In het openingsartikel van de Volkskrant vrijdag 16 mei wordt gesproken over het nieuwe boek van Volkskrant journalist Xander van Uffelen, Het grote graaien.
In dat boek tonen topbestuurders als Jeroen van der Veer (Shell) en Ad Scheepbouwer van telefoonbedrijf KPN, zich verongelijkt, enigszins bedreigt, en gediscrimineerd. Jeroen van der Veer die afgelopen jaar 9,3 miljoen euro verdiende zegt:”wij zijn normale mensen die ook normaal respect verdienen.”
Met wij bedoelt de topman van Shell, andere directeuren of CEO’s, die jaarlijks ook miljoenen opstrijken. Hij zegt dus eigenlijk dat ondanks die miljoenen hij ook mens is gebleven. Mens en miljonair, zeg maar. Dat klopt natuurlijk ook. Niets menselijker dan zelfverrijking. Hij vraagt zich ook af waarom er nooit over de salarissen van topvoetballers gepraat wordt en wel over de salarissen van CEO’s. Zou hij zich ook afvragen waarom politici wel ter verantwoording worden geroepen over hun uitspraken en de schrijver niet voor de uitspraken van een romanpersonage. Uitspraken zijn immers uitspraken, net zoals salarissen salarissen zijn, ongeahcte het podium waarop je staat. Is dat de wereld Van der Veer? Het is niet erg waarschijnlijk.
Hij speelt waarschijnlijk een rol, de rol van de gebeten hond (een hond met 9,3 miljoen als jaarsalaris). Ze (de topdogs van het bedrijfsleven) houden zich van de domme.
Zo zegt Ad Scheepbouwer doodleuk in hetzelfde boek: “Door alle ophef zullen bedrijven minder activiteiten in Nederland gaan ontwikkelen en zal talent wegtrekken.”
Ik denk dat hij ongelijk heeft. In 2004 werkte ik mee aan de research voor een documentaire over de graaicultuur, http://www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/17559919/: “Topmanagers van beursgenoteerde multinationals 'are having a rotten time' (The Economist). Naast de aandacht van justitie, media en beleggers voor de fraudezaken, zijn de beurskoersen gekelderd en ook het publieke geweeklaag over bonussen en topsalarissen houdt maar niet op.”
Hieruit bleek ondermeer dat het kapitalisme in een fase is beland waarin je alleen kan overleven wanneer de regels zo nu en dan worden overtreden. Met name de bonusregelingen, die bestuurders aanmoedigen meer risico’s te nemen werkt het ‘overtreden’ van ‘regels’ in de hand. Wat dat betreft is het huidige systeem dus enigszins kannibalistisch. Cees Verhoeven liep indertijd op tegen zijn belofte van een jaarlijks groeipercentage dat hij helemaal niet kon waarmaken, vervolgens begint het bluffen schmieren en liegen. Daar is overigens Van der Veers voorganger ook door ontslagen. Economie draait om vertrouwen en bestuurders die gruwelijk veel verdienen wekken wantrouwen bij de consument. Scheepsbouwer en Van der Veer vergeten dat ze inmiddels in een traditie staan van CEO’s die voor de rechter hebben moeten verantwoorden, waarom zouden zij anders zijn?, vraagt de consument zich af. Dat is een terechte vraag. Maar veel belangrijker is dat je met een vlucht naar het buitenland het vertrouwen in je bedrijf helemaal niet vergroot. Het ziet eruit als vluchten. Ten slotte kun je je sterk afvragen in hoeverre het buiten Nederland een paradijs is voor de boards of directors. Cees van de Hoeven was in de VS achter de tralies beland, terwijl hij hier zijn schuld kon afkopen met vijf miljoen euro.
