zondag 27 september 2015

Muselmanner

In het boek Remnants of Auschwitz van Giorgio Agamben lees ik over moslims of muselmanner. Zo werden Auschwitz gevangenen genoemd door andere Auschwitz gevangenen die alle hoop hadden opgegeven om nog te overleven. Het is onduidelijk waar dit begrip muselmann vandaan kwam, maar het waaide van Auschwitz over naar andere kampen. In sommige kampen hadden ze weer eigen benamingen. In Majdanek heette ze 'ezels' in Mauthausen 'zwemmers' in Neuengamme 'kamelen'.

Ze werden gemeden door de bewakers, maar ook door de andere gevangenen. Er was geen gemeenschappelijke grond meer om te communiceren. De moslims hadden zich onderworpen aan de dood (vandaar misschien moslim, van totale onderwerping) Ze bevonden zich tussen dood en leven in. Levi en Heidegger menen allebei dat er in dit geval geen spraken is meer van sterven, maar van de productie van lijken.
Er is een film gemaakt door de geallieerden in Bergen Belsen. De cameraman filmt geduldig een berg lijken, maar een paar seconden filmt hij per ongeluk wat mensen die nog lijken te leven en over de grond kruipen. Hij filmt ze maar een paar seconden omdat het aangezicht te vreselijk is. Dit zijn Muselmanner.

‘As Elias Canetti has noted, a heap of dead bodies is an ancient spectacle, one which has often satisfied the powerful.But the sight of muselmanner is an entirely new phenomenon, unbearable to human eyes.’ (p.51)