In zijn Volkskrant column (04-08-09) voorspelt Thomas von der Dunk zoiets als de ‘deglobalisering’. Grappig dat nu niemand meer spreekt over globalisering, Von der Dunk het begrip weer oppikt en het omdraait. Houdt u vast: de deglobalisering komt eraan! In zekere zin maakt hij zich daarmee natuurlijk schuldig aan dezelfde denkfout waarvan hij ‘diegene die het weten kunnen’, beschuldigd: De foutieve idee dat we in een geglobaliseerde wereld leven.
Hij zegt dat het allemaal niet gebeurt is, dat we niet allemaal kosmopolitisch zijn geworden, en dat er zelfs groepen zijn die zich sterk verzetten tegen de opgelegde Anglosaksische identiteit. Los van de vraag of iets dat niet heeft plaatsgevonden nu in omgekeerde richting wel plaats vindt is het de vraag of dat proces niet juist deel uitmaakt van het globaliseringsproces. Is niet juist het antikosmopolitisme dat zich ondermeer uit in een groeiende islamofobie en moslimradicalisme, een bewijs dat we leven in een geglobaliseerde wereld?
Van der Dunk beschouwt globalisering als een Anglosaksisch experiment, maar als het dat al was, wat ik betwijfel, dan is het dat allang niet meer. Als Pakistaanse taxichauffeurs in New York naar bandopnames van moskees uit Pakistan luisteren, dan is dat ook globalisering. Juist de diaspora overal te wereld hebben hun identiteiten weten te versterken door gebruik te maken van internet en telecommunicatie. (of: Filippijnse schoonmaaksters en nany's die wereldwijd opereren, Indiase telefonistes in een backoffice van een Amerikaanse verzekeringsmaatschappij, ICT scans die in india worden ontwikkeld voor westerse ziekenhuizen). De lijst is oneindig en het zijn allemaal ontwikkelingen die te maken hebben met globalisering, Anglosaksisch model of niet. De deglobalisering heeft door de crisis volgens Von der Dunk zelfs de economie bereikt.Door de crisis (die toch duidelijk een mondiale crisis is) moeten banken weer veel nationaler gaan opereren om de volgende mondiale zeepbel te voorkomen, zegt von der Dunk. Dat klinkt eerder als een wens dan de werkelijkheid. Er is sprake van een crisis maar uiteindelijk, ten goede of ten kwade, is het economische systeem goeddeels overeind gebleven.
Bovendien lijkt het me een misverstand globalisering slechts te beschouwen vanuit een imperialistisch Angelsaksisch model. Globalisering, of liever gezegd de netwerk samenleving (Manuel Castells, 1996), heeft geen ideologie meer nodig: het is een toestand waar we mee hebben geleerd te leven. Het is misschien wel om die reden dat we het er niet zoveel meer over hebben - het is te vanzelfsprekend - en omdat het een lelijk woord is natuurlijk, net als deglobalisering overigens.
column Thomas von der Dunk:
http://extra.volkskrant.nl/opinie/artikel/show/id/3875/De_komende_deglobalisering
