Cocon

 
Damiaan Denys was de laatste zomergast. Ik hem niet gezien, maar de NRC zette de hoogtepunten op een rijtje. Denys heeft gezegd dat angst noodzakelijk is om je vrij te voelen. Vrij zijn betekent namelijk de veilige cocon van onze samenleving verlaten. Meer nog dan de sensatie van vrijheid is het verlaten van de cocon volgens mij een daad van de waarheid. Wie weten hoe de wereld echt in elkaar zit zal Nederland moeten verlaten. Wij leven in een onwerkelijke werkelijkheid. Een werkelijkheid die alleen maar kan bestaan door onderdrukking en economische uitbuiting van Afrika. Wie dus de waarheid over de wereld onder ogen wil komen. Misschien is de waarheid zien wel hetzelfde als je vrij voelen.

Kernafval

 
Het grappige aan outsiders zoals Donald Trump is dat ze het spel van de anderen niet mee spelen. Dat spel is erop gericht de kandidaat van de Republikeinen of democraten zo ongeschonden mogelijk door de voorrondes te krijgen. Het systeem is behoorlijk achterhaald overigens. Ik hoorde laatste dat de zogenaamde primaries, de voorrondes, eigenlijk worden bepaald door de eerste twee staten die mogen stemmen op een kandidaat. De eerste staat is Iowa de tweede New Hampshire. Het is de eerste indruk van een kandidaat en het drukt een stempel op de rest van de campagne. Sommige kandidaten zijn zelfs uit de race gestapt toen ze het slecht hadden gedaan in Iowa. Een staat als Florida of New York is veel representatiever voor de Amerikaans bevolking. Het zou beter zijn om daar te beginnen. Maar dit is nou eenmaal traditie.
Het spel dat gespeeld wordt is als volgt. Omdat Iowa ruraal en wit is moet je hier als Republikein behoorlijk rechts uit de hoek komen, maar niet zo rechts dat je later als het om de landelijke presidentsverkiezing gaat dit niet kan bijsturen. Dat is van belang als je president wilt worden. Recht dus, maar niet te rechts. Trump doet hier niet aan mee. Hij wil gewoon een muur bouwen om de verkrachtende zuipende immigranten buiten te houden. Daarmee scoor je punten in Iowa. Het enige wat andere kandidaten nu kunnen doen is hier tegenin gaan gaan. Ze bewegen dan dus automatisch naar links en dat is de verkeerde kant op als je in Iowa succes wilt hebben. Doordat Trump de meest rechts kandidaat is zou hij zomaar ineens gekozen kunnen worden. Ondanks zijn walgelijk gedachtegoed klinkt hij ook frisser dan de robots die zich moeten houden aan de partij discipline. Mannen als Trump zijn goed voor de democratie omdat ze het verouderde systeem nog maar weer eens inzichtelijk maken en tegelijkertijd laten zien dat er binnen de gevestigde partijen nauwelijks ruimte is voor echt nieuwe ideeën.

Kunst als wetenschap

Volgens Robert Dijkgraaf kunnen de kunsten een hoop leren van de wetenschap. Een vreemde opmerking. Hij bedoelt dat wetenschappers vaak veel functies combineren, zoals bestuur en lesgeven. Dat zou de kunstenaar ook moeten doen volgens Dijkgraaf. Wat ik van zijn stuk in het NRC begrijp is dat we de kunst moeten opvatten als een vorm van pre-wetenschap. De kunsten zijn immers zo goed in het verbeelden van dingen. Hij geeft het voorbeeld van Leonardo da Vinci die de helikopter bedacht en Jules Verne die een reis naar de maan bedacht om aan te geven dat kunstenaars soms verder kunnen kijken dan politici en futurologen. Altijd maar weer dat nutsprincipe om de kunsten te verdedigen. Overigens was Da Vinci ook gewoon een ingenieur en slaat het voorbeeld van Dijkgraaf dus eigenlijk nergens op. Hij eindigt met een advies: ’Omarm je publiek. Verbind je onderling. Maar bovenal, blijf laten zien wat het leven de moeite waard maakt.’
Het zijn mannetjes als Robert Dijkgraaf die de kunst kapot maken met hun goedbedoelde advies. Althans, als dat ziu kunnen. Kunst is natuurlijk een vorm van onkruid dat tegen wil en dank de kop opsteekt. Misschien worden er subsidiekranen dichtgedraaid als de kunst niet nuttig is. Opzichzelf is dat niet zo erg, er werd best veel onzin geproduceerd, alleen is de vraag of je de juiste kunst overhoudt als je het nutsprincipe hanteert. Overigens wordt wetenschap op dezelfde manier de verkeerde kant op gesubsidieerd. Alleen als het nuttig is komen er bakken met geld jouw kant op. Probeer dan nog maar eens wat nieuws te ontdekken. 

Palingmysterie

Vandaag was ik in Harderwijk om paling in het Veluwse randmeer te kieperen (en daar over te schrijven). Volgens sommigen ben ik gespecialiseerd in vis. Ik ben er de persoon niet naar om dat tegen te spreken. Het gaat slecht met de paling in Nederland. Van tijd tot tijd wordt er daarom paling uitgezet. Soms glasaal, dat is hele jonge paling, soms ook pootaal, dat is iets oudere paling. Het is maar net wat er voor handen is. De glasaal komt vaak uit Engeland. Die wordt dan ingevlogen per vliegtuig. Ze landen op Lelystad in dozen van piepschuim. Alle paling is overigens wilde paling. Je kunt ze wel vangen en vetmesten, maar je kunt ze niet reproduceren.
‘In Denemarken zijn ze er al tien jaar mee bezig,’ zegt Jan Foppen op wiens boot we varen. ‘ het is ze eindelijk gelukt om in gevangenschap eitjes uit te laten komen, die eten vervolgens ook hun eigen eierschaaltjes op, maar daarna weigeren ze dus nog iets te eten. Niemand snapt hoe dat kan. Een gekweekte zalm eet bijvoorbeeld alles.’
‘Ik hoop dat het ze nooit lukt,’ mijmert Freerk Visserman (de laatste palingvisser van Heeg), ‘dat zou het mysterie teniet doen.’
Eerst denk ik dat hij een romanticus is, dan besef ik dat zijn vak als palingvisser natuurlijk in gevaar komt zodra deze vis gekweekt kan worden.

De immigrant is een trekkende vogel

Migratie van mensen zouden we eigenlijk veel meer moeten beschouwen als een ecologisch fenomeen zoals bij trekkende dieren. Globalisering is een mensen ecologie waarin allerlei 'natuurkrachten' hun werk doen. Het kolonialisme is na de onafhankelijkheid van Afrikaanse landen omgezet in het kapitalisme. We hebben immers goedkope grondstoffen nodig voor onze consumenten elektronica. Aangezien we niet teveel willen betalen voor die grondstoffen en we dus baat hebben bij zwakke economieën, komen de mensen uit die landen naar ons toe om een beter leven te kunnen leiden. Als we migratie dus zien als een beweging waarin het natuurlijke evenwicht binnen het grotere systeem wordt herstelt dan is het dus verstandig die mensen zo snel mogelijk in te zetten in het Nederlandse of Europese arbeidsproces. Alleen dan hebben we er wat aan. Europese vrouwen krijgen steeds minder kinderen en de demografische druk van pensioengerechtigden neemt toe. We kunnen beter als goede ambachtslieden met de houtnerven meegaan en de stroom vluchtelingen begeleiden dan uit alle macht er tegenin gaan. In dat laatste geval worden we overspoeld in het eerste geval stomen we juist op de golven vooruit.

Festival Scenes

 
El Conde de Torrefiel, een theatergroep uit Barcelona,  trad op in het Grand Theater met het stuk ‘Escenas para una conversación después de haber visto una película de Michael Haneke’.

De openingsscène bestaat uit een penis die zich langzaam opricht terwijl er een verhaal wordt voorgelezen over een jongen en zijn seksuele fantasie aangaande het hebben van seks met 4 of 5 mensen die hij niet kent. De pennis verdwijnt, maar deze opening laat je niet snel meer los. Er volgen meer verhalen, soms blijken ze een ander perspectief te geven op het voorgaande verhaal. Ze haken heel mooi in elkaar. Ze zijn grappig en direct. Alle onnodige ballast is weggelaten waardoor de teksten direct doordringen tot de essentie. In een verhaal over een kunstbeurs in Madrid ( ARCO) werd er s’ochtends twee performances gehouden om publiek te trekken. De tweede performance betrof een naakte jongen met zijn kont naar het publiek en een plant op zijn rug. ‘Laten we daar gaan staan dan ik beter naar zijn kont kijken,’ zegt een jongen tegen zijn vriend.

Onwillekeurig moest ik denken aan het schandaaltje dat eerder plaatsvond op Noorderzon waarbij twee bezoekers aantstoot namen aan een seksuele getint beeldje in een tentoonstellingsruimte en dreigde het te vernietigen.  'Noorderzon zwicht voor dreiging', kopte het Nieuwsblad.  Twee mannen, tussen de 25 en 30, hadden aanstoot genomen aan een beeldje van een meisje met een konijnenmasker en haar onderbroek op de enkels. Het konijn knabbelde aan een dildo in plaats van aan een worteltje. Noorderzon liet het verwijderen. Zwicht het festival daarmee voor dreiging? Jawel, maar misschien is dat niet altijd even erg. Zoals uit de theatervoorstelling van Condefiel blijkt valt er op dit vlak namelijk nog een hoop te beleven.

De verbeelding van de toekomst

In Groningen is het Noorderzonfestival weer losgebarsten. We gingen naar de Chilenen van het Teatro la resentida. Het theater van de wrok. Wat als Salvador Allende niet was afgezet, wat als hij zijn ‘socialistische project’ ten uitvoer zou hebben gebracht? Het zou zijn geëindigd in decadentie volgens het theater van de wrok. Ministers gaan coke snuivend en coca cola light drinkend door het leven en maken zich vooral druk over hoe hun president over komt op tv. Het was een enorm spektakel en een knappe choreografie. Wat betreft tekst vond ik het wat aan de magere kant. De voornaamste kwaliteit van dit theater was dat de acteurs als elastiekjes over het podium schoten. Dat was dan wel weer zo spectaculair dat je wel moest klappen aan het einde.

Geluksgrafiek

Vanavond heb ik Ngram viewer van google ontdekt. Een interessante tool waarmee je kan opzoeken hoe vaak een bepaald kernwoord is gebruikt in boeken geschreven tussen 1800 en 2000. Het woord ‘immigration’ neemt wat betreft gebruik gestaag toe vanaf 1820 met een piek in 1825 en dan weer in 2000.
Het woord ‘car’ volgt ongeveer hetzelfde patroon vanaf 1880. Het woord ‘Happy’ maakt vreemd genoeg een omgekeerde curve door. In 1800 werd het veel meer gebruikt dan in 2000. Het woord ‘real estate’ kent mysterieus genoeg in 1918 een scherpe piek en stort dan weer in. ‘Bomb’ wordt het meest gebruikt in 1945. Zo opgesomd lijkt er haast een verband te bestaan tussen bovenstaande processen, daarvan is uiteraard geen spraken. Maar het is wel grappig.

Nieuwe buren

Vandaag hebben we nieuwe buren gekregen in het Haagse hofje. Ik zag althans mensen verhuizen in het huis verderop waar vroeger een oud vrouwtje nog in haar bedstede woonde. Ik heb vlug de tuin vol gezet met allerlei vreemdsoortig meubilair. Ik heb ter plaatse een stoel geflambeerd en a la Jackson Polock verfspetters overheen gemikt. Je moet zorgen dat je direct een onuitwisbare indruk maakt op die mensen. Ik heb ze om die reden ook geen gedag gezegd. Je moet het de nieuwe buren niet te makkelijk maken. In hun ogen ben ik nu die wereldvreemde buurman die zijn tuin gebruikt als atelier en zo opgaat in zijn werk dat hij geen tijd heeft om zich aan je voor te stellen. Ik mag alleen maar hopen dat ze ook nog een beetje bang voor me zijn. Ja, het lijkt allemaal vredig te zijn in het hofje, maar ook hier woedt de eeuwige strijd om te overleven. Voorlopig heb ik met mijn buitenissige meubelstukken de openingszet gedaan. Nu is het afwachten wat zij gaan doen.

Lange weg

Nederland ligt internationaal onder de loep. De VN besteet idioot veel ruimte aan Zwarte Piet in een rapport over racisme en de NRC kwam onder vuur te liggen vanwege een ongelukkige kop: Nigger, are you crazy? Het artikel zelf stelde racisme juist aan de kaak, maar daar gaat het niet om. De inhoud zal twittermensen met een groot gevoel voor het onrecht in de samenleving een zorg wezen. Het grappige is dat je over Spanje bijvoorbeeld nooit hoort dat de VN daar rapportages over schrijft. Als het gaat om ontwikkelingshulp bij racisme bestrijding dan kunnen ze daar vermoedelijk wel wat meer hulp gebruiken dan in Nederland. Als ik Spanjaarden bovenstaand stripje laat zien dat in een Galicisch weekblad stond dan snappen ze niet wat ik bedoel. ‘Ja, er zijn hier negers getekend,’ zeggen ze dan, ’Wat dan nog ?’Een lange weg te gaan.

Stadsgetijden

In Madrid hebben ze elektrische fietsen. Je hoeft bijna niet te trappen en je schiet al een berg op.Met de elektrische fiets kwamen we aan bij de Peluquerido. Een kapper waar we eigenlijk slechte ervaringen mee hebben. Hij is niet goedkoop en we zijn nooit echt tevreden over de kapsels die hij aflevert. De lieve G zag er de laatste keer uit als Beatrix, opgeföhnt en stijf van de haarlak. De dag erna leek ze op Javier Bardem in de film 'no country for old men'. Toch keren we terug naar de kapper omdat het nu eenmaal onze kapper is in Madrid. Na het knippen stapten we weer op onze fietsen en scheurden we naar een heuvel waar ze een Egyptische tempel op hebben gezet. De tempel van Debod staat op de plek waar flink gevochten is ten tijde van de burgeroorlog. Na een tijdje gingen we weer naar huis. Mijn haar had wel iets korter gemogen, achteraf. Maar zoiets vraag je niet aan de peluquerido. Hij doet wat hij wil. ‘s Avonds in bed leek het wel of we op zee waren geweest. Het gevoel van eb en vloed zat in ons lijf. Later drong het tot me door dat dit gevoel afkomstig was van de elektrische fiets. Telkens als je trapt geeft de fiets een extra ruk naar voren en na een dag voel je dat wel.

Waar kijk je naar als je naar een stierengevecht kijkt?

Gisteren was ik er dan eindelijk; in de arena. Ooit was ik een vanzelfsprekend tegenstander van het stierengevecht. Toen wist ik nog niet wat het precies was. Ik weet het nog steeds niet. Het is een combinatie tussen sport en rituele slacht. Ik heb niets tegen ritueel slachten. Het zou goed zijn als alle slachtingen van dieren op rituele wijze zouden worden uitgevoerd (ervan uitgaande dat er dan minder dieren doodgaan).
De dodendans van gisteren werd voor een belangrijk deel uitgevoerd door beginnelingen. Aan het einde van ‘het gevecht’ moet de matador met 1 steek een einde maken aan de lijdensweg van het dier. De laatste matador lukte dat daadwerkelijk. De rest maakte er eerlijk gezegd een zooitje van en dat was niet leuk om te zien. De kunst van het stierenvechten is een elegante dood. Toch heb ik er niet zoveel mee. Het is een ritueel dat teruggrijpt tot de Visigoten en werd geïncorporeerd door de Romeinen. Dat het om een oude traditie gaat vind ik net zo’n slecht argument om iets te handhaven als dat het onevenredige lijden een reden zou zijn om het af te schaffen. Eerst de vleesstieren van de bio-industrie afschaffen, dan verder praten over stierenvechten.

Peruanen

Vijf uur in een huurauto met vier Peruanen. Het landschap tussen Barcelona en Madrid lijkt op het landschap uit Spaghetti westerns. Uit de luidsprekers klonk Kumbia en een van de Peruanen vertelde me verhalen over spooklifters. Het gouden licht van zon streek over de hoogvlaktes. Ze waren wat aan de dikke kant, de Peruanen, en we zaten met zijn drieen op de achterbank. Ik werd in een hoekje gedrukt, maar ik was gelukkig. Ik voelde eventjes een aanval van weemoed toen ik afscheid nam in Madrid. Daarna verdween ik met mijn rolkoffertje onder de grond.

Top manta

“Top manta”, zo wordt de verkoop van illegale CD’s, tassen, zonnebrillen genoemd. Manta betekend kleed in het Spaans en Top staat voor de toptien aan populaire producten. De laatsts films, de laatste D&G zonnebrillen, de laatste Gucci tassen. Aan de hoeken van het kleed zitten touwen zodat ze in geval van alarm (naderende politie) snel een bundeltje kunnen maken. Tegenwoordig werken de 'manteros', zoals ze in Spanje heten, volledig samen. Ze verdelen het geld dat verdient wordt onderling.
Een van de Top manta groep leiders is in Salou omgekomen door politie geweld, althans dat zeggen de Senegalezen. De politie zegt dat het om zelfmoord gaat. Dat lijkt me echter onwaarschijnlijk. Deze mensen zijn veel te druk met overleven om aan zelfmoord te denken. Voor zelfmoord heb je een bepaalde rust nodig. Het beste zou zijn om deze mensen te accepteren als deel van de economische keten. Politiek gezien ligt het moeilijk; iedereen moet belasting betalen. Om onszelf gerust te stellen - dat het niet erg is dat zij geen belasting betalen en wij wel - moeten we in gedachten houden dat wij de grondstoffen voor consumptiegoederen voor bijna niets uit de Afrikaanse bodem trekken.

Urban Mining

Vandaag sprak ik de Colombiaanse fotograaf Sebastian Gomez die zich jarenlang heeft beziggehouden met de Afrikaanse gemeenschap in Poble Nou, een wijk in Barcelona. De foto’s zijn hoofdzakelijk genomen in en rondom een oude textiel fabriek. De Afrikanen houden zich bezig met het verzamelen van oud ijzer en edelmetalen zoals koper. Het ging eigenlijk om krakers die zich daar illegaal bevonden, maar ze speelden een belangrijke rol in het recycle systeem van grote bedrijven. Het deed me op allerlei manieren aan Afrika denken. Dat vonden ze zelf ook, vertelde Sebastian. De manier van leven, het eten, de onzekerheid; het was allemaal niet anders dan in Afrika.
Zeventig procent van het gebruikte metaal in Spanje is afkomstig van recycling. Omdat de Afrikanen een belangrijke rol speelden in wat ‘urban mining’ wordt genoemd, werden ze een tijdlang getolereerd. Twee jaar geleden werd alles opgeruimd. Niet echt natuurlijk, de plekken waar wordt verzameld en geselecteerd zijn alleen minder open en moeilijker toegankelijk dan eerst. Toch zijn ze er nog steeds, grote bedrijven kunnen goed geld verdienen aan de Afrikanen zonder papieren. Doordat de politie de oude textielfabriek heeft dichtgegooid, speelt alles zich nog meer ondergronds af. Het is toch opvallend hoe politici en autoriteiten altijd weer toegeven aan die oude ingesleten reflexen waarvan ze weten dat ze zichzelf daarmee in de vingers snijden.

Elektrische tandenborstel

Een bootje dat ooit van migranten was, ligt als een breekbaar monument voor het menselijke doorzettingsvermogen te vergaan op het strand van Bolonia. Dat het bootje van migranten is, hebben ze me verteld, maar wie zegt dat het waar is? Er lijkt hier geen vuiltje aan de lucht. Andere mensen zeggen dat er bijna niemand meer aan land komt hier, althans geen migranten. Het zijn uitsluitend drugssmokkelaars die het stukje van 14 kilometer tussen hier en de kust van Marokko overbruggen. Ik heb inderdaad jetski’s gezien, donkere gestaltes tegen de wegzakkende zon. ‘Als ze gepakt worden, dan gaat de politie die dingen zelf gebruiken omdat ze veel harder kunnen dan normale jetski’s,’ zei iemand met dreadlocks. Hij hield me een joint voor. Ik keek hem aan om te zien of hij de ironie ervan inzag. Maar hij begreep niet wat ik bedoelde. Hij bracht zijn dagelijkse benodigdheden niet in verband met de voorbij spuitende  jetski's. Sommigen wonen hier al drie maanden op het strand, ik heb het idee dat je van dat leven wat langzaam wordt, vooral in combinatie met het roken van joints. Het was een prachtige dag op het strand van cala picacho waar je van een grijze zachte steen een soort modderbadje kan maken om je mee in te smeren. Ze deden het me voor, de hippies, en ik heb er aan mee gedaan. Ik integreer graag in zo’n gemeenschap, al is het maar tijdelijk. Toen het tijd werd om mijn tanden te poetsen werd het me echter pijnlijk duidelijk dat ik hier niet helemaal thuis hoor. Het klotsen van de zee en het getjirp van de krekels; de normale geluiden van nacht werden verstoord door het vredige gezoem van mijn elektrische tandenborstel.

Microklimaat

Er is een krom weggetje in Sevilla dat vanuit het oude centrum langs de Kathedraal loopt. Net een oud stroompje waar ze later een weg van hebben gemaakt. Er zitten mensen op terrassen onder een soort fijne regen die op hen neerdaalt vanuit de markiezen en parasols. Een ingenieus verkoelingssysteem dat een vreemde regenwoud-achtige sfeer oproept. Plotseling exploderen de klokken van de kathedraal in een wild gelui. Ze veroorzaken een kleine aardbeving, maar de mensen verroeren zich niet. Weten zij veel dat het zondag is. Hun wereld is niet de wereld van de kathedraal. Het is niet hun ‘misa’ waarvoor opgeroepen wordt. Hun mis staat voor hun neus op tafel – op de ‘mesa’ – in de vorm van hamburgers en pizza’s die worden verkocht alsof het om tapas gaat.  

Elegant toerisme

Villa Triste van Patrick Modiano is een melancholisch, maar ook een grappig boek. Net als vaak bij Sebald probeert het hoofdpersonage een verleden te reconstrueren aan de hand van de uiterst broze feiten die hem ter beschikking staan. Hij gebruikt foto’s, namen van mensen en van plaatsen, menu’s en films die toen hebben gedraaid (onder andere La Notte, een aanrader). Het verhaal speelt in de jaren zestig en een van de personages loopt voortdurend in allerlei pakken rond. Ik ben geïnspireerd geraakt en heb vandaag de hele dag door Sevilla gelopen in pak. Het was bloedheet, maar ook de toerist moet afzien vind ik. Ik heb in elk geval een poging gedaan de kortebroekenterreur iets terug te dringen. Op naar het elegante toerisme. Ik moet zeggen dat het op zich goed werkt. De obers geven je complimentjes.

Nachtbusreiziger

 
De nachtbusreiziger is een half slapend half wakend wezen. In sluimerstand schieten we door onbestemde streken die vage herinneringen oproepen. Slechts fragmenten blijven ons bij. Als het zover is, als de bus is aangekomen, rollen we naar buiten. Het geluid van rolkoffertjes weergalmt door de lege straten. Niemand ziet de nachtbusreiziger, het is op zo’n tijdstip dat de meeste mensen nog gewoon in sluimerstand staan. Ze dromen dan nog van lege onbestemde streken waaruit de nachtbusreiziger allang weer vertrokken is.

Afscheid

 

We hebben vandaag het huis weer overgedragen aan de rechtmatige eigenaren. Het was moeilijk. We hadden ons gehecht en het leek erop dat dit weekend nooit tot een einde zou komen. Portugal is een fijn land.

Dit hebben we geleerd:

1. In Portugal kent iedereen wel iemand die iemand heeft vermoord. Niet om geld, maar vanwege een langlopende vete. Het schijnt dat Portugezen hun woede opkroppen en dan is het ineens teveel en dan moet het eruit en dat is vaak fataal.

2. Om mensen te stimuleren hun btw op te geven worden er auto’s uitgedeeld. Sommige mensen werden zo fanatiek met het invoeren van bonnetjes dat het de inkomsten oversteeg. Toen is de inspectie wel even gaan kijken. Het is overigens de vraag wat mensen met een Audi moeten. Gaat er iets stuk dan kunnen ze de onderdelen niet betalen. Waar de btw voor gebruikt wordt weet niemand, in ieder geval niet om betere wegen aan te leggen waar die uitgedeelde Audi's overheen moeten rijden.

Ik ga Portugal missen, zoveel is zeker. Vanmorgen was het hier nog lekker koel, maar we vertrekken met de nachtbus naar Sevilla en in Sevilla loeit de oven. Er zijn afgelopen maand vogels dood uit de lucht gevallen vanwege de hete wind.