Maybachufer

Vandaag was ik met de Lieve G even op de markt aan de oevers van de Spree. Een leuke plek en ik moet zeggen dat het rustgevend was om te zien hoeveel verschillende borstels er werden verkocht. Sommige borstels waren zo bizar dat je nauwelijks kon bedenken waar die voor konden worden gebruikt. Ze leken uitsluitend zichzelf te kunnen borstelen. Bij een ander kraampje kocht ik operatiemesjes bij een Turkse vrouw. Een man vroeg me of ik chirurg was. ‘Alleen op zondagen,' antwoorde ik.'Als God in de kerk zit, opereer ik op kleine dieren.’ Mensen opereren vind ik onethisch, althans wel voor iemand in mijn positie.

Have a nice day

 
Deze week werd mooi het verschil duidelijk tussen langgestraften in Nederland en de langgetsraften in Amerika. In Nederland speelde het probleem met de zes zware jongens die hun afdeling in Veenhuizen moesten verlaten om plek te maken voor Noorse gevangenen. De zes hadden een rechtszaak aangespannen. ‘ We hebben samen van afdeling K een succes gemaakt,’ zei er een,’ het is in niemands voordeel als dit ongedaan wordt gemaakt.’ Ze willen hun oude leventje terug. 
Nee, neem dan mr. Sweat en mr. Matt die op spectaculaire wijze uit een New York state gevangenis ontsnapten. Het waren charmante psychopaten. Een van hen, mr. matt, kon goed schilderen. Hij maakte een schilderij van de familie van een bewaakster die hem als dank een schroevendraaier gaf. Hun ontsnapping had alles weg van een filmscenario en dat is niet toevallig. De gevangenen zijn sterk beïnvloed door Hollywood. Het briefje met een lachend Chineesje erop en de tekts 'have a nice day', maakt dat duidelijk.  In Nederland kennen we die ‘can do’ mentaliteit niet. Hier gaan we een potje lopen klagen en proberen we via de rechter onze X-box terug te krijgen. Het is natuurlijk veel creatiever als je probeert te ontsnappen. Ook beter voor de hersenen, lijk me.

Heidens ritueel

 
De excursie liep vandaag op allerlei manieren uit de hand. Op een leuke manier vond ik zelf. Een belangrijk deel van de tocht gaat over prive terrein. Meestal gaat dat goed. Als je doet alsof je daar hoort is het meestal geen probleem. De politie betrapte ons echter toen we met vijftien man over een hek klommen. We hebben ook gerend toen een man zijn honden op ons dreigde los te laten.Toch wil ik ook even zeggen dat anderen het helemaal niet erg vonden dat we over hun terrein liepen. Zo werden we welkom geheten in een evangelisch kerkje, de eerste die in een plattenbauw omgeving in Berlijn is gerealiseerd. Dat terwijl ik kort tevoren nog een heidens ritueel had voltrokken op een offereiland ergens op een uithoek van de Vietnamese markt. De verschillende lagen van de werkelijkheid schuiven op een gevaarlijke manier over elkaar in Lichtenberg.

Verdronken in de spulletjes rivier

 
Ik heb voor B-tours een tour bedacht door Lichtenberg en vandaag was de eerste dag dat ik met een groep op pad ben gegaan. We gingen onder andere door de Madeinchina rivier en dat heeft helaas tot wat slachtoffers geleid. Ik had de mensen moeten waarschuwen dat we er snel doorheen moesten gaan om te voorkomen dat je erin wordt gezogen. Want dat gebeurd, voordat je het weet wordt je shopping instinct aangesproken en eindig je met allerlei troep die je niet wil. Een wc bril met dolfijnen, plastic bloemen of zelfs een tatoeage, het kan allemaal in de Dong Xuan center.

Eenvouidge uitwerpselen

Vanavond moest ik een presentatie geven in de galerieruimte van Paulus Fugers. Na mijn presentatie over duiven, Ghanese autowerkplaatsen en buitenwijken, sprak ik met de heer Fugers in het Duits. Het gaat steeds beter, maar het is nog een beetje een gevecht om sommige woorden te vinden. Na een half uur kwam ik er pas achter dat hij Nederlands is. Een grapje van hem. Paulus woont al sinds 1982 in Berlijn en de val van de muur had hij helemaal niet zien aankomen, althans niet in die vorm. ‘Alsof ze zeiden dat alles waarvoor ze stonden niets te betekenen had,’ zei Paulus. Maar ook hij weet dat ze in de DDR gewoon bankroet waren. Hij haalde ook Berthold Brecht nog aan die had gezegd dat de Oost Duitsers vooral de tijd zouden gaan verliezen. Daarna spraken we over aardige spraakverwarringen tussen het Duits en het Nederlands. Deftig betekent eenvoudig in het Duits en mist betekent uitwerpselen. Het werd nog een leuke avond.

Hackers en krakers

 

Vandaag heb ik met een Amerikaanse vriend, Alan Smart, dumplings gegeten in Prenzlauer Berg. Ik vond het niet wat, mij teveel deeg. Alan is een soort freelance architectuur docent. Hij organiseerde een congres in Berlijn, een jaar geleden, maar is blijven hangen omdat het super goedkoop is voor hem. Hij is geïnteresseerd in de jaren zeventig, provo en de krakersbeweging. Hij weet er meer vanaf dan ik. Alan vertelde dat er na een witte fietsenplan zelfs een witte auto plan was waarbij je kon betalen met een magnetische kaart nog voordat er creditcard bestond. Dit plan heeft ook gefunctioneerd in Amsterdam in het begin van de jaren zeventig. Nooit van gehoord. Hij vertelde dat een groep krakers op de Nieuw markt hun eigen telefoonsysteem in elkaar schroefden om te waarschuwen als de politie eraan kwam. Later verzonnen een aantal van hen, waaronder de hacker Rop Gonggrijp XS4all. Volgens Alan had Nederland, of Amsterdam, een soort Silicon valley kunnen zijn. Er misten alleen een paar ingrediënten. De belangrijkste was; financiers.

Toeval

Ik ben Mysteries van Knut Hamsun aan het lezen. Het exemplaar dat ik hier vond is een pocketuitgave van Picador en valt volledig uit elkaar, maar dat doet niets af aan het leesplezier. Meneer Nagel komt in een fel geel pak aan met een stoomboot, maar stapt niet snel genoeg vanaf boord. Terwijl zijn spullen reeds naar het hotel worden gestuurd vaart hij weer weg en komt pas na een paar dagen aan in het dorp, met een koets over land. Dat is een sterk begin van de roman. Zijn gedrag schippert tussen berekenend en ingegeven door een soort naïviteit. Hij houdt voortdurend allerlei verhandelingen tegen mensen. Hij deelt her en der geld uit, suggereert rijk te zijn, wat niet noodzakelijkerwijs zo is en hij suggereert viool te spelen. HIj verbied mensen te praten over het geld dat ze hebben gekregen. Zo gaat het maar door. Iedereen wordt uit zijn evenwicht gebracht. Het is alsof hij de personficaties is van het toeval. Hij komt langs om te sleutelen aan de zogenaamde lotsbestemming van de dorpelingen. Dit is een bijzonder knap geschreven boek en lijkt erg modern. Toch stamt het reeds uit 1892.

Seks met een dolfijn

 
Een vriendin van J kwam eten, ze was net terug uit Campania in Sicilië waar ze heen moest voor een congres over afval en voroal over het verzamelen van bewijslast voor het illegaal dumpen van afval. Een hopeloze zaak. Ze had kaneel likeur meegenomen. We hebben het gehad over Sicilië en later over een jongen die seks had met een dolfijn in Florida. Een droevig verhaal naar ik begreep. De dolfijn schijnt de eerste avances te hebben gemaakt. Hij geeft wel toe dat het vreemd is maar beweert tegelijkertijd dat deze relatie niets met bestiality te maken heeft. Bestiality gaat over het hebben van seks met dieren waarbij het dier wordt gezien als een onwillig slachtoffer. Dat hoeft waarschijnlijk niet zo te zijn. We vonden met z'n drieen dat je misschien best een gelijkwaardige seksuele relatie kan hebben met dieren, maar toen hadden we al redelijk wat kaneel likeur op. Er is een documentaire over deze man gemaakt. Zie hier de trailer. Uiteindelijk kon de relatie verder niet doorgaan en de dolfijn pleegde zelfmoord. Naar het schijnt kunnen ze zelf hun luchtpijp dichtknijpen tot ze stikken. Het klonk me in d eoren als een Griekse tragedie. We namen nog wat kaneel likeur en spraken verder over de schoonheid van handgeschreven brieven. J en zijn vriendin geloven in de handgeschreven brief, ze denken dat die een andere kwaliteit heeft omdat je meer moet nadenken voordat je iets opschrijft. Ik geloof daar niet in, maar mijn handschrift is dan ook niet te lezen. Ook emails kunnen goedgeschreven zijn. 

Fahrbereitschaft

 
Vandaag was ik voor research bij een agglomeratie van garages, een oud tankstation en gebouwen waar kunstenaars in zitten. De plek wordt Fahrbereitschaft genoemd en was een Hochsicherheitszone. Van hieruit mochten de klasse vijanden door de het oostelijk deel van de stad rijden met oost Duitse chauffeurs. Je had hier alles om een auto aan de praat te houden. Ik begreep dat de mensen die hier werkten zeer tevreden waren omdat ze er een luxe leventje op na hielden. Er was een sauna, een kegelbaan en een bar. Natuurlijk kwam er ook westerse valuta binnen. De Fahrbereitschaft was een tussenruimte waar Oost en West konden mixen.

Poppentheater

Gisteravond waren we even op bezoek bij een vriendin in Neu Koln. Zij werkt in een poppentheater en ze kwam terug van een voorstelling. Wij kwamen terug van een excursie door de Oostblokflats. Buiten in het hof spraken we even haar Libische huisgenoten. Het poppenmeisje had hen in huisgenoten. De Libiërs zijn hier om operaties te ondergaan. Schotwonden opgelopen in de strijd tegen Qadafi. Geen verse wonden dus, maar oude. Er moesten ellebogen en schouders gerepareerd worden. We kregen vlierbesbloesem siroop met witte wijn te drinken. ‘De Libiërs zijn er nog?’, vroegen we. ‘ Ja, ze gieten zich elke dag vol met drank,’ zei het poppenmeisje en wij deden dat vervolgens ook. We goten ons vol. We hadden weliswaar niet tegen Qaddafi gevochten, maar het bezoek aan Marzahn en de indrukken van de Oostblokflats waren ons niet in de koude kleren gaan zitten.

Marzahn

 
In Marzahn kleuren de vrouwen hun haar paars of rose. Misschien hebben ze allemaal dezelfde plattenbaukapper. We waren vandaag in het plattenbau museum. De man die ons rondleidde vertelde wat de meubels allemaal hadden gekost in hun tijd. Hij het voortdurend over Deutsch Mark, terwijl niemand nog weet wat dat is.Overigens zagen we buiten, tussen de flats, de enorme buizen lopen die zo kenmerkend zijn voor de sovjet methode om huizen te verwarmen; restwarme wordt van de fabriek naar de plattenbau getransporteerd.Wie een tijdje in Marzahn is bekruipt het onaangename gevoel niet langer in Belrijn te zijn.

Uitzondering

 
Vanavond was ik op bezoek bij een vriend die tegenwoordig in een silo woont. Hij heeft er een huis van gemaakt en heeft dat huis gepland op een semi openbaar terrein in Berlijn (hier vind je meer informatie). ‘Soms is het best vervelend als de jeugd uit de buurt gedronken heeft en dan mijn huis heen en weer schudt,’ vertelde hij. Hij woont daar met zijn dochter en dan moet je iets. Instinctmatig is hij toen naar buiten gegaan, naakt en met een bijl in zijn hand. Dat maakte indruk. Het was een leuke avond. Eerst dachten we dat je nergens kon zitten. Er was een hele lage tafel, maar er bleek onder die tafel een badkuip te zitten waar je je voeten in kon doen. De badkuip werd op haar beurt verwarmd met infrarood. Een belangrijk deel van de avond hebben we het gehad over Duitsers die zich graag aan de regels houden, maar die nog liever anderen erop wijzen dat ze de regels overtreden. Ik dacht dat het een cliché was, maar iedereen in de badkuip verzekerde mij dat dit de waarheid was. Berlijn is hierin natuurlijk de positieve uitzondering.

Klunker Kranich

Na een excellent broodje halloumi aan de Karl Marx Strasse (niet te verwarren met de allee) liepen we via een winkelcentrum een parkeergarage binnen. Via een asfalt baan die het dak opslingerde kwamen we bij een daktuin terecht met zicht over Berlijn. Een mooie plek om de dag te eindigen. Het miezerde zachtjes, maar dat gaf niks.

Plattenbau

 
Ik ben in Berlijn om een rondleiding voor te bereiden over Oostblokflats. Ook wel plattenbau genoemd. Ik ben met name opzoek naar allerlei vormen van informeel gebruik. Volkstuintjes en aanpassingen aan de bestaande gebouwen die de beton jungle menselijk maken. De tour begint aan de Herzbergstrasse 100. Het moest ergens beginnen en hier hebben we in elk geval te maken met een kantoorpand waar bandjes oefenen. Vrij toevallig bevindt zich hier ook de grootste Vietnamese markt van Duitsland. Er wonen veel Vietnamezen in de Oostblokflats, die zijn destijds door de DDR uitgenodigd om naar Berlijn te komen. De tour gaat waarschijnlijk door deze markt en langs de bodyguard akademie die ik heb gevonden. 

Gepunnikt

 

Hele volksstammen trokken geüniformeerd met witte petten en degelijke wind Jacks op elektrische fietsen aan ons voorbij.  Net als wij deden zij Brielle aan. Ooit heette het Den Briel en werd het op de Spanjaarden heroverd door de Watergeuzen.  Via Rozenburg en het pontje kwamen we naar Maassluis alwaar onze fietsen in het zicht van het NS station uit elkaar begonnen te rammelen. Normaal mag de stationsfiets na een betrekkelijk klein ritje uitrusten en bijkomen in de fietsenstalling. Wij geselden de fietsen tot het uiterste, maar nu was het blijkbaar klaar. Ze trokken het niet meer. Overigens waren we zeer onder de indruk van de grote betonnen structuren langs de Maas. Het was ons volstrekt onduidelijk waarvoor die dingen dienden (zie foto), maar dat droeg alleen maar bij aan de fascinatie.Zoals wel vaker op deze mini reis, vielen vooral de contrasten op. De onmenselijke industriele structuren enerzijds en de haast gepunnikte priegeligheid van een stadje als Brielle anderzijds.

Roerloos

We gingen op de fiets naar Oostvoorne, we moesten daar zijn voor een bruiloft. De satdsfietsen kreunden en kraakten door de afstand en de wind. We ploeterden voort door een landschap van kranen en gestapelde containers. Een roerloos landschap waar absoluut niets bewoog. Geen grassprietje kwam in beweging. Iemand leek dit wel bedacht te hebben. Het kon haast niet echt zijn. En het is ook niet echt. Platgeslagen konijnen waaiden als dik perkament tussen mijn wielen door. Dat was het enigde dat bewoog.

Buiten Theater

Bij theater hoop je op een onderdompeling. Meer nog dan bij film ben je er ‘bij’. Vanavond lukte me dat niet. Ik was met de lieve G naar drie voorstellingen van toneelgroep De Appel. Het was eclectisch, fragmentarisch en het zat vol citaten. In het laatste stuk dat Motel Detroit heette, kwam een Hunter S. Thomson-achtige figuur de vloer op. Hij begon een verhaal te vertellen maar wist zelf niet hoe het verder moest. Het personage waarover hij vertelde ging een hoek om en daarna wist Hunter het niet meer, 'lost for words'. 
De niet afgemaakte zin, een mooi symbool voor die hele voorstelling. Het is een slecht teken als muziek en decor dominanter zijn dan het spel.
Misschien was alleen de tweede voorstelling wel aardig; Huize Zeeezicht. Het ging over een woning voor ouderen van dagen en de schrijnende gevallen die daar wonen. Het publiek had een koptelefoon op en we keken ook echt naar een oude villa. De verschillende gebeurtenissen speelden zich in de kamers af, waar wij van buiten zo in konden kijken. Leuk bedacht. 

Afstoffen

Michael Marder schrijft op de Stone over het stof dat we verspreiden en dat we zijn. Hij schrijft ook over afstoffen als gevecht tegen de dood.
Door af te stoffen krijgen dingen weer hun natuurlijk glans. Meubels krijgen hun façades terug, het is een activiteit die je terugvoert tot de kern van de werkelijkheid. Die kern is niet zozeer de verborgen essentie van dingen maar juist hun uiterlijke schijn, hun eerste impressie.
Het Europese verlichtingsdenken draaide om heldere rationele gedachtes. Met afstoffen probeert Marder dat begrip helderheid opnieuw te benaderen.

‘What I like about the allegory of dusting is that it elucidates how critique cannot achieve its objectives once and for all. Just as dust will continue accumulating after every attempt to get rid of it, so prejudices and preconceptions will keep accruing after analysis (no matter how radical) shakes received ideas to the core. The labor of enlightenment and critical thinking will have to recommence every now and then in order to reorganize our mental dwelling and to unblock the neglected points of access to what is. Trivial as it may sound, dusting, mired in finitude, is an infinite task.’

Het afstoffen van kennis. Een oneindige zich herhalende taak. Ik vind dat wel een mooie gedachte. He past niet echt in onze westerse voorwaartse manier van denken, waarbij het ene idee op het andere wordt gestapeld. Het idee van groeiende kennis. Marder ziet kennis meer als een iets dat telkens opnieuw leven ingeblazen moet worden en dat is in essentie natuurlijk ook zo. Kennis dat niks doet, dat niet aan het werk gezet wordt, vergaard stof.

Homerus was een Zeeuwse druïde

Tijdens een interview vanavond over het ‘mythische zeeland’ werd ik gewezen op de auteur Iman Wilkens die beweert dat Homerus een zeeuwse druide is.
Hij las over zijn zwerftochten over zee waarin heftige regens, mist en dijken worden genoemd. Dat kon helemaal niet in het Middenlandse zeegebied zijn. Hij vond plekken in Engeland  (in de buurt van Cambridge) die beter op de omschrijving van Troje paste dan de zogenaamde historische locatie in Turkije. Vooral vanwege de negen rivieren die om de stad moeten hebben gestroomd. Hades, de onderwereld bevond zich op Walcheren en Cirke de tovenares die de mannen van Odysseus in varkens veranderde woonde in Zierikzee. Dit vindt je nog in de naam terug. De oude benaming van Zierikzee was Siricasha.
Het fascinerende hiervan is natuurlijk dat deze man een complotdenker is met betrekking tot de oudheid. Hij ziet overal bewijs voor zijn historische bouwwerk. Als je het eenmaal ziet dan, dan zie je het ineens overal. Zoals met veel complottheorieën het geval is, zo kun je ook hier constateren dat er wel degelijk een bepaalt elementen van waar kunnen zijn. Imam Wilkens valt in de categorie 'serieuze pseudowetenschappers’. De Griekse verhalenvertellers waren namelijk wel degelijk op de hoogte van Keltische vertellingen. Toch schijnt de Ilias op een historische oorlog te zijn gebaseerd en om die helemaal terug te voeren op het Noordzeegebied, gaat wellicht wat ver. Maar leuk is het wel.

Balletjetrappen

Vandaag hebben we met wat jongens uit de buurt even een balletje getrapt. Op een heus Cruyff Court. Er speelden ook meisjes mee, maar dat maakt mij niet uit. Ook meisjes neem ik serieus en de bal moet ten koste van alles worden afgepakt. Er moet namelijk wel gewonnen worden, anders kun je net zo goed niet gaan. Uiteindelijk is dat ook wel gelukt. Op het nippertje. Bij thuiskomst bleek ik een dikke enkel te hebben en verscheidene blaren. Dat is dan ook weer voetbal. Goed voor de bonding.

Een straatvechter als burgemeester

Ik hoorde dat de hoofdcommissaris van politie in Barcelona zichzelf ontslagen heeft om te voorkomen dat hij publiekelijk gemarteld wordt door de nieuwe burgemeester Ada Colau. Hij was verantwoordelijk voor haar arrestatie twee jaar geleden bij het bezetten van een bank. Ze is hard over de huidige politieke en financiële elite in Spanje. Tijdens een parlementaire enquête over de crisis zei ze over de spreker voor haar - een bankier die als expert was opgeroepen- dat het een crimineel was en dat hij ook zo behandeld diende te worden. Colau ziet de financiële crisis vooral ook als een politieke crisis. Dit zei ze tegen Amy Goodman van Democracy Now over de bestuurlijke klasse:

‘They don’t forgive citizens anything, they make us pay all our debts, they make us pay all our taxes, they make us pay each small traffic ticket, they don’t forgive anything. But the big banks on the other hand, which have lied, defrauded and destroyed thousands of families are forgiven for, for example, breaking the European consumer protection regulations. So, this is unacceptable. The first thing we need is governments that serve their citizens, not the private interests, and that enforce the law. We are talking about something as basic as enforcing the existing law. The first thing we need is to force the financial power to comply with the law and to obey the democratic powers, something that is not happening now.’

Dit moeten we ook in gedachte houden in relatie tot Griekenland. De banken vergeven we alles, maar de mensen pakken we keihard aan. De Europese Unie is nou eenmaal niet alleen een financieel verhaal en dat is toch vaak het enige waar naar verwezen wordt. Ondertussen lijkt er in Zuid Europa een soort revolutie gaande. De mensen zijn daar zo tot het uiterste gedreven dat verandering onvermijdelijk is. Als Europa wil overleven zal het ook moeten veranderen. De scheve verhouding tussen politieke macht en financiële macht is niet alleen een Spaans probleem maar een mondiaal probleem.

Zenmasters

De rijinstructeur babbelde de oren van mijn kop. Terwijl we op deze hete dag door de nauwe straatjes van Groningen ploeterden. Dat was tactiek, verklapte hij later. Om te zien hoe ik me zou houden als ik afgeleid werd. Het drong tot me door dat rijinstructeurs eigenlijk een soort Zenmasters zijn. Ze geven niet echt instructies, maar laten je ‘voelen’ hoe het moet.

Tijd voor Buf

Vandaag interviewde ik Buf Sleenaker in zijn woning aan de West Indischekade. Ik hanteerde zelf de camera, hoewel ik dit nooit eerder heb gedaan. Toen Buf even zijn stoepje buiten zat te schrobben, en ik dat aan het filmen was, kwam de getatoeëerde bovenbuurman aanrijden in zijn Opel. Hij kwam schreeuwend uit zijn auto, kort gevolgd door vrouw en kind.'Als je niet stopt met filmen schop ik je in elkaar of ik steek een mes tussen je ribben.’ Mijn camera was omlaag gericht op een schrobbende Buf, maar goed. Ik snapte niet waar de beste man het over had. Het is zo zielig want dat zoontje is best heel aardig, die heeft eerder al eens de deur voor me opengehouden. Maar we weten nu dus al dat hij waarschijnlijk zal opgroeien voor galg en rad. Je moet wel heel stevig in je schoenen staan om daar psychisch nog een beetje goed uit te komen. Ook Buf was na deze ontmoeting enigszins bedrukt. Eenmaal terug in zijn woning belde hij direct de politie. Wie wil weten waarover ik Buf verder nog sprak, die kan het beste naar Stand van stad komen aankomende zaterdag in de bibliotheek. 

Geluk

Vandaag was ik in tuin in de stad voor een reportage. Het is een tuin waar van alles gebeurt. Je kunt er planten kopen en genieten van een gratis maaltijd. Als we al ergens het geluk kunnen lokaliseren dan toch hier, dacht ik. Maar zo makkelijk blijkt dat niet te zijn. Er komen veel mensen om te ontsnappen aan wat ze gewend zijn. Ook depressieve mensen. Of ze ook gelukkig zijn is moeilijk te zeggen, sommigen zaten een beetje in een hoekje. Misschien dat ze hun depressiviteit heel even vergeten. In deze tuin gelden geen regels, begreep ik van initiatiefnemer Frans Kerver. De omgangsvormen zijn hier net zo organisch als de planten die er groeien. Al houden sommige planten ons ook voor de gek volgens Frans. We zijn zo gewend een glimmende appel te zien dat we daar een positief gevoel van krijgen. ‘Eigenlijk is het nep,’ zegt Frans, ‘net zo nep als de viooltjes die we verkopen. We worden in de luren gelegd door de kleuren van bloemen. Maar om die kleuren zo te krijgen worden er allemaal chemicaliën gebruikt.’ Het was moeilijk om de focus in het gesprek te houden. Maar dat heeft vooral met het onderwerp te maken. Geluk, dat gaat vaak alle kanten op.

Vloek

Een klein nuffig vrouwtje die me aan vrouw Holle deed denken, of iemand anders uit het moeras, kwam vanmiddag naar me toe. We zaten in de trein en ik kon nergens heen. Ze, dat wil zeggen vrouw Holle of haar zus, wilde me graag een aantal vragen stellen. Ze loenste en zei dat ik snel antwoord moest geven want in Zwolle moest ze eruit. Zwolle, dat geeft te denken. Ik durfde niet te weigeren, want stel nou dat het vrouw Holle was. Wat dacht ik van de zone taxi, wat was mijn gevoel van veiligheid op het station na zeven uur ? Mijn gevoel van veiligheid overdag ? Ook wilde ze weten hoe ik op het station was gekomen en of ik wellicht gebruik had gemaakt van de zonetaxi. Wachttijden bij het kaartautomaat, een cijfer alstublieft. Ik riep willekeurige cijfers en vroeg me af of de NS soms verplicht onderzoekjes moest doen en dan dus maar lukraak vrouw Holles uit vochtige bejaardentehuizen trok om door de treinen te jagen. Het was slim bedacht, want niemand weigert medewerking op zo’n moment, een sjokkend oud vrouwtje met vragenlijsten door de trein. Dat heeft iets weg van een oude mythe, iets van een vloek.