noorden. In het kielzog daarvan zijn er nog eens een stuk of honderd mensen omgebracht. In het boek ( Death of an African King) lees ik de verhoren van ooggetuigen.

Edelachtbare: Dus, je wist bij welke lichaam de hand hoorde die over de schouder van de verdachte hing?

Getuige: Yessir, ik herkende de hand als die van de yana

Edelachtbare: Welke kenmerken had de hand waardoor je zeker wist dat het om de hand van de koning ging?

Getuige: Door zijn horloge sir.

Daarna volgt een eindeloos kruisverhoor over horloge bandjes. Maar dat is het noorden. De dingen zijn daar anders. Er kwam iemand binnen en het onderwerp lostte op in begroetingen en gespeelde verwensingen over het late tijdstip van aankomst. Een zwarte vrouw in een witte broek van hooguit dertig lachtte schaapachtig naar de mensen aan tafel. In haar kielzog volgde een cremekleurig jongetje. Meneer AA kende ze ook goed, hij gedroeg zich als een vriendelijke oom. Ik heb de afgelopen maanden al drie keer mijn testament opgemaakt zegt Karimi tegen Meneer AA, terwijl de nieuwe gasten aanschuiven. De oude Karimi heeft twee officiele vrouwen, een Libanese en een Engelse. Hij heeft vier officiele kinderen. Toch neemt hij ook zijn verantwoordelijkheid voor zaken die niet op papier staan. Het jongetje is ongeveer acht jaar oud en heeft pachtige lange wimpers. Hij prikt verlegen in een paar worstjes als hij een aai over zijn bol van de oude Karimi krijgt.

GH08: Symbolen

Oude symbolen, de zogenaamde adinkra symbolen, duiken nog overal op in de Ghanese samenleving. Neem het symbool dat bekend staat als Unless God, een vreemd symbool dat wel wat wegheeft van een palmtak met twee slierten aan weerszijden. Een beetje een slordig teken dat misschien beweging probeert uit te drukken. Hij draait net als de Swastika tegen de klok in (de Duitsers die het uit Indië hebben gejat draaiden het om). Unless God vind je terug in gevels van huizen en hotels. Maar ook op servetjes en betonnen open gewerkte muurtegels.

We bezoeken een oud fort bij de stad Cape Coast, tijdens de Engelse koloniale periode (duur: 50 jaar) de hoofdstad van Ghana. Op een plastic stoel bij de ingang ligt een man van rond de veertig languit te slapen, zijn mond hangt open. Als ik mij omdraai zie ik dat er in de rugleuning een Unless God Symbool is verwerkt. We sluiten aan bij een groepje Amerikaanse toeristen, die de afgelopen jaren steeds vaker het verhaal te horen krijgen waarvoor ze zijn gekomen. Dat heet toerisme, je betaalt en krijgt er verhalen voor terug. Amerikaanse zwarten zijn in Ghana om hun roots te leren kennen. Voorheen stuitte hun zoektocht en hun verlangen met Ghanesen te praten over het slaven verleden op weinig begrip. De reactie was vaak,’ hoe zo ontworteld? Je bent rijk, je hebt het goed, wat loop je te klagen over het slaven verleden. De gids legt uit dat de slaven vaak drie maanden in de kelder zaten tot de komst van het volgende schip. Er klinken ooh’s en aah’s uit de groep, waaruit ik na tien minuten ontsnap. Ik houd nooit zo van ‘guided tours’.

Inmiddels zijn we terug in Accra onder het dak van de oude Karimi. Het is gemakkelijk je superieur te voelen over iemand zoals hij. Ondanks zijn gastvrijheid is het namelijk een holocaustontkenner (of er in ieder geval vraagtekens bij zet) en als het gaat om 9/11 geloofd Karimi in een Amerikaans complot. Aan de andere kant is de man ingebed in een cultuur (Libanees) en sociale context die hem geen andere keus geven dan te denken wat hij denkt. Bovendien vallen de joden constant hun land binnen of ze bestoken het met ‘guided misiles’. De Libanese en Arabische identiteit is in sterke mate een anti Israëlische en anti Amerikaanse identiteit. Kan je daar als individu aan ontsnappen? Ja dat kan wel degelijk, maar niet iedereen wil dat. Karimi is een zakenman, hij wil geld verdienen. Hij is een player geen activist. Zijn afgunst is eerder een gewoonte dan een overtuiging, al weet ik niet goed wat het verschil is. Misschien wel dat hij niet actief de Talibaan steunt.

GH07: Politiek

We zijn aanbeland in wat je gerust het prototypische Afrikaanse basic beach resort kan noemen. Goed gemaakte houten huisjes en een hoge concentratie witten. Momenteel typ ik dit bericht in wat de lobby van het resort, een mooie ruime hal zonder al teveel onzin (Het Golden Tulip in Accra heeft bijvoorbeeld een vijf meter hoge houten giraffe in de hal staan, er zijn dan wel geen giraffen in Ghana maar het staat wel lekker Afrikaans, onzin dus). De televisie staat afgesteld op een Afrikaanse soap die Africa Magic wordt genoemd. Er speelt een klein zwart jongetje in zo te zien het hoofd is van een maffia bende die wel allemaal volwassen zijn. Er wordt in een taal gesproken waar ik niets van versta. Als ik dichterbij kom blijkt het Engels te zijn. De soap komt waarschijnlijk uit Nigeria. Sulleman, de vaste chauffeur van mijn vader in Ghana, is soms ook moeilijk te verstaan, zijn moedertaal is Frans. Maar hij had vandaag in de auto een glasheldere definitie van politiek: Politici zijn mensen die je tijdens de verkiezingen in hun huis uitnodigen.Het zijn echt je vrienden. Maar als ze de verkiezingen hebben gewonnen blijkt er ineens een hek om hun huis te staan met een bordje waarop staat: pas op voor de hond.

GH06: Saddam Hussein en de vogels

Omdat de chaos in Jaya's house sinds de aankomst van Karimi extreem is toegenomen, hebben mijn vader Sulleman en ik ons uit de voeten gemaakt. In de pick up truck van Ahmet zijn we naar Cape Coast vertrokken en vanavond hebben we onze intrek genomen in het Hans Botel Cottage hotel. De plek was ons aangeraden door de Britse palmolie enterpreneur, maar mijn vader bleek die achteraf ook te kennen vanwege de wevertjes. En, zowaar, op een eiland in het water waar ook het restaurant overheen is gebouwd staat een kleine boom met ronde nestjes waar mus-achtige gele vogeltjes rondfladderen. Onder die boom ligt een kleine krokodil. Hoeveel krokodillen zijn er? vraag ik aan iemand van het restaurant. Een en veertig, zegt hij. Wil je de krokodil aanraken? Natuurlijk. En we lopen het eilandje op en ik raak de krokodil aan. Hij lijkt echt maar zou ook van plastic kunnen zijn. Later, als mijn vader twee flessen Star beer heeft bestelt, beweegt de krokodil langzaam naar de waterkant. Een bewegent speelgoedbeest. Er is hier ook een boom met reigers, kijk maar, zegt mijn vader. Ik kijk. Er is inderdaad ook een hele boom vol witte reigers, het is bizar om te zien; misschien wel honderd kleine reigers zitten op elkaar gepakt in een boom. De wevertjes hebben een boom en de reigers hebben hun eigen boom. En niet te vergeten: er drijven 41 krokodillen in of onder het water. Vroeger zaten ze samen in een een boom, zegt mijn vader. De ober brengt ons de bekende flessen bier. Waarom zitten de vogels nu in verschillende bomen, vraag ik aan hem. Dat is aan hun, zegt de ober en vertrekt. Later als het eten komt en Sully is aangeschoven, vraag ik of de boom waar ze eerst in zaten misschien is omgehakt om het dakterras te kunnen bouwen. De ober beweert dat dit niet zo is. Sully vertelt over het bijgeloof in Ghana. Er zijn veel mensen die niet bidden voor de hemel, zegt hij, vandaag de dag bidden de mensen ook naar hun voorvaderen om een visum te krijgen naar Europa. Sully en mijn vader keuren dat af, maar mij lijkt een visum voor Europa net zo abstract als God, alleen praktischer. De ober komt terug. Hoe komt het dan dat ze nu ieder een eigen boom hebben gekozen? Vraag ik nog een keer. Ik zal het ze morgen vragen, zegt de ober, zonder een spier te vertrekken. En de krokodillen, vraag ik enigszins aangeschoten, ken je die allemaal bij naam? Ik ken er maar een bij naam, zegt de onderkoelde ober, hij heet Saddam Hussein.

GH05: Huishouden

Het huishouden van de oude Karimi draait op volle toeren. Het is een huishouden in de oude betekenis van het woord. Gladys is de grote madamme die de scepter zwaait en zorgt dat er eten gekookt wordt en dat de metselaars karton neerleggen zodat ze niet met hun cementvoeten de vloeren bevuilen. Om kwart over een komt de zoon langs om te inspecteren hoe het huis van zijn vader er aan toe is. Hij begint vrijwel onmiddelijk commando’s af te vuren op Gladys. Alle banken en sofa’s staan verkeert. Hoe moeten mensen hier na de lunch langs om hun handen te wassen? De metselaars werken aan de badkamer, de tegels worden aan de muren gelijmd. De oude Karimi zou tussen 12:00 en 13:00 arriveren. Hij is er nog niet. En laat de tv ook aanstaan, het is niet goed die telkens aan en uit te zetten. Dit is de zoon die niet is weggestuurd, dit is Ahmet, een zoon met ambitie. Het is half twee en er is nog geen spoor van de baas. Dan, om kwart voor twee vertrekt Ahmet met Abu, de chauffeur. Ik verwacht hem ieder moment.

GH04: Hakblok

De oude Karimi komt over drie dagen terug, drie dagen om een badkamer te bouwen, airco’s aan te sluiten en de satelliet schotel te laten werken. Danzo loopt rond als een generaal in oorlogstijd die weet dat de consequenties van falen reëel zijn. Reeel en persoonlijk. Zijn eigen hoofd ligt op het hakblok. Wij zitten op de veranda en zien mannen met cement op hun schouders aan ons voorbij trekken. Hun gespierde bovenlijven glimmen van de inspanning. Ik wordt licht in mijn hoofd en vraag mij af of het Star beer van gisteren nog aan het na gisten is. Hallucinerend. De lucht is bewolkt en er waait een aangename wind. Als er drie airco’s zijn opgehaald, waarom zijn er dan geen drie afstandsbedieningen meegekomen? Vraagt Danzo aan een chauffeur terwijl je ziet hoe het geduld hem aan het verlaten is als een minnares in de nacht.

GH03: Iets van lang geleden

Hij stond op de veranda in een schitterende jurk met blauwe bloemen en hij zag er goed uit. Blootsvoets was hij gekomen op zijn slippers door het open gewoelde asfalt. Hij was gekomen om ons te begroeten, waar we blij om waren. Hij zag er goed uit, blakend bijna en we zeiden dat tegen hem. Eerder was ik sterker zei hij, maar ik heb een maagzweer gehad. We feliciteerden hem met zijn huwelijk en zeiden dat hij nogsteeds sterk oogde. Hij werd mismoedig. Ik ben bang voor haar, als ik niet oplet wordt ik vergiftigd. Zijn ogen fonkelden en we liepen een eindje met hem op toen hij moest gaan. We zagen hem weglopen in zijn gewaad en dachten dat het er werkelijk uitzag als een plaatje. Iets van lang geleden misschien.

GH02: plastic dekens

De bureau's op de luchthaven van Accra worden nog steeds ondersteund met blokken hout, hier en daar zag ik een steen. Het gevecht met de vochtige plekken op het plafond was bij voorbaat opgegeven. Kotoka international airport lijkt op een luchthaven, het ruikt alleen anders. Door die geur weet je dat je in Afrika bent. Het spel van de veiligheidscontroles wordt precies zo gespeeld als elders. We hebben tot drie keer toe onze paspoorten laten zien en ook onze tassen zijn een paar keer onderzocht. Meer dan ooit kreeg ik het gevoel in een toneelstuk te zijn beland
Wij speelde onze rol van de bezoeker en zij de rol van luchthaven beambte. Het decor was wat gammel, maar overtuigend genoeg.

Het huis waar we verblijven blijkt half in verbouwing te zijn. De master bedroom wordt flink onder handen genomen en de badkamer die daar bij hoort is alleen nog herkenbaar door een verdwaalde badkuip. Karimi, onze gastheer, heeft recentelijk, tijdens de ramadan de inboedel van zijn eigen huis hierheen laten brengen. Als hij terugkomt van het suikerfeest in Libanon neemt hij hier zijn intrek. Het huis werd voorheen bewoond door zijn zoon, maar die is vanwege zijn gedrag naar Libanon teruggestuurd waar hij geen schade kan berokkenen aan het technische installatie bedrijf van zijn vader.
Gelukkig werden wij naar een andere ruimte geleidt waar de airco een aangename koelte verspreidde. We zijn gaan eten bij een gloednieuw chinees restaurant, voor de tweede keer die kwamen we iemand tegen die in de palmolie zat. 'ooit was ik investment banker, maar ik wilde iets leuks gaan doen. soms zegt mijn vrouw nog wel eens: we hadden een pensioen kunnen hebben. Maar dat zegt ze alleen als het financieel wat minder gaat.'

Later kwamen erachter dat er geen lakens op het bed lagen. We moesten het doen met plastic dekens.

Tijdens de opening van een tentoonstelling vandaag bij Stroom in Den Haag werd een maaltijd geserveerd die ook genuttigd werd in het Windows on the world restaurant op het World Trade Center ten tijde van de aanslagen op elf september. Of misschien de dag van te voren. Altijd al gedacht dat voedsel iets sacraals had, maar dit vond ik toch wel de ultieme manier om de aanslagen te herdenken. Dat het een interpretatie van de maaltijd betreft die is gedaan vanaf een foto die vlak daarvoor was genomen en online gezet, maakt het alleen maar beter. Het voedsel werd overigens opgediend uit schalen die waarschijnlijk zijn gemaakt van het omgesmolten materiaal van het world trade center. Dat werd namelijk allemaal naar India verscheept en de kunstenaar, Raul Ortega Ayala, volgde het materiaal tot aan de fabriek.

Gewone man

In een stuk in de NRC van 27 augustus heeft kunst econoom Arjo Klamer het minstens vijf keer over de ‘gewone man’ en wat die denkt over kunstsubsidies. Mensen die dat begrip gebruiken vind ik meteen al een beetje verdacht. Het doet me denken aan het soort ‘onderzoekjes’ van Maurice de Hondt.Die weet ook altijd zo goed wat de gewone man gaat stemmen. Als we moeten luisteren naar het advies van de gewone man, wordt het volgens mij een onleefbare boel. Schaf de subsidies af, maar doe dat in godsnaam met de juiste argumenten. Wat Klamer doet is erg ‘in’ want het zit op de lijn van het hedendaags populisme, maar waar hij de kunstlobby van beschuldigt daar maakt hij zichzelf ook schuldig aan: sleetse argumenten. Klamer roept iets dat al zo vaak geroepen is namelijk dat de kunst van de samenleving ( de basis) is losgeslagen en daarom niet meer betaald moet worden (ondertussen gaat er meer geld naar voetbal, lees ik vandaag in een reactie op Klamer). Volgens mij is het juist goed als kunst is losgeslagen van de samenleving en daarom kan ik me ook voorstellen dat je de subsidie afschaft, maar zeg dat dan en laat die ‘gewone man’ erbuiten.

Bloemen

Ik dacht even aan Louis Couperus toen ik opweg was naar het bankaplein. Dat kwam omdat er bloemen bij zijn borstbeeld lagen. De bloemen waren niet meer helemaal vers. Waar is eigenlijk dat idee vandaan gekomen om met bloemen onze overledenen te eren en jarigen mee te feliciteren? De drie koningen hadden geen bloemen meegenomen voor maria toen ze haar zoon kwamen verpesten met dure spullen. Ik kan trouwens melden dat op het Surinameplein nummer 20 de luiken nogsteeds gesloten zijn. Het huis waar Louis Couperus zo lang gewoond heeft en waar hij Eline Vere schreef is voorlopig nog onbewoond. Misschien moet ik me aanmelden om daar als artist in residence te gaan wonen.

Ritueel

De begrafenis van mijn oma was een mooie plechtigheid. Eerst was er koffie in het huis aan de Asselsestraat waar de bloemen nu op de afgesloten kist waren gelegd. Daarna vertrokken we met zijn allen naar Assel waar in een klein kerkje oma werd herdacht met verhalen en muziek. De kerk was half in renovatie en niet alle dakpannen lagen er al op, maar daar merkte je binnen niets van. Toen we in de kerk klaar waren reden de directe familieleden naar het crematorium om daar de kist bij de deur af te leveren. Dat vond ik achteraf eigenlijk wel vreemd. Ik had verwacht dat je tot aan de oven mee zou mogen, dat het vergelijkbaar zou zijn met het laten neerdalen van een kist in het graf. Het is niet dat ik geen vertrouwen heb in de kundigheid van het personeel, het gaat meer om het idee dat je een beetje weet hoe het er aan toe gaat daar binnen. Het zou ook een ritueel gebaar kunnen zijn, dat een getuige als afgevaardigde mee gaat naar binnen. De rest kan dan wachten en het verlossende woord van de getuige afwachten. Het is voorbij.

Citrus

Mensen met een hobby vind ik fascinerend. Dat bedoel ik geheel niet negatief, al zou het woord hobby dat kunnen impliceren. Het is toch fantastisch om een passie te hebben en dat dan te gaan doen in je vrije tijd. Sommige mensen hebben zelfs hobby’s waarvan ik zou willen dat het de mijne waren. Neem nou bijvoorbeeld een vriend van mij, die is gefascineerd door citrus. Toevallig logeer ik momenteel in zijn huis en het hele dakterras staat vol citrusplanten en dan niet met sinasappelen en citroenen, nee, er zijn meerdere tientallen soorten citrus te onderscheiden. Het is, zoals wel vaker het geval is met dergelijke hobby’s, een wereld op zichzelf. Die vriend van mij is op een vakantie wel eens omgereden om in Duitsland de citruskoning te ontmoeten. Wie wil er nou niet de Citrus koning ontmoeten. Gelukkig woont er ook zo iemand in Friesland. Het is weliswaar lagere adel vergeleken met de citruskoning, maar deze man heeft wel een bamboebos langs de snelweg.

Onderscheid

'Zou elke seconde van ons leven zich oneindig herhalen, dan zijn we vastgenageld aan de eeuwigheid zoals Jezus Christus aan het kruis.' Dat schrijft Milan Kundera in zijn roman de ondraaglijke lichtheid van het bestaan op pagina 9. Vandaag is de lieve G op Schiermonnikoog geweest met eerste jaars studenten van de faculteit Romaanse talen als lid van het lerarenteam. Jaren geleden is zij zelf als eerste jaars student naar Schier geweest. Enige overlapping van deze twee gebeurtenissen is onvermeidelijk. Milan Kundera zegt met Nietzsche dat de eeuwige terugkeer het zwaarste is, maar je kan ook stellen dat iedere herhaling net weer een beetje anders is dan de vorige en uit het verschil ontstaat betekenis. In het geval van de lieve G leert zij van het verschil tussen eerste jaars studenten en docenten hoe zij zich moet kleden. '' Ik moet er voor zorgen dat ik hoe dan ook anders gekleed ga, om een beetje overwicht te hebben."

De lieve G vindt het niet leuk om als student te worden aangezien.

Beladen Beeldjes

Ik werd door een vriendin geattendeerd op de tentoonstelling monumentalism in het Stedelijk museum in Amsterdam en dan met name op de kunstenaar Gertjan Kocken die bekend is vanwege het oprakelen van de verborgen geschiedenis van bestaande beelden. Bovenstaande afbeeldingen van de porseleinen apenbeeldjes hangen ook in het museum en daaronder is de volgende zaaltekst te lezen:
“Judenporzellan onderzoekt de veronderstelde aankoop van 20 porseleinen apen waartoe de Duits-Joodse filosoof Moses Mendelssohn gedwongen zou zijn. In het 18de-eeuwse Berlijn van Frederik de Grote werden Joden verplicht om inferieur porselein aan te schaffen in ruil voor burgerrechten.”