maandag 30 maart 2015

De mythe van het antropoceen

Antropoceen is een woord dat vandaag de dag niet alleen in klimatologische kringen rondzingt, maar ook in kunstkringen en dan met name kunstkringen die zich met het landschap bezighouden. Ik kan het weten want ik kom vaak in die kringen. Het antropoceen geeft simpelweg aan dat mensen de drijvende kracht zijn achter klimaatverandering (dacht ik). Maar ik begrijp uit een artikel van Andreas Malm, te lezen in de Jacobin, dat het een wat al te oppervlakkige benadering is van de geschiedenis. Alsof we sinds de uitvinding van het vuur noodgedwongen in de richting van het antropoceen zijn bewogen. Ik citeer:

‘As it happens, however, mainstream climate discourse is positively drenched in references to humanity as such, human nature, the human enterprise, humankind as one big villain driving the train. In The God Species, we read: “God’s power is now increasingly being exercised by us. We are the creators of life, but we are also its destroyers.” This is one of the most common tropes in the discourse: we, all of us, you and I, have created this mess together and make it worse each day.’

De waarheid is dat de uitstoot van CO2 wordt veroorzaakt door fabrieken (en bio industrie wat ook een fabriek is). Natuurlijk zijn het democratische regeringen die fabrieken bouwen, wij dus,  maar willen we echt kolencentrales in de Eemshaven? Als daar een enquĂȘte over was gekomen weet ik niet of dat idee het had gehaald. De grootste uitstoot is afkomstig van buitenlandse fabrieken in China die daar zitten vanwege de goedkope arbeid. Volgens Malm zijn het niet de mensen, wij met zijn allen, maar is het kapitalisme de drijvende kracht achter de uitstoot. We leven dus niet in het tijdperk van de mens, maar in dat van het kapitaal. 
Het natropoceen is wat hem betreft misleidend want als iedereen schuldig is, dan is niemand schuldig. Dat is kort samengevat het bezwaar tegen het concept van het anthropocene. Misschien heeft Malm gelijk en is de huidige klimaatcrisis geheel geen noodzakelijke uitkomst, anders zou verandering ten slotte niet mogelijk zijn. Vooralsnog is vooruitgang (betere medicijnen) altijd tegelijkertijd achteruitgang (slechter klimaat).