Stand-by

Ik heb vanavond gegeten met een vriendin die ik al zo’n twaalf jaar niet gezien heb. Ze werkt voor de VN en zegt blij te zijn dat ze binnenkort voor een a twee jaar naar Libië gaat. Ze is blij weg te kunnen uit de stad. Ze vindt het te duur, geloof ik en te hectisch. 

In Libie mag ze meehelpen aan het bouwen van een nieuwe grondwet, dus dat is ook een behoorlijk spannende uitdaging. Het was een aangenaam, diner, we hebben het zelfs even over geloof gehad. Ze zei dat ze wel geloofde maar niet vijf keer per dag ging bidden. Ik noemde haar daarop een stand-by moslim. Wel moslim, niet actief. Ik geloof niet dat ze dat echt leuk vond. Verder vond ik dat ze wel een aardige oplossing had voor het ‘God schiep de aarde in zeven dagen’ dilemma. Ze zei dat die dagen Gods-dagen waren en dus veel langer duurde. In principe maakt dat volgens mij het hele idee van zeven dagen overbodig en ridicuul, maar het was toch aardig gevonden.

In de metro terug naar huis las ik in de New York Times over een onderzoek waaruit blijkt dat geloof niet eens het belangrijkste gegeven is van religie. Dit ging over ‘evenglicals’, maar het vrij algemeen gesteld worden, begreep ik.

Citaat:’One devout woman said in prayer group one evening:”I don’y believe it, but I’m sticking to it. Thats my definition of faith.” ‘

Religie is doorgaans meer een middel tot het bewerkstelligen van een groepsgevoel. Dat groepsgevoel, het gevoel dat groter en sterker is dan jezelf, wordt soms toegeschreven aan iets bovennatuurlijks. Het is niet dat je geloofd en dan naar de kerk gaat, je gaat naar de kerk en daarom geloof je. Dat is dus niet hoe het met mijn vriendin zit. Zij gaat niet naar de kerk, gedraagt zich niet per se als een goede moslim, maar zegt wel te geloven. Dat lijkt me een intellectueel soort geloof. Precies het omgekeerde van de diegene die religie in praktijk brengen, waar het groepsgebeuren  dikwijls belangrijker is dan het geloof. Mijn vriendin vindt dat de wereld te perfect in elkaar zit om toeval te kunnen zijn. 

Eggplant en Patatduif

Vandaag ben ik in een belwinkel geweest om een simkaart te kopen met internetbundel. De eigenaar kwam uit Argentinië maar was duidelijk ook joods. Zijn hondje heette Eggplant en Eggplant kon maar een trucje. De eigenaar deed het voor en bewoog zijn voet heen en weer. Het hondje kwam direct op hem af, want de voet betekende dat hij er zijn hoofd en nek tegenaan kon schuren. Ik was op pad met de patatduif en die maakte een hoop los bij de eigenaar. Hij vertelde hoe een verzekeraar eens een verzekering heeft geprobeerd te verkopen aan hem met behulp van een duif. De belwinkel eigenaar deed voor ons het verkoop uit de doeken en begon met het stadion van Ajax. 'Hoeveel mensen zijn betrokken bij zo’n wedstrijd? Hoeveel mensen zijn er wel niet van de technische staf? Hoeveel spelers lopen er rond en hoeveel mensen zaten er in het publiek? Al met al duizenden mensen. Toch kreeg een duif het voor elkaar om precies op mijn hoofd te schijten... Dat was voor de verzekeringsman een goede reden om verzekerd te zijn.’

Stevie Wonder - I Was Made To Love Her

-->

In de Key Food op 5th avenue in Brooklyn wordt schitterende muziek gedraaid. Vandaag hoorden we tijdens het winkelen bijvoorbeeld dit nummer van Stevie Wonder. Je kunt zeggen van Amerika wat je wilt, maar zulke supermarkten hebben we in Nederland niet.

De waarheid over spijkerbroeken

 

Meer over de Dad Jeans, lees dit betoog.

Milkshake en Daddy Jeans

Er is het een en ander veranderd in Park Slope. Sinds een jaar staat er een nieuw stadion (ijshockey, basketbal) vlakbij Atlantic Avenue metro station. Iedereen klaagt erover, maar ik vind het eigenlijk best mooi, er is ook een hoop publieke ruimte bijgekomen (wat best Europees is). Het basketbalteam Brooklyn Nets heeft hier haar thuisbasis (voorheen New Jersey Nets). Ook is er vandaag een fietssysteem in werking genomen zoals in veel Europese steden ook bestaat. Verder heb ik nog een nieuw modebegrip geleerd; Daddy Jeans. Het is de simpele spijkerbroek zonder model en zonder dat er iets met de stof is gedaan.Obama werd erin gespot. Voor de rest is hier alles hetzelfde in Brooklyn; mannen met houthakkersoverhemden en baarden, meisjes met tatoeages slurpend aan een maple syrup late, of te wel een warme milkshake.

Koffie en wijn

Ik heb een beetje gewerkt aan boord van het vliegtuig, maar het tafeltje was aan de kleine kant en uiteindelijk kon ik niet de verleiding weerstaan om films te gaan kijken. Slechte films over het algemeen. Films die doen denken aan een zak chips. Halverwege heb je er genoeg van, maar je kan niet meer stoppen. Ik heb er hoofdpijn van gekregen en de steward was zo aardig om me pilletjes uit zijn eigen voorraad te geven. Hij vertelde dat een passagier eens koffie en wijn oor elkaar mixte. 'Dat was op een vlucht naar Wenen,' voegde hij er aan toe.  Als steward maak je een hoop mee, ik heb altijd al steward willen worden.

Aandoeningen

-->

Er was de afgelopen dagen veel ophef over het nieuwe handboek psychiatrie DSM5. Normaal gedrag zou hierin te gemakkelijk gemedicaliseerd worden.

Vandaag staat in de Volkskrant het verhaal over SAP, een softwarebedrijf uit Duitsland, dat autisten in dienst neemt omdat autisten anders denken. Ineens is autisme een manier geworden om ergens binnen te komen. Het staat goed op je CV in sommige branches. Dat stelt het DSM5 handboek in een ander daglicht. Wie solliciteert wordt in de toekomst medisch gekeurd. Als je dan geen afwijking blijkt te hebben dat voorkomt in het DSM boek, heb je een probleem. In het vervolg wordt er niet langer gevraagd naar je werkervaring, of stages die je gelopen hebt, maar er wordt gevraagd naar uw aandoeningen.  Wat is uw afwijking en op welke wijze denkt u met uw psychoses een bijdrage te leveren aan de toekomst van ons bedrijf ?

Finger

Een nieuw gebakje, het is geen shocking nieuws, zeker niet in het licht van de gebeurtenissen in Syrie om maar wat te noemen. Maar toch, als je het dan weer vergelijkt met Geert Wilders die een bezoek brengt aan de Schilderswijk, dan is dit weer een heel interessant artikel. De Britse Daily Mail schrijft dit op haar website:
The cronut - half croissant, half donut - was quietly unveiled last Friday, with a small batch of 50.
Three days later, when 200 had sold out by 9.30am, one angry and disappointed customer 'flipped the finger' at staff on his way out of the pâtisserie.
'A lot of people ask me why we don't just do more?' the bakery's owner and chef, Dominique Ansel, told MailOnline. 'I'm a big fan of quality over quantity. . . It takes a lot to ensure all our other pastries are up to par with standards as well.'

Read more: http://www.dailymail.co.uk/femail/article-2326116/Are-cronuts-new-cupcakes-Introducing-croissant-donut-hybrid-causing-frenzy-New-York.html#ixzz2U3yYEv7r
Follow us: @MailOnline on Twitter | DailyMail on Facebook

Hoog Catharijne

Vandaag ben ik even op het dak van winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht geweest. Het regende lichtjes, maar dat past goed bij de sfeer van het winkelcentrum; van buiten hard, van binnen zacht en mooi uitgelicht. Ik wilde het dak op om de leefomgeving van de patatduif te verkennen. Op de plek waar ze vooral veel zitten, op de negende verdieping, mocht ik niet komen. Ze waren daar bezig met asbest sanering. De bewaker die met me meeliep zei dat ze normaal niet buitenkomen. Volgens mij geldt dat ook voor de patatduiven. Ze lopen doorgaans door de gangen van het winkelcentrum. Het is een vreemde plek, Hoog Catharijne, door de lage plafonds doet het vaak wat benauwd aan. Een beetje zoals een ruimteschip uit 2001: A Space Odyssey.

Regen

 

Vandaag gingen we naar Kijkduin door de vieze regen. We hadden geen poncho meegenomen en kwamen natgeregend aan bij de Oma van de lieve G. Daar dronken we koffie en aten we een koekje. Om vertelde dat ze al haar brieven had weggegooid. ‘Mijn schoonmaakster is een lief mens, maar je weet nooit en ik heb geen zin dat ze dat allemaal gaat zitten lezen.’ Verder was ze blij dat ze een hoop vergat.’ Het is soms onhandig, maar veel dingen kun je maar beter vergeten.’

Toen we weer vertrokken was het iets harder gaan regenen. We kwamen doorregent aan bij Spaanse vrienden in Scheveningen, daar hebben we pizza bestelt en bier gedronken. We kwamen er toen achter dat de jongen van het stel een z uitspreekt op de plek van de r. Dat was ons nog nooit eerder opgevallen.

Angst

Laatst zag ik, in een alternatieve bioscoop in Amsterdam, de film Angst (1983) een debuut van  schrijver en regisseur Gerard Kargl, die daarna nooit meer een tweede film maakte. De film werd zowel in Frankrijk als in Oostenrijk verboden. Ik vond het zeer de moeite waard. De discrepantie tussen de rustige vertelstem die het heeft over het perfecte moordplan dat tot in detail is uitgewerkt en dan de chaotische beelden die daarmee gepaard gaan, de volstrekte impulsieve ad hoc reacties van de moordenaar, werken zeer goed. De film werd illegaal vertoont in de zin dat er niet betaald is voor de rechten. Daar hebben sommige mensen problemen mee. Maar op de plek waar deze film eigenlijk permanent zou moeten draaien, namelijk het filmmuseum Eye, daar spelen ze op veilig en worden alleen de zogenaamde klassiekers gedraaid. Ik denk toch dat deze film een hoop in zich heeft voor jonge filmmakers om iets van te leren. Het is dus goed dat deze 'ondregrondse' tenten er zijn.

Wachtkamer

-->

Een cabaret voorstelling doet me vaak denken aan die momenten bij de tandarts of dokter, dat je dan in de wachtkamer zit en door een mengeling van verveling en nieuwsgierigheid dan toch maar zo'n blad van tafel pakt, de Libelle of de Marie Claire of zoiets. Je bladert wat, maar veel meer dan een lichte kriebeling in de onderbuik krijg je er niet van. Een vriend vroeg woensdag of ik meeging naar een voorstelling van Wim Helsen in Utrecht. Ik ging akkoord, ondanks mijn scepsis. Ik zat nog maar net, tussen al die mensen die besloten hadden zich een avond kostelijk te vermaken, of ik had alweer het gevoel in een wachtkamer te zitten.  ‘Het ergste is als er naast je van die hinnikende mensen zitten,’ zei mijn vriend na afloop. Aanvankelijk was hij een fan. Lang geleden was hij al eens bij deze Helsen geweest en hij dacht dat hij het toen naar zijn zin had gehad. Met cabaret is het net als met hamburgers, het gaat in je hoofd een eigen leven leiden en iedere keer opnieuw wordt je verleidt door het het sappige beeld in je eigen herinnering. Soms dacht ik ook even dat hij iets leuks zei, maar achteraf bleek het zijn Belgische accent te zijn wat een lichte tinteling in de onderbuik teweeg bracht. We besloten bier te gaan drinken, daar hadden we ten slotte voor in de wachtkamer gezeten.

Rituelen

Communitas, de expositie met video-installaties van Aernout Mik in het Stedelijk museum te Amsterdam, gaat over groepsdynamiek en rituelen in de moderne samenleving. Je ziet protesten, spanningen op het schoolplein, een rechtzaak. Het geluid staat uit. Op de radio hoorde ik dat je bijna niet kan zien dat het geacteerd is. Dat is niet per se een kwaliteit. De video’s waarbij het acteren er dik bovenop ligt zijn namelijk de beste. De rechtzaak tegen een Berlusconi-achtige figuur, bijvoorbeeld, is vooral goed omdat de acteur die Berlusconi speelt bijna te goed gecast is. Zijn mimiek  en acteerwerk doen onmiddellijk aan Berlusconi denken en tegelijkertijd zie je dat hij het niet is. Juist omdat het iemand anders is, vallen die Berlusconi-achtige trekjes extra op. Het is verreweg de beste video van Communitas. Theater van Italiaans theater. En na een tijdje rond te hebben gehangen in de expositie ruimte besef ik wat Mik bedoelt als hij spreekt over video-installaties. Ook het publiek begint onderdeel te worden van de opstelling die Mik laat zien. De geluidloze video’s weerspiegelen de gewoonte om in musea in stilte rond te lopen.  Moderne rituelen. 

Aandenken

De Afrikaanse auto is aangekomen. Het is de vraag of ie zich thuis voelt in het koude Nederland. Achter de spatflappen trof ik nog wat rode lateriet als aandenken aan de wegen die deze auto eerder is gegaan.

Gevoel van Frisheid

Dit lees ik in de Volkskrant Magazine: ’Ontdek een compleet nieuw gevoel van frisheid en hygiëne met Geberit AquaClean: de wc met douchefunctie reinigt u na een druk op de knop met een warme waterstraal. Voor een optimale lichaamsverzorging en meer welzijn.’

Met zulke reclame heb je geen stukken meer nodig, hier staat eigenlijk alles al in. Er wordt in de Volkskrant Magazine, in ieder geval in het laatste nummer, met ironie over lifestyle geschreven, maar deze reclame maakt alle ironie overbodig. De werkelijkheid is zelf ironisch geworden.

Aanval

Vandaag werd het fort aangevallen. Niet door soldaten, voor moderne oorlogsvoering is deze stelling altijd te laat geweest. De aanval kwam van een veel oudere vijand, een vijand die ze in de Haarlemmermeer al bijna vergeten waren, die ze dachten te hebben bedwongen; de natuur. Om preciezer te zijn, de wind. Het water mogen ze hier dan onder de duim hebben, het geweld van de wind stort zich de laatste dagen met regelmaat op dit bolwerk, het speurt de oppervlakte af opzoek naar een ingang en opzoek naar een plek om de boel open te breken van binnenuit op te blazen. Geef de wind een vinger en het is gebeurd. Dat bleek vandaag. Een glazen deur die net niet helemaal goed stond klapte met een daverende klap aan gruzelementen. ‘Ik zag het als een vertraagde waterval in duizenden stukjes naar beneden komen,’ zei Marjan die op dat moment wacht liep.
Het was prachtig dat glas, het was als een berg sprankelend kristal en ik liet daarom niet toe dat het werd weggegooid. Mijn verblijf in het fort moet iets opleveren, er wordt van mij een bijdrage verwacht aan de tentoonstelling Stellingname. Als schrijver voel ik mij een beetje onthand op een expositie. Ik doe onderzoek en verzamel verhalen over het landschap, maar die worden een keer uitgesproken en zijn verder niet zichtbaar in de ruimte. Ik heb behoefte om iets te maken dat mensen aanspreekt, iedere keer dat ze er naar kijken. Niet ik moet praten, maar de dingen moeten voor zichzelf praten. Zo is het. De gebroken deur is een geschenk uit de hemel, het is gefundenes fressen, materiaal dat zich aandient om gebruikt te worden. Ik ben de brenger van geluk, ik geef u het gebroken glas.

Chantal

Aan de kop van de polderbaan tussen de Schipholweg en de A9 bevindt zich een eigenaardig strookje bebouwing.Boesingheliede heet het en het is vernoemt naar een dorp dat ooit doro het water (de waterwolf) is verzwolgen.  Er staan wat huizen en verschillende bedrijven waarvan sommigen duidelijk Schiphol gerelateerd zoals 'gate gourmet'. Er zit ook een bedrijf dat suggereert gespecialiseerd te zijn in buiten decoratie, er staan reuzen potten van plastic voor de deur waarin stukken bamboe zijn geplaatst. Je mag dat wellicht buitendecoratie noemen, maar dan geldt hetzelfde voor vuilniszakken. Verder zijn er twee massage salons, de ene heet Thai massage de ander heet simpelweg Chantal. Ik ben bang dat ik hier naartoe moet voor research.

Bermtoerisme

 
Vandaag heb ik een dagje doorgebracht tussen de vliegtuigspotters. Ik werd een beetje uitgelachen vanwege mijn camera. Ik had een simpele canon bij me met een standaard lens, als ik me niet vergis. De rest liep rond met toeters van twee duizend euro. De meeste mensen die ik sprak ontkenden overigens dat ze vliegtuigspotters waren. 
'Vliegtuigspotters zijn mensen met een boekie, zoals jij,’ zei er een. ‘Die schrijven de hele tijd, ze noteren nummers en zo.’
'Geen vliegtuigspotter maar wel een hele dure camera aangeschaft om vliegtuigen mee te spotten?’
‘Ja dat wel, maar ik kom hier niet elke dag.’
Bermtoerisme, het bestaat nog steeds. Nu zit men in de berm van de startbaan. Er worden broodjes gegeten en ik zag een mevrouw die voor zichzelf appelpartjes had klaargemaakt en had meegenomen in een plastic zakje.

Fort

-->

Vandaag heb ik mijn intrek genomen in het Kunstfort te Vijfhuizen. Het maakt deel uit van de stelling van Amsterdam en de Hollandse waterlinie. Ik ga onderzoek doen naar het landschap rondom Schiphol. Vroeger was men hier bang voor springvloed, Vijfhuizen is zelfs al eens verzwolgen. Ze noemde de Haarlemmermeer ook wel de Waterwolf om die reden. Nu is er de polder, een tam gemaakt landschap. Wie hier wat wil beleven zal opzoek moeten naar monsters in de zachte berm, of in de lucht. Mijn onderkomen is vermoedelijk een soldatencel, misschien dat ze er ooit zelfs met meerdere in sliepen. Het is er een beetje vochtig denk ik en ik beeld mij in verschraald soldatenzweet te ruiken. Genoeg ingrediënten dus voor een spannend verhaal in de polder.

Transitie

 

Ik keek vandaag deze Tegenlicht uitzending terug met transitie denker Jan Rotmans. Hij is onderzoeker en maakt deel uit van de transitie, zoals hij zelf zegt.‘Elk systeem kijkt uit naar een crisis,’ beweert Rotmans. ’Het is klote om geen baan te hebben, maar vanuit het systeem gedacht is een crisis altijd verfrissend. Alleen dan zijn er revoluties mogelijk.’Het was een interessante uitzending, die ik natuurlijk wel in mijn eigen tijd heb gekeken en niet volgens de dictatuur van de netcoördinator. Overigens moest ik meteen aan Ghana denken en de informele autobouwgemeenschap waar ik in de leer ben geweest bij een meester. Kunnen we daar niet iets van leren? Die bouwgemeenschap is ten slotte een systeem dat bestaat bij gratie van een crisis. Mocht de transitie niet opschieten dan hebben we vanaf heden ook altijd nog de Liberator om het proces wat te versnellen.Iedereen die geen 3D printer heeft kan voor een simpel handwapen ook bij mij terecht. Net als Rimbaud ben ik in de wapenhandel gegaan. In tegenstelling tot Rimbaud maak ik ze zelf, met dank aan de Ghanese autobouwgemeenschap.

Pretparkgeneratie

Het is toch frappant dat al decennia lang het geweld onder burgers in de samenleving daalt, maar dat we tegelijkertijd het gevoel hebben dat dit juist toeneemt. Altijd weer duikt er een doemdenker op die graag een boek schrijft. Aleid Truijens (1955) besprak vandaag het boek ‘de pretparkgeneratie’ van Aryan van der Leij. De hoogleraar heeft het over de jongeren van tegenwoordig die alles mochten toen ze jong waren en zich nu in coma zuipen of gaan schieten op een school. Het is altijd handig om de dingen die gebeuren te verklaren uit een losgeslagen jeugd die geen moraal meer krijgt bijgebracht. Truijens zegt in haar stuk dat ze er niets van geloofd want dat juist zij tot de pretparkgeneratie behoord, dat was namelijk de tijd van de eeuwige student. Ze lijkt er zelf een voorbeeld van dat het best goed kan komen. Ik heb z’n boek niet gelezen, maar Van der Leij lijkt zo op het eerste gezicht een klassieke doemdenker. Hij verzet zich tegen het feit dat alles entertainment is geworden. Ergens vond ik dit citaat van hem: ‘Loop een willekeurig museum in en voor kinderen ligt een speurtocht klaar. Dan gaat het dus niet meer om de schilderijen, maar om zo snel mogelijk de schilderijen van de speurtocht af te werken.’

Volgens mij vergist hij zich. De speurtocht is eerder een speelse manier om kunst deel uit te laten maken van de belevingswereld van kinderen. We zullen er aan moeten wennen dat kunst niet langer alleen maar als een bewonderenswaardig object wordt gezien,als iets dat knap is gemaakt,  maar vooral als een middel om bepaalde ervaringen op te doen die buiten die kunst liggen.Wat Van de Leij lijkt te vergeten is dat zijn eigen opvattingen over diepgang en vervlakking ook maar aangeleerd zijn. Het is best mogelijk dat in de tijd dat die schilderijen werden gemaakt er ook naar werd gekeken op een manier die Van der Leij niet zou aanstaan. het lijkt mij dat mensen toen naar hun tijdgenoten keken alsof het een zeer vertraagde reality show betrof. Men bewonderde andermans rijkdom en wees op de copieuse maaltijden en het geschoten wild dat op stillevens te zien was.

Nederland

 

De laatste dag van de mei vakantie. Een reden om naar Florencia te lopen voor een ijsje. Voor twee euro heb je drie bolletjes. Ik nam meloen, yoghurt en malaga. Florencia doet denken aan Spanje, of misschien ook Italië, maar Spanje ken ik beter. Het ziet er ouderwets uit, een plek rechtstreeks uit de jaren zestig en de prijzen zijn ook uit die tijd. Wie de juiste plekken kent, hoeft helemaal niet naar het buitenland. Op de terugweg kwamen we over het Lange Voorhout. Er was een kermis gaande en op de een of andere manier bracht deze mierzoete fantasiewereld van teddyberen, suikerspinnen, kickmachines en stampende muziek mij direct  terug in het hier en nu. We waren onmiskenbaar in Nederland, daar kon geen twijfel over bestaan.

Giftig

We gingen op bezoek bij vrienden, ze hebben een bollenschuur gekocht. Die gaan ze verbouwen om er vervolgens in te gaan wonen. Overal om ons heen zagen we de knallende kleuren van de bollenvelden. Er waaide zo nu en dan een mierzoete lucht over de weg. Die bollenvelden zijn in feite de bio-industrie van de plantenwereld. Ik vraag me af of het gezond is, het ziet er in elk geval giftig uit. Op de terugweg hoorden we de klok van de Waalsdorpervlakte. Dodenherdenking. We overwogen er heen te gaan, maar deden het toch niet. De mensenmassa’s die daar op de been zijn, zagen we niet zitten. In plaats daarvan reden we langs de Wassenaarse golfbaan en we zagen daar twee zwarte zwanen die het gazon kort hielden. Een mooi gezicht. Met op de achtergrond nog steeds het gebeier van die reuzen klok in de duinen.

Polo

Tijdens het hardlopen vandaag kwamen we langs de drafbaan van Duindigt. Er werd polo gespeeld. Nooit eerder gezien, dus besloten we even te gaan kijken. Fascinerende sport, vrij heftig ook met van die grote beesten die achter elkaar aandraven. Er waren weinig mensen. De meeste toeschouwers stonden niet naast het veld maar een eindje verderop bij een tent waar wijn werd geschonken. Een Nederlands en Argentijns team speelden tegen elkaar. Polo, het was zo'n incrowd dat zelfs de commentator net deed alsof hij aan de toog stond. Hij zei zo nu en dan dankjewel als hij weer een glas in zijn handen kreeg geduwd.   

Daft Punk

De originele beach boys

Van Raymond Carver is bekend dat zijn werk door diens redacteur
zwaar werd herschreven. Zoiets blijkt ook het geval te zijn geweest
met sommige bands. 

Voor als u tijd heeft

Krijgt Marx alsnog gelijk en hebben we binnenkort tijd over om in een postkapitalistische samenleving aan onszelf te werken, kijk dan hier alvast naar de waterfcursus. Aquarelleren, dat is het ultieme einde van de geschiedenis. Of om het met Marx te zeggen:'Everything solid melts into air.'

Aquareleren met Marx

-->

-->

Jonathan Sperber heeft een biografie geschreven over Karl Marx waarin Marx wordt neergezet voor wat hij is; geen moderne denker maar een negentiende eeuwse Duitse filosoof wiens denken sterk bepaald is door de Franse revolutie. Lees hier de uitstekende bespreking  van John Gray op de website van de New York Review of Books. Ik heb er nooit zo bij stilgestaan dat het gedachtegoed van Marx in feite een vreemde mix is tussen Darwinisme en historisch determinisme. Terwijl Darwin de ontwikkeling van de soorten heeft voorgesteld als de uitkomst van willekeur, wil Marx daar natuurlijk niets van weten. Kapitalisme is een fase in de geschiedenis volgens hem, dat zichzelf zal opvreten waarna een hele nieuwe wereld zal ontstaan.  Overigens heeft Marx' tijdgenoot Herbert Spencer het begrip 'the survival of the fittest' juist bedacht om een 'laiser faire' kapitalisme te verdedigen (het komt dus niet van Darwin).

Sperber zet Marx weg als een irrelevante denker met een tamelijk eclectische serie ideetjes. Hier gaat Gray tegenin. Het magische denken van Marx waarbij de belofte van een absolute breuk met het verleden de hoofdrol speelt zie je ter linker en rechter zijde nog steeds terug. Žižek en Hayek zijn de vertegenwoordigers van dat soort denken ter linker en rechter zijde. Dat het om een verkeerde voorstelling van zaken gaat, wil nog niet zeggen dat het niet uiterst populair gedachtegoed is en dus invloedrijk.

‘The renewed popularity of Marx is an accident of history. If World War I had not occurred and caused the collapse of tsarism, if the Whites had prevailed in the Russian Civil War as Lenin at times feared they would and the Bolshevik leader had not been able to seize and retain his hold on power, or if any one of innumerable events had not happened as they did, Marx would now be a name most educated people struggled to remember. As it is we are left with Marx’s errors and confusions.’

Marx is een geschiedkundig ongelukje, zijn gedachtegoed kreeg betekenis door de gebeurtenissen in de wereld. Het is dus niet zoals bij Kant of Hegel dat de filosofie op zichzelf ook nog waarde heeft. Het is eerder een typisch negentiende eeuws vooruitgangsgeloof. Dat een figuur historisch momentum krijgt terwijl diens gedachten in feite kitcherig zijn, zien we natuurlijk voortdurend op grote en kleine schaal terug. Neem Geert Wilders. Nu de mediahype van de migratiepolitiek voorbij is, kan je stellen dat hij bijna vergeten is. Ook Wilders is een filosoof van het beloofde land, hij vertegenwoordigde de belofte van een Nederland dat ooit zou hebben bestaan en waar we weer naar terug kunnen keren. Het idee dat je als samenleving uit de geschiedenis kan vallen, dat dan alles ineens rustig wordt en dat mensen dan alleen nog maar aquarel schilderijen maken en aan zichzelf werken, is een aantrekkelijk idee voor sommigen, maar het geeft ons weinig middelen in handen om met de weerbarstige werkelijkheid om te gaan.