Breng de Joden Thuis

Vandaag zag ik de EO documentaire ‘Breng de Joden thuis’. Het gaat over Koen Carlier die probeert Joden in de Oekraïne over te halen om naar Israël te gaan. Alleen als alle joden in Israël zijn, komt de Messias. Hij deelt voedsel pakketten uit en steekt een preek af tegen zielige oude vrouwtjes die helemaal niet weg willen. Deze Koen zag een aantal jaren geleden een teken toen hij in de auto zat. Het teken betrof het elektronica merk Pioneer. Hij dacht toen dat hij pionier moest worden. Hij ziet het als een opdracht van God om de joden thuis te brengen. Koen heeft iets van een fanatieke nazi. Hij rust niet tot alle Joden zijn verdwenen uit de Oekraïne, zegt hij. Goed, hij wil ze niet doden, maar toch wel het liefste deporteren. Hitler wilde ooit ook alle Joden op Madagaskar onderbrengen. Dat bleek logistiek onhaalbaar.

Mijnenveger

Vandaag sprak ik met een lid van de waterpolitie in Zeeland. Hij heeft jarenlang op houten mijnenvegers gevaren die werden ingezet door de marine om vissersschepen te controleren op de maaswijdte van hun netten en het vermogen van hun scheepsmotoren. De politieman sliep in een claustrofobische kajuit met op enkele centimeters de plank boven hem waarop het volgende bemanningslid lag. Hij had een commandant die opereerde als een cowboy. Zo vermomde hij het schip als een vissersschuit. Hij voer bij voorkeur ‘s nachts met groene lichten dat alleen door vissers wordt gebruikt. De politieman zei dat als ze een Urker te grazen namen deze altijd heel boos begon en dan steeds rustiger werd. Bij een Arnemuidenaar is het precies omgekeerd. Hij begint meestal rustig en eindigt met schuim op zijn lippen. 
Zo kom je volgens de politieman met allerlei culturen in aanraking. Ergens halverwege de jaren tachtig kreeg hij een noodsignaal van een Joegoslavisch schip. De stuurman had zich opgesloten in zijn kajuit omdat hij bedreigt werd door de machinist. De een bleek een Kroaat te zijn de andere een Serviër. 'Ik zag toen al in het klein wat jaren later bekend kwam te staan als de Balkanoorlog,' zei de politieman. Hij heeft toen als relatietherapeut, wat agenten in die tijd er nog bij deden, de boel gesust. Emotioneel mijnvegen had op het Joegoslavische ship nog succes, maar voor het land Joegoslavië was dat te laat. 

Wandelpaal

Vandaag bezocht ik de grens van Nederland en België aan de kust. Zwin heet het hier, een goede naam voor dit fascinerende niemandsland waar de zee het land inkomt en zo België en Nederland met elkaar versmelt. Eigenlijk weet je hier nooit zo goed wat België is en wat Nederland. Ja, ziet het aan de cluster van flats in Knokke die als een rotsformatie tegen de horizon afsteekt. Niemand die zich van die grens iets aantrekt trouwens. De watergeul slijpt zijn weg dan weer eens door Belgisch zand, dan weer door het zand van Nederland. Wie wil oversteken trekt gewoon zijn laarzen aan. Voor ambtenaren en grensmakers is het echter niet zo eenvoudig, zij moeten hier de laatste grenspaal plaatsen. Nummer 369. In 1947 blijkt de paal verdwenen. Er wordt een nieuwe GP369 gegoten en met verzwaard fundament in het Zwin geplaatst. Ze wordt echter vrij snel het slachtoffer van roest en de veranderende Zwinmonding speelt haar ook parten. Ze gaan de paal telkens verplaatsen, steeds verder landinwaarts (1952, 1954 en 1969).
In 1990 valt de ongelukkige paal voor de laatste keer om en dan besluiten ze een nog zwaardere en grotere paal te gieten. Het wordt een 4m lange betonnen paal met een zwaar betonnen fundament. De GP369 houdt het echter niet langer uit dan tot 1995. De geul heeft de paal zover uitgegraven dat hij dreigt om te vallen. Dan is het afgelopen en besluit men het ding op de dijk te zetten op Nederlands grondgebied. Natuurlijk een beetje een blamage voor de grensmakers. De grenspaal hoort ten slotte thuis op de grens. Dit ambtelijke drama is aan de meeste mensen gelukkig gewoon voorbij gegaan.Zij stappen als van ouds met laarzen over en weer door het water opzoek naar prehistorische haaientanden. Dat is wat men hier doet. 

Ongeloofwaardig

Gisteren was ik bij het documentaire festival ‘Movies that matter’. Dit staat er op hun website: ‘Het Movies that Matter Festival in Den Haag is het internationale film- en debatfestival over vrede en recht in de Internationale Stad van Vrede en Recht.’ Van zo’n festival verwacht je een kritische keuze. De keuze van de ‘The Propaganda Game’ doet me niet meteen twijfelen aan de integriteit van het festival, maar wel aan hun smaak. Het is een erg slechte documentaire over Noord Korea. En zeker niet het soort film dat valt onder het kopje ‘movies that matter’. Dit was een film die er niet toe doet, zeker als je de Deens documentaire The Red Chapel hebt gezien. Een spastische Koreaanse jongen, ooit geadopteerd, reist van Denemarken naar Noord Korea. Door hier theater optredens te doen ontlokte zijn gedrag de reactie van de sensor. Op subtiele wijze wordt je duidelijk gemaakt wat voor land dit is. Aan 'The Propaganda Game' was niets subtiels te ontdekken.

De film wil zogenaamd een evenwichtig beeld schetsen van de propaganda oorlog die zowel vanuit het westen als vanuit Noord Korea wordt gevoerd. Enerzijds bestaat de film uit een standaard rondleiding door Noord Korea. Anderzijds uit ‘talking Heads’ van de westerse intelligentsia die uitleggen hoe moorddadig het regime is. De Spaanse filmmaker Alvaro Longoria durft ook nog te eindigen met de vraag: ’De waarheid, wat is de waarheid? Misschien zullen we het nooit weten.’ Dergelijke platitudes in de context van Noord Korea, horen niet thuis op dit filmfestival. Het gaat eigenlijk niet om de waarheid. Wat hier speelt is eigenlijk de vraag:' waarom bestaat Noord Korea?' het antwoord op die vraag zou kunnen zijn omdat we haar nodig hebben om onszelf te kunnen definieren. Dat zou een veel interessantere benadering zijn dan zogenaamd kritisch naar de verhalen van beide partijen te kijken. Iedereen weet dat zowel Amerika als Noord Korea propaganda bedrijven, daar hoef je niet een hele film over uit te wijden. 

Na de film kwam ook nog het personage Alejandro Cao de Benos op het podium om geïnterviewd te worden. Dat was de vleesgeworden platitude. Een Spanjaard die de filmcrew rondleidt en zich heeft bekeerd tot het Noord Koreaanse geloof. Hij kwam op mij over als een groot kind, dat het Franco tijdperk heeft misgelopen en dus maar naar Noord Korea is gegaan voor zijn portie dictatuur. Misschien was de film nog wel aardig geweest als Alvaro Longoria zich uitsluitend op dit personage had gericht. Ik wil bijvoorbeeld wel weten wat zijn favoriete Koreaanse gebakjes zijn, waar hij Koreaans gaat dansen en of hij ook een Koreaanse vrouw heeft. De beste man heeft in de twaalf jaar dat hij er woont overigens niet de moeite genomen om de taal te leren. Toen ik hem vroeg waarom niet, zei hij dat hij het te druk had met het uitdragen van de positieve boodschap over Korea in het buitenland. Ongeloofwaardig, dat was het woord dat als neon reclame boven zijn hoofd knipperde en dus ook boven de hele film.

Herprogrammeren

De duizenden leden van de Hitlerjugend en Jeugdstorm moesten na de Tweede Wereldoorlog helemaal opnieuw opgevoed worden om de hersenen te her-programeren. In Nederland kwam dat er soms op neer dat ze strafregels over Hitler moesten schrijven. Hoe dat de democratische waarden moet verbeteren weet ik niet, maar er zullen allicht andere zaken zijn geweest die de vaderlandsliefde hebben verbeterd. Zoals op het land werken, bijvoorbeeld. Je kan je afvragen hoe we om zullen gaan met de Syrië gangers, de Hitlerjugend van nu.  Die mensen zijn, net als de Jugend destijds, zwaar gehersenspoeld. Je zou kunnen zeggen dat ze maar in hun sop moeten gaarkoken. Dat zou iedereen intuïtief wel willen roepen. Maar het is onverstandig. Ook die mensen zullen op de een of andere manier opnieuw geprogrammeerd moeten worden. Maar hoe? Kanalen en sloten uitbaggeren misschien? Hoe symbolisch dat ook mogen zijn, ik denk niet dat het helpt. Misschien gewoon weer terug naar het MBO en de ambachtsschool. Eigenwaarde creëren. Dat hadden we sowieso al moeten doen, dan waren ze misschien nooit gegaan. Hoewel het natuurlijk ook gewoon een mogelijkheid is voor loosers om alsnog cool te worden. 

Buitenkansje

Een vriendin was twee weken geleden in Istanbul. Dit was allemaal ver voor de aanslagen. Toch merkte ze op straat dat er iets gaande was, er liep politie rond met uzi’s, en bij de havens zag ze kleine sleepboot-achtige vaartuigen die waren uitgerust met een kanon. Ook heeft ze twee grote oorlogsfregatten gezien. Mijn vriendin had de stad voor zichzelf. Er waren vrijwel geen toeristen. Voor de fijnproevers is dit dus het moment om naar Istanbul te gaan. De kans op een aanslag is nog steeds gering en het eten blijft er uitstekend. 

Totaalmens

Thijs Lijster schrijft op de Correspondent over de sociale druk op de totaalmens.

“De vaardigheden die de arbeider leert en geleerd heeft buiten zijn werkzame leven – denk aan sociale, emotionele en communicatieve vaardigheden, maar bijvoorbeeld ook algemene kennis, creatieve vermogens en cultureel kapitaal – worden steeds belangrijker. Om een goede werknemer te zijn is spierkracht niet meer voldoende; de Totaalmens wordt geacht een personality te zijn, iemand die niet alleen hard werkt, maar ook out of the box kan denken, goed met mensen kan omgaan, betrouwbaar en zeker overkomt.”

Ik vraag me echt af of dit zo is. Menig bouwvakker voelt zich allicht een personality, maar dat komt eerder doordat hij vrouwen nafluit dan dat hij als totaal mens wordt gezien. Ik ken voorbeelden van bouwvakkers die wel eens out of the box hebben gedacht, maar die werden terug gevloten door de opzichter. ‘We voeren gewoon uit wat op de tekening staat, hoe slim jouw idee ook is.’ Dat komt vaker voor dan ene bouwvakker die loodgieter vraagt om even slim mee te denken. Was het maar waar. 

Nog een citaat:

“Het probleem is dat we ons überhaupt steeds minder een ‘buiten’ kunnen voorstellen voorbij de economische productie; er is geen transgressie en taboe meer, verveling noch nutteloosheid. Van de vrije tijd gaat al een even zo'n grote dwang uit als van de werkvloer, getuige de vele artikelen over de boeken die je gelezen, de plaatsen die je bezocht, en de series die je gezien moet hebben.”

Het bezingen van de gestandaardiseerde arbeidsomstandigheden waarbij iedereen zijn plek heeft (Fordisme) is volgens mij een vorm van nostalgie. Bovendien is dat door elkaar lopen van het prive domein en het werkdomein ook niet exclusief voor de westerse consumptie maatschappij. In Afrika is het ook heel gebruikelijk. Eigenlijk is Afrika in die zin altijd al postmodern en post-Fordistisch geweest. Het is dus maar de vraag naar welk ideaal beeld Lijster precies verwijst als hij een buiten zoekt. Syrische asielzoekers hebben iedere dag zondag, hoorde ik vandaag. Dat wil zeggen dat ze er voortdurend buiten staan. Ze vervelen zich kapot en de vraag is dan of je wel op jezelf kan reflecteren. Volgens Lijster wel. Ik vraag me of er wel een 'buiten de economie ' bestaat waar hij het over heeft. Ik vraag me ook af of het wenselijk is. 

Inbrekers gids voor de stad

A Burglars guide to the city is een fascinerend boek van Geoff Manaugh dat nog niet uit is maar dat ik al wel heb besteld. Het gaat over het inbrekersperspectief op de stad en wel van de Romeinse tijd tot nu. Er was een opmerking op zijn blog die me overtuigde dat ik het moest hebben: “ I talked to the woman who arrested a kind of live-in burglar nicknamed “Roofman” who, incredibly, built a fake apartment for himself inside the walls of a Toys “R” Us.”
Het gaat hier om een Mall achtige winkel die zo groot is dat je er gemakkelijk een hoekje kan inrichten om er te wonen. De roofman brak eerder uit een zwaar bewaakte gevangenis voordat hij in de speelgoedwinkel ging wonen. 

Rahman

Als de directeur van de centrale bank van Bangladesh zijn ontslag aankondigt, is hij gezeten achter een minuscuul tafeltje en de journalisten zitten in het gras. Het ziet er gemoedelijk uit. Toch is de boodschap vrij ernstig. Hij heeft 91 miljoen euro laten stelen door hackers. Deze ‘overval’ behoort tot een van de grootste bankroven uit de geschiedenis. Vandaar misschien dat de directeur zich klein probeert te maken.

Loe

In Limburg zijn ze nog steeds boos op Loe de Jong die heeft geschreven dat er in het Katholieke Zuiden niets is gebeurd voor de Joodse onderduikers. ‘Daar is niets van waar,’ zegt een tachtig jarige man aan de keukentafel.’ Er zijn hier duizenden kinderen ondergedoken.’ Ik heb vandaag veel mannen en vrouwen aan keukentafels gesproken. De Jong’s naam kwam regelmatig ter sprake. Iemand zei dat de historicus vaak het gewapende verzet als meest relevant beschouwde. ‘Maar dat is onzin ,’ zei Hein Schilte tegen mij in de lobby van hotel Antiek. Dan waren er een paar van die opgeschoten knullen met stenguns en die wilde wat doen, dan lieten ze een jeep met weermacht soldaten verdwijnen. Dat zette geen zoden aan de dijk, maar zorgde wel voor afschuwelijke represaille maatregelen. Dat passieve verzet, het verschaffen van onderduikplekken was veel effectiever.’ Mijn eigen onderduiken in hotel Antiek is voorlopig weer tot een einde gekomen. Het heeft inspirerende anekdotes opgeleverd

Onderduiken

Ik ben momenteel ingetrokken in Hotel Antiek in het gehucht Helden. Dit in verband met een speurtocht naar de identiteit van een Joods Duitse onderduiker wiens onderduik verslag ik heb vertaald. Hij zat in november 1944 recht aan het front in de Peel. Van alle kanten kwamen de granaten. Amateur historicus Dre Hanssen is hier mijn gids. Volgens Hanssen hing er zoveel mist tussen 14 en 18 november dat de Duitsers hier ook op elkaar schoten. 'Waarom ben je eigenlijk met dit onderduikverslag in de weer?' Vroeg Hanssen. Ik zei maar dat het familie van me was, verre familie weliswaar, maar toch familie. Inmiddels heb ik zoveel tijd met mijn onderduiker doorgebracht dat het wel legitiem is om dit te zeggen.

Emoties

Wilfred de Bruijn die in Parijs in elkaar werd geslagen vanwege zijn homoseksualiteit, zegt dit weekend in de Volkskrant: ’Wil je weten of ik racistischer en Islamofober ben geworden ? Natuurlijk! Ik denk dat heel veel mensen die gut feelings hebben, van vervreemding en angst. De vraag is wat je ermee doet. Ik zeg tegen mezelf; laat je niet meeslepen door emoties.’ Een mooie uitspraak die goed aansluit bij het interview met Daniel Dennet in dezelfde krant van afgelopen donderdag. Hersenonderzoekers als Dick Swaab zeggen dat we geregeerd worden door onze hersenen. De vrije wil bestaat dus niet. Dick Swaab vindt dat de moslim jongeren dus niet voor rede vatbaar zijn. Volgens Dennet is dat een achterhaald standpunt. In de jaren tachtig werd allang aangetoond dat de mens zijn aanvankelijke impulsen kan beheersen en dat hij er een veto over uit kan spreken. Dat veto, dat ook de Bruijn uitspreekt over zijn eigen emoties, moet je trainen. Anders wordt de samenleving onleefbaar. Het zijn mensen als Wilders die zeggen dat je op je gevoel moet afgaan, dat je helemaal geen morele training nodig hebt omdat je vanzelf wel aanvoelt wat goed is. Fout, onze emoties zijn onze grootste vijand.

Vluchtelingenprobleem II

Vandaag op stap geweest met enkele Ghanezen uit de Bijlmer. Hun verblijfsstatus is onduidelijk, maar dat maakt het niet minder gezellig. Een van hen is vers gearriveerd.  Laten we haar D. noemen. Haar oom heeft zijn boerderij verkocht om dat allemaal mogelijk te maken (je moet geloof ik 12000 euro op je rekening hebben staan om te bewijzen dat je voor jezelf kan zorgen). Er bestaat nog steeds een totaal verknipt beeld van het zogenaamde paradijselijke leven in Nederland. In werkelijkheid is het hier natuurlijk gewoon koud en vervelend. Bovendien is D. ongeschoold en spreekt nauwelijks Engels. Daarom is het mij ook een raadsel waarom haar oom al zijn geld op dit toch onzekere paard heeft gezet. Ik vroeg haar nicht, die er vandaag ook bij was, of zij garant voor haar stond. Voor zover ik weet kom je dit land niet in zonder dat iemand garant te staan. Maar de nicht zei dat D. gewoon bij haar op de stoep stond zonder dat ze er iets van wist. Zo gaat dat; Ghanezen helpen elkaar, heet het, maar eigenlijk zadelen ze elkaar met problemen op. Als je zo gelukkig bent om in Nederland te wonen, moet je vroeg of laat dat geluk delen met je achtergebleven landgenoten. Ze staan bij je op de stoep of je moet het hier verdiende geld terug naar huis sturen.  

Oplossing vluchtelingenprobleem

In 1999 publiceerden de gebroeders Das (ooit waren dat beroemde futurologen), een boek getiteld Toekomstbeelden. Zoals dat hoort in dat soort boeken gaat het vooral over infrastructuur en vliegende auto's. Hoofdstuk vier handelt echter over de opvang van migranten. Volgens de broers moet er een centraal Europees orgaan komen om de migranten op te vangen. Ze noemen het Collective European Immigrant- Training Institutions (CEITI). Deze CEITI’s kunnen niet op het vaste land worden geplaatst omdat het op weerstand gaat stuiten van de lokale bevolking. Volgens de broers moeten we partijen als Front national in Frankrijk niet onnodig in de kaart spelen. Ze stellen daarom voor om deze CEITI’s te plaatsen op eilanden die samen een archipel vormen in de Noordzee. De migranten kunnen hier werken, landbouw bedrijven, de taal leren. Ze kunnen hier als een soort kolonisten zichzelf bewijzen voordat ze naar het vaste land mogen.

Hoeveel immigranten per jaar kunnen we in Europa aan? Volgens de gebroeders Das een half miljoen per jaar. Dat halen we nu nog lang niet, maar we spreken wel van een crisis. Dat komt dus omdat we de mensen op het vaste land opvangen. Een grote fout. Deze eilanden zijn 'de' oplossing voor het vluchtelingenprobleem.

Parasieten

Vandaag maakte Marjan Slob in de Volkskrant een aardige vergelijking tussen een psychische aandoening en racisme. Er is een ziekte waarbij mensen hun wondjes telkens openkrabben omdat ze denken dat er parasieten onder hun huid zitten. Morgellons disease, heet het. Slob haalt Leslie Jamison aan die erover schrijft in haar essay bundel  Empathy Exams: ‘De vraag is niet of deze ziekte echt is. De vraag is welke soorten realiteit een voorwaarde voor compassie zijn.’

Slob zegt dat die vraag eigenlijk ook politiek is. In een samenleving is het van belang om compassie met elkaar te hebben en het gesprek aan te gaan. Ook als mensen in een andere realiteit leven. De mensen die staan te schreeuwen bij een asielzoekerscentrum  hebben ook last van ‘parasieten’. Maar wat voor compassie moet je daarvoor overhebben? Slob heeft geen idee, maar ze denkt vooral dat ze moet oefenen om in hun wereld mee te gaan. Ze ziet daar namelijk wel de noodzaak van in. De mensen die last hebben van asielzoekers hebben vaak een leven waarin ze zich niet helemaal lekker voelen (geen werk, geen huis, een gebroken gezinssituatie). Dan is het allicht moeilijk om anderen die ook hulp nodig hebben, die hulp te gunnen. Maar om mee te gaan in hun waanideeën? De vraag is of dat helpt voor het begrip. Je weet ten slotte dat het waanideeën zijn. 

zzp'er snijdt hoofd af (zonder model verklaring)

Het afgehakte hoofd dat vandaag in Amsterdam op een stoep werd tentoongesteld deed me denken aan Breaking Bad waarin een afgehakt hoofd heen en weer ‘loopt’ op de rug van een schildpad. Het schijnt dan ook de ‘Mexicaanse methode’ te heten. Het hoofd had te maken met de Mocro oorlog. Volgens de NOS site heeft de politie in toenemende mate moeite te begrijpen wat er aan de hand is. Remco Andringa (justitie redacteur NOS): "Het loopt nu allemaal door elkaar heen. Het zijn een soort criminele zzp'ers van wie de loyaliteit doorlopend verschuift, afhankelijk van het moment en van de zakelijke belangen."

Dat is och interessant. Een zzp'er snijdt het hoofd af voor een opdrachtgever om de concurrent te intimideren. Blijkbaar is de ondergrondse wereld toch een soort spiegel van de bovengrondse wereld. Zouden ze in de onderwereld ook werken met modelovereenkomsten? Ik denk het niet. Zowel in de bovenwereld als in de onderwereld hebben zzp'ers namelijk een hekel aan overdadig papierwerk. 

Onderworpen

Vervelende mannetjes. Dat is wel aan Michel Houellebecq toevertrouwd. Ik lees net zijn roman Onderworpen uit. Ook daarin weer een uiterst vervelend mannetje. De uitgebluste intellectueel die niet instaat is zin aan zijn leven te geven. Zijn tanende academische leven wordt beschreven tegen de achtergrond van een veranderend politiek klimaat. In een nabije toekomst wint in Frankrijk het moslimbroederschap de verkiezingen. Er worden zonder slag of stoot allerlei veranderingen doorgevoerd, maar niet de sharia. De moslim president, Ben Abbes, is een innemende figuur die zich essentie beschouwt als humanist en zich spiegelt aan Keizer augustus. Zijn regering is een succesvolle economische onderneming.
Ik vond het een goed boek, al werd het ook wat vlak en afstandelijk beschreven. Aan de andere kant past dit ook wel weer in dat academische wereldje. Desalniettemin een fijne leeservaring en een interessant perspectief op de toekomst van Europa. In een interview zei Houellebecq dat hij gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om angst te zaaien. Er is verontwaardigd op zijn schrijven gereageerd. In zekere zin lijkt de waarde van deze roman zich buiten de roman zelf te begeven. Het wakkert politiek debat aan. In die zin is het geëngageerde kunst wat Houellebecq maakt. In een interview zei Houellebecq dat hij gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om angst te zaaien.

In dat licht blijft het toch opmerkelijk dat zijn boek uitkwam op de dag van de aanslagen op Charlie Hebdo en de Joodse supermarkt en dat er een karikatuur van Houellebecq op de voorpagina van het satirische blad stond.

Hel

Vandaag was het weer zover; tijd voor de City Pier City run. Dat is een soort boetedoening voor niet Katholieken. Je gaat door een zelfgekozen hel, maar je komt er gelouterd weer uit. Vandaag was het, zoals altijd, zwaar en dan begin je tegen jezelf te praten om door te gaan. Ik zei dingen als: 'Je voelt niks, je bent een machine.' Het werkte matig. De enige manier om gaande te blijven is dan om in het kielzog van een andere hardloper te hangen. Je denkt: ’Ik kies iemand uit die ik nog wel kan kloppen aan de finish.’ Vandaag hield ik dat telkens niet vol en stelde mijn ambities bij. Op het laatst had ik een oudere man met een bochel gevonden. Hij was lid van atletiekvereniging De Koploper uit Delft. 
De bochelaar heeft me geklopt. Ruim een minuut later dan vorig jaar kwam ik aan. En toch heb je daarna weer een goed gevoel. Je wordt gezegend met een medaille en de omroeppriester zegt dat je jezelf een schouderklopje moet geven. Met name aan dat laatste kan je zien dat het om een seculier geloof gaat; het geloof in jezelf. Tevreden ging ik naar huis.

Symboolpolitiek

Ik was vandaag op een verjaardag in gesprek geraakt met een hoge ambtenaar die handelsmissies begeleid van Nederland. Ze gaan binnenkort naar de Oekraïne.
‘Dat heeft zeker met het referendum te maken?’ vroeg ik.
Hij beaamde dit. ‘President Petro Porosjenko is bij Rutte op bezoek geweest om verhaal te halen over dat referendum en toen heeft Rutte uitgelegd dat zo nou eenmaal de democratie in elkaar zit. Hij heeft toen ook beloofd een handelsmissie te sturen zodat Porosjenko weer met opgeheven hoofd naar huis kon.’
‘Maar dat is dus puur symbolisch, er valt niks te halen?’
‘jij zegt het.’
Volgens de hoge ambtenaar is Oekraïne vooral beroemd vanwege haar vruchtbare aarde. Toen de Duitsers het bezet hadden in de Tweede Wereldoorlog gingen er karrenvrachten Oekraïense aarde naar Duitsland als landbouwgrond. Misschien is dat nu ook wel weer een goed idee. Oekraïense aarde ter compensatie van de bodemdaling in Friesland en Groningen als gevolg van de gaswinning.

Malaria

De malaria parasiet blijft soms tientalen jaren in je lichaam zitten en kan zich dan weer openbaren. Een nare gedachte. In 2010 kreeg ik malaria en bleef vijf dagen in het ziekenhuis. Een soort griep tot de macht tien. Soms heb ik het idee dat ik de parasiet voel bewegen in de uithoeken van mijn lichaam. Sonia Shah heeft een interessant boek geschreven over de vraag waarom er nog steeds malaria in de wereld is. Dat komt omdat op de plekken waar malaria het meeste voorkomt, de mensen er het minste mee bezig zijn.
Malaria is een normaal probleem van het leven, een beetje zoals wij tegen griep aankijken. Toch gaan er ene hoop mensen dood aan malaria en dat komt omdat het op zo ontzettend veel plekken in de wereld voorkomt. ‘Wij zijn in West Europa en in Amerika ook van de malaria afgekomen, niet omdat we malaria hebben aangevallen, maar omdat we de leefomgeving hebben aangepakt,’ zegt Shah. ‘We slowly built malaria out.’ Voor mij is dat dus te laat.

Opening

Ik las in de Stone een goed stuk van Katalin Balog over de film Son of Saul. Ze beweert dat het hier gaat om een film die filosofie bedrijft. De Holocaust is het absurde eindstadium van de technologische samenleving en de film laat zien dat alleen het subjectieve ons menselijk maakt. Het objectiveren van de wereld, het bekijken van de wereld door een louter objectief wetenschappelijke lens, is schadelijk (ook zonder de Holocaust erbij te hoeven halen).

‘Most commonly, we turn our back on subjectivity to escape from pain. Suffering, one’s own, or others’, might become bearable, one hopes, when one takes a step back and views it objectively, conceptually, abstractly. And when it comes to something as monumental as the Holocaust, one’s mind cannot help but be numbed by the sheer magnitude of it. How could one feel the pain of all those people, sympathize with millions? Instead one is left with the “facts,” the numbers.’

Doordat de hoofdpersoon van de film plotseling weer een beetje mens wordt door zich te focussen op de dood van die ene jongen, krijgen wij ook toegang tot Auschwitz.

Melancholie

De vaste zanger van café Bolle Jan, had afgelopen maandag last van z’n keel. Ernest, de invaller, was veel minder gedreven om het publiek bestaande uit wabbesch, Alban en ikzelf plus nog een man met een snor, te vermaken. Het merendeel van de tijd zat Ernest aan de bar met een flauwe glimlach om zijn mond. Als hij ging zingen dan bleef die glimlach in gelijke mate aanwezig. Zijn gezicht had iets weg van elastiek, of van een rubberen masker. René Froger is hier doorgebroken, Bolle Jan is de kroeg van zijn ouders, maar Ernest had het geloof ik opgegeven dat het nog wat zou worden met zijn carrière. We zijn ook nog even naar de kroeg ernaast geweest; de Savoy. Wabbesch deed een Amsterdamse volkszanger na. Dit ging zo goed dat de barvrouw er emotioneel van werd. ‘Wat heb die jongen een mooie stem,’ zeg. Later kwam de toiletjuffrouw met hoog blond haar en zware oogschaduw de trap afgestommeld. Ze kwam langs met bittergarnituur die ze van haar eigen geld betaalde. ‘ik wil dat iedereen het gezellig heeft,’ zei ze zonder dat er ook maar een lachje vanaf kon. Sinds gisteravond weet ik weer dat het goed is om af en toe deze volkse kroegen te bezoeken, nergens is de melancholie beter voelbaar dan daar.