Wilde Westen III

'We zijn smeden en dit doen we erbij. Het verdient goed,' zegt Peter die net als Ibrahiem smit is en er een handeltje naast heeft met zelfgemaakte wapens.  Ik vraag of er dan geen douche aan kleine kogeltjes uitkomt als je een jachtgeweer patroon uit zo'n kleine loop schie, maar volgens Peter is dat niet zo. Later doet Ibrahiem voor hoe het ding geladen wordt en hij schiet ermee in een berg schroot. De knal is onvoorstelbaar  hard en er kijken een hoop mensen onze kant op. Het is illegaal, maar Peter en Ibrahiem lijken zich geen zorgen te maken. 'De politie is hier niet zoals bij jullie, ze doen niks.'

Skelet

Vandaag staat de auto voor het eerst op zijn eigen wielen, een ontroerend moment. Melle Smets, projectleider, heeft van hout alvast het skelet voor het 'bodywork' gemaakt. Iedereen was vandaag blij en enthousiast want vanaf nu kunnen we al spreken van een echte auto, een auto in wording.

Bewijs

De Indiers en Libanezen zijn al generaties in Ghana. Een semi witte middenklasse. Ik passeerde vandaag een Indiase ijzerhandelaar in Suame Magazine. De baas stond buiten en was bezig een vrachtwagentje vol te laden met ijzereren balken. Een Ghanese werknemer zegt tegen hem in het Twi: 'Kijk, dat is pas een echte witte.' Het is een van de vele bewijzen dat de Ghanees humor heeft.

Vlekken

Op zondag wordt je hier omringt door kerkelijk gezang. Het zijn eilanden van geluid die soms aanzwellen om andere eilanden te overschreeuwen en dan weer ruimte laten voor de volgende hallucinerende climax van een andere kring gelovigen. Ik zit voor het betonnen huis (christ is the king staat er in de gevel) op de betonnen binnenplaats, de warmte komt van alle kanten. Mijn schaduw kleeft aan de schaduw van het huis. De muren rondom de gortdroge tuin waar een sinasappelboom in staat, zijn ook van beton en vertonen donkere vlekken alsof er een zwarte vloeistof uithun binnenste lekt.Vochtplekken van een lang vergeten regenseizoen. Ik heb een emmer water over mij heen gegoten en kijk toe hoe mijn schaduw vloeibaar is geworden en zich lijkt uit te strekken. Mijn schaduw kruipt met het water over het dampende beton. Het is mijn watereiland dat zich voor heel even uitstrekt, voor een uurtje wellicht, daarna heeft de zon de binnenplaats wel weer drooggelikt.

Wilde Westen II

Boven het publieke toilet (20 cent voor een krant, 30 voor wc papier)in Suame Magazine bevindt zich een ruimte waar de scrapdealers rondhangen. Het zijn allemaal noorderlingen, van de Fra Fra stam. Boven het toiletblok wordt wiet gerookt en verhandelt. Ik ben er om 'The director' te ontmoeten, een lokale ambachtsman van handwapens. Alles wat in Suame Magazine gemaakt wordt heeft mijn interesse, ook handwapens. De Director komt uiteindelijk, maar heeft niets bij zich om te laten zien. Hij is over twee uur terug, zegt hij. Of ik wil wachten. De munitie bleek uit hagelatronen te bestaan dei doorgaans in een jachtgeweer gaan. Ik had geen tijd om te wachten en zei hem dat ik op maandag terug zou komen. Misschien moet ik bij the Director in de leer om wapensmit te worden.

Wilde Westen

Ik ben een soort vliegende gezel die van werkplaats naar werkplaats fladdert. Vandaag was ik werkzaam in de smelterij. Niets van het ijzer dat Suame Magazine binnenkomt verlaat Suame Magazine zonder dat er iets mee gebeurd is. Als het motorblok stuk is wordt het verkocht als schroot. Bij de sme;lterij maken ze er bladen van waarmee zand kan worden gemalen. De bladen worden gebruikt door de lokale goudzoeker. Het was zwaar werk bij de smelterij. Met twee Nigerianen, die zo'n vijf euro per dag verdienen, gooide ik de blokken metaal in de vuurmuil. Eigenlijk is Suame Magazine de industriele variant van het Wilde Westen. Er zijn hier geen wetten die de arbeider beschermen, maar gezien sommige handelaren die achter hun plastic bureaus van de airco genieten, kan je hier wel groot worden als je wilt.

Proces

Ik sprak vandaag de eigenaresse van een een appartementencomplex in een deel van Suame Magazine dat officieel niet voor mechanics bedoeld was. Ze is er niet blij mee dat de monteurs voor haar op de stoep bezig zijn.Ze is 35 jaar geleden hierheen verhuisd toen het nog uitsluitend residentieel was.
Met de andere huiseigenaren is niet te spreken want dat is niet in hun belang, zij zijn het die de stukjes grond her en der verhuren aan de autoindustrie. 'Als je ziek bent is het heel erg. Je kan niet rusten, altijd is er het geklop en getimmer van de mechanics,' zei haar man. Volgens hem doet de overheid ook niets, want als de mechanics worden weggestuurd zijn ze de volgende dag weer terug. Suame Magazine is geen plek, het is een woekerend proces dat niet langer te stoppen is.

Betalen II

Projectleider Joost van Onna  vertelde dat hij met onze coordinator, Wacu (de reiger) door de magazine reed om ergens naar een achteras te kijken en dat ze langs een shop reden die gloednieuw was. De jonge eigenaar van de shop was net overleden. 'Hij heeft er bij een fetish priest op aangedrongen dat hij snel rijk wilde worden, maar daar heeft hij voor moeten betalen met zijn leven.'

Wacu is de meest rechtlijnige man die ik ken. Hij is bijna on-Ghanees in zijn principes.

Dat komt vanwege zijn geloof, zegt hij zelf. Zoals vele Ghanesen zegt ook hij dat zwarte magie niet iets is waarin hij geloofd. Achteraf kom je er achter dat ze bedoelen er verre van te willen blijven. Geloven doen ze allemaal.

ps: De koning, of chief die ik zou ontmoeten en die geld wilde hebben omdat dit nu eenmaal zo hoort volgens oud gebruik, was niet thuis.

Betalen

Desmond, die eigenlijk mijn leermeester is, gedraagd zich steeds meer als een fixer. Hij sleept me van de ene naar de andere ‘interessante’ figuur die iets over Suame Magazine kan zeggen. Vandaag waren we bij de chief die een belangrijk gebied in Suame Magazine bestiert. Hij kan echter niet met mij praten voordat ik twee flessen jenever en vijftig cedi heb overhandigd. De flessen jenever kan hij krijgen, maar de vijftig cedi gaat mij toch te ver. Volgens Desmond is dit een oud Ashanti gebruik. De chief is oud en heeft wellicht een mooi verhaal over de geschiedenis van Suame Magazine. Toch kan ik niet van tevoren inschatten of dat informatie is waar ik vijftig cedi voor over heb. Morgen zullen we zien of de chief weigert zijn verhaal te vertellen als ik weiger hem te betalen.

Zeep

Vandaag speelde Kumasi Kotoko tegen een team uit Equatoriaal Guinee (African championsleague). Er werden zeven goals gemaakt en allemaal door Kumasi. Er hing een gemoedelijke sfeer in het stadion. Mijn baas van de werkplaats, Desmond, was er ook bij. Hij vertelde over het bijgeloof van sommige spelers. Het varieerde van seksuele onthouding voor de wedstrijd, tot slapen op het kerkhof. 'Je kan ook enkele spelers van de tegenpartij omkopen of de scheidsrechter,' zei Desmond in alle eerlijkheid. Hij vertelde ook dat er soms duiven op het veld landen aan het begin van de wedstrijd en dan weet je vanwege het aantal duiven hoeveel doelpunten Kumasi Kotoko zal maken. Later toen het allang donker was en we per gedeelde taxi terugreden om op central market een trotro te nemen naar Suame Magazine, zagen we in de duisternis groepjes mensen bijeen in het schijnsel van een door een generator aangedreven lampje. De elektriciteit was weer eens uitgevallen. Via een luidspreker werd een product aangeprezen. 'Ze verkopen zeep die je kunt gebruiken als bescherming tegen heksen. Maar ook andere dingen. Als het ene been kleiner is dan het andere, dan zullen je benen na gebruik gelijk worden. Ook een prostituee kan zich met deze zeep wassen om vevolgens te kunnen trouwen en een fatsoenlijk leven lijden.' Desmond vertaalt het voor me. 'Door die onzin zijn we nogsteeds onder ontwikkelt. Daarom valt hier de elektriciteit uit,' zegt hij een beetje boos.

Kluwen

De werkplaats is een draadje in een kluwen van economische afhankelijkheid. Er komen water- en voedselverkopers op af en scrapdealers. Steven (mijn senior apprentice) gaf vandaag vijf Ghana Cedi (1 euro 80) aan een vrouw met een opschrijfboekje. 'Dit is Susu,' zei Steven. 'Ze helpt ons sparen.' Susu, dat is niet de naam van deze vrouw maar betekent microcrediet. Als je ze eenmaal hebt gezien, zijn ze ineens overal. Ze gaan van werkplaats naar werkplaats en nemen geld in ontvangst van gezellen tot meesters en van vijf tot honderd cedi, of zoveel je maar wilt. Ze storten het op je rekening.

Rustig

In het gebied van Suame Magazine bevindt zich ook een begraafplaats. Het is een rustige en koele plek met veel bomen en je kan er lekker slapen op de grafkisten. Ook worden er kabels verbrand om het koper te kunnen oogsten.

Tovenaar

Master Desmond wilde me vandaag iets bijzonders laten zien zei hij. Een man met een gave als het gaat om het aanzien van auto's en het geluid van de uitlaat. Het was maar een klein stukje fietsen. Natuurlijk had ik geallarmeerd moeten zijn, maar soms neem je de proef op de som. Het was ze skilometer fietsen, misschien maar zeer heuvelachtig en midden op de dag. Ik droeg mijn overall en schoenen met stalen neuzen. Bij aankomst was ik uitgewrongen. Toch was het de moeite waard omdat hij inderdaad de meest gedurfde carosseries weet te maken. Hij kon ook het oude model van een aut upgraden tot een nieuw model. Dit deed me denken aan de reclame van Peugeot waarbij een Indiase man net zo lang met zijn oude peugeot tegen allerlei dingen aanbotst totdat de auto lijkt op het niuewste model. Deze 'straighter' kan dat ook. De man was uit Suame Magazine weggegaan wegens ruimte gebrek. Hij zocht een plek waar zijn creativiteit het beste tot uiting zou kunnen komen. Omdat ik geen vragen meer kon stellen wegens de hitte, nam Desmond de rol van interviewer over. Hij vroeg hem hoe hij er ooit toe gekomen is om dit te doen. De man had er niet voor doorgeleerd, het was allemaal tot hem gekomen in een droom. Dit is precies de man die we moeten hebben voor de finishing touch van onze droomauto. We hebben overigens het chassis aangeschaft van ene Toyota landcruiser. Het is vandaag geschilderd.

Voorbeelden

De verteller van Suame Magazine, de narrator van het enige echte verhaal, zo stelde John Dempsey zich aan mij voor. Hij is een oud gediende van de magazine die vertelde over 1981 en de revolutie die plaatsvond toen de jonge vliegenier Jerry Rawlings de de macht overnam en ze uit Suame magazine werden gemobiliseerd om het wagenpark van de regering op orde te krijgen. De monteurs canabaliseerde de ene helft voor onderdelen om de andere helft te kunnen maken. Later op de dag ontmoette ik een man die juist op 21 jarige leeftijd het land ontvluchtte omdat het in 1984 volgens hem niet meer te doen was in Ghana.' Je moest in die dagen uren in de rij staan om een wc rol te kopen.' De man, hij heet Adede Mensah, is inmiddels een boss man die 100 containers per jaar uit het Verenigd Koninkrijk verscheept die volgestouwd zijn met allerlei vrachtwagen onderdelen. Het zijn mannen als Mensah die beginnende jonge mannen als mij meester Desmond inspireren om door te gaan en zich aan de Magazine te blijven verbinden.(zie voor meer informatie over dit project setupshop)

Scharrelen

Je kunt op Suame Magazine je eigen praktische kennis een beetje bij elkaar scharrelen. Die vrijheid heb ik althans genomen. De werkplaats waaraan ik mij heb gecommiteerd mag dan gericht zijn op alles wat met het motorblok te maken heeft, zelf leek het me nuttig om ook een dag in de leer te gaan bij een lasser. Mijn keuze viel op de Katholieke lasser Peter Addai. Hij woont in een betonnen huis achter zijn werkplaats. Het zanderige laantje waar die werkplaats aan zit onderscheid zich van de andere zanderige laantjes in Suame Magazine door een ongehoorde hoeveelheiod schoenen en slippers waarmee de grote gaten in de weg zijn gevuld.

Steady

Er is een groep van mechanical engineer studenten bij het ontwerp proces betrokken geraakt. Ze tonen zich zeer geinteresseerd in deze ' vrije opdracht'. Ze zijn enthousiast aan de gang gegaan met systemen zoals het gebruik van plantaardige olie als brandstof. Ook kwam een van hen met een voorstel voor een koelsysteem voor mensen in de auto door middel van een lemen bak met water waar de lucht van buiten overheen waait. Het doet denken aan het oude Romeinse systeem om water koud te houden. Een bak met een isolatielaag van zand en water. Het water verdampt en moet bijgevuld worden, maar hoe harder het verdampt hoe kouder het water in de pot zelf. Het lijkt me een uitstekende airco voor een auto met als motto 'slow but steady'.

Fufu

'Als je fufu eet moet je hard werken anders val je in slaap.' Dat zei master Appiah tegen mij, hij had me uitgenodigd om fufu te eten maar had dit zelf al gehad dus liet hij me alleen achter in het tentje dat middenin Suame Magazine staat. De bal gestampte yam dreef in een pindasoup met stukken bushmeat. Ik had gezegd dat ik alleen vis at, maar hij stond er op. Ik moest volgens hem het vlees van de 'grascutter' (een soort marmot?) vergelijken met de vis. Uiteindelijk heb ik de hompen vlees naar de werkplaats laten brengen en daar aan een monteur gegeven. Toen ik weer bij master Appiah was, hij is electrotechnicus, zei ik dat het met dat werken wel goed kwam, dat ik van plan was om de stad in te gaan op mijn fiets.'Pas op, ze rijden als gekken hier,' gaf hij me nog mee als waarschuwing. Het valt mee, vind ik, ik heb meer last van de smog. Van alle mogelijke ongemakken is de smog toch wel het vervelendst. Ook de straatpredikers kunnen vervelend zijn. Vooral 'snachts. Van de hitte heb ik niet zoveel last, maar een preek die om vier uur s'nachts wordt afgestoken met gigantische luidsprekers, is op den duur slopend.

Vanaf Suame Roundabout rijdt ik de stad in door Ashtown en Alaba, de moslimwijk waar ik mijn mountainbike heb gekocht. Die wijk moet ik helemaal door, net zo lang tot er een weg komt die de beroemde central market (gelegen in een kleine valei) door midden snijdt. Die weg heet de frencj line, een plek waar de geldwisselaars staan en wellicht niet toevallig ook de Moslim bedelaars met hun kenmerkende punthoeden. Ik moet aan de de andere kant zijn, de andere heuvel waar de Katholieke kerk staat. In een zijgebouw van de kerk zit een opticien. Het is een grote kamer met lange tafels waar twee oude heren aan zitten. In de hoek zit een jonge 'oogdokter' die je sterkte opmeet voor twee euro. Voor 25 euro heb je een tweede hands bril met jouw sterkte erin. Ik kom mijn bril ophalen, daarna ben ik dezelfde weg teruggefietst. Soms hang ik aan een minibusje om de berg op te komen.

Chaos

Tijdens semi finale van de Africa Cup moest Ghana tegen Burkina faso. Haverwegen de eerste helft viel de stroom uit in heel Kumasi. Het geeft een extra spannende dimensie aan de wedstrijd. Ik ben snel teruggefietst naar huis en heb de wedstrijd gekeken bij ons buurtwinkeltje die gerund wordt door een rastaman met zijn rastavrouw (ze hebben uiteraard een rastakindje). De rastaman heeft een generator. De spoelers van Ghana leken in de war, ze misten penalties die niet gemist mochten worden. Later zag ik dat ook de stoplichten in de war waren, het werd een rommeltje op de kruispunten. Ik heb geen ongelukken gezien. Nadat Ghana de penalties had verloren was iedereen in het winkeltje binnen een ooogwenk verdwenen. Heel opvallend. Geen gevloek of nagepraat, maar linea recta de chaotische nacht tegemoed.

Eten

Zoals bekent stikt het in Afrika van de Chinezen, maar nu pas zie ik een beetje wat dat betekent. Je ziet het niet zozeer aan de mensen als wel aan de gebouwen. Ik heb al drie casino's gezien en zeer veel restaurants. De Chinezen doen dat toch beter dan wij. Ze komen hier werken, maar om het zich gemakkelijk te maken  nemen ze hun eigen eten en vermaak mee. In het Chinese restaurant waar wij waren, Noble House, kon je ook Indiaas eten. Er was zelfs paneer (een soort kaas).

Uitdaging

Ik ben gezel geworden in een autowerkplaats. Omdat ik de laatste in rij ben wordt van mij verwacht dat ik om zeven uur aanwezig ben om de werkplaats op te ruimen. Daarna neem ik plaats op een houten bankje om te beginnen met het werkje waar ik de laatste dagen mee bezig ben; het schoonmaken van een vier cylinder motor, Opel. Het ding moet uit elkaar geschroefd worden en schoongemaakt (ze hebben het over decarbonizing) met een tandenborstel en benzine. Het repareren van motorblokken is een precisie werkje en ik heb vandaag gezien hoe mijn meester pistonringen heeft bijgeknipt, die ringen zorgen voor lucht dichte afsluiting van de piston in de schacht. Ik ben vandaag bezig geweest met het polijsten van de kleppen met een soort schuurmiddel. De uitdaging is dat ik het motorblok aan de praat kan krijgen. Ik geloof dat dit ook een uitdaging is voor mijn meester Desmond.

Mogelijkheid

Een hagedis zit op het hete beton voor het huis en beweegt een paar keer achter elkaar zijn hoofdje op en neer.  Ze zeggen hier dat hij aan het bidden, maar hij rust uit. het bewegen van zijn hoofd helpt hem de warmte kwijt te raken. Daarna gaat hij verder met hetgeen hij al de hele dag aan het doen is; het achternazitten van een vrouwtjeshagedis.  Een vrouw die hier ook woont en vermoedelijk op het huis past is bezig het beton te vegen met een bos twijgjes,  haar vijf jarige dochter veegt mee. Overal ligt stof. We zijn aan het einde van het droge seizoen, de prijs van groente heeft een record hoogte bereikt, en het stof ligt op sommige plekken vuist dik op onverharde wegen. Het zijn wegen waar chauffeurs liever niet overheen rijden omdat dan de radiator verstopt raakt en daarom lopen we het laatste stuk naar huis. In de gevel van ons huis staat Christ the King gegraveerd in grindtegels. Onze kok is naar de kerk vandaag, maar vanmorgen heeft ze nog pannenkoeken voor ons gemaakt. Het geloof zit de Ghanezen diep in de botten gedrongen. Voornamelijk protestanten en alle variaties daar op. Onze hoofdingenieur, dokter Wacu,  hangt het penticostals geloof aan. Een van de kenmerken van die religie is dat ze geloven dat je iets kan omdat God je het talent heeft gegeven het te kunnen. Je hoeft er verder niet voor naar school. Vorig jaar maart waren we in het dorpje Winneba,  nabij Accra, op bezoek bij iemand die zich de apostel noemt.De apostel was toen niet thuis (lees de post hier). Ook hij is een aanhanger van dit geloof en de mensen denken dat hij van God het talent heeft gekregen om een vliegtuig te bouwen. Ik schreef toen dat het vliegtuig lijkt op een suv met vleugels. Het rijdt rond, en steekt als een hagedis  zijn neus in de lucht, maar van opstijgen is geen sprake. De meeste mensen die we daarover spraken vonden dat een bijzaak. De hoofdzaak is dat je geloofd in de mogelijkheid van een vliegtuig.

Bush meat

‘s Avonds komen de vleermuizen overvliegen. Ze verblijven in de stad, om precies te zijn in de bomen van de dierentuin. Iedere avond zwermen ze uit naar alle windrichtingen  om te jagen. Waarom ze in de stad slapen weet niemand. Misschien dat er buiten de stad op hen gejaagd wordt. De vleermuis is nog het enige ‘bush meat’ dat over is. 'Bush meat' geldt hier als het lekkerste vlees dat je kan krijgen. Het wordt dat dat ze hier, net als in Mexico, aan de insecten beginnen.

Smog

We wassen ons de laatste dagen met emmers water, water van het stadsnetwerk is op rantsoen geplaatst, maar we hebben hier een eigen pomp. Het water komt van tachtig meter diep, toch voelt het warm aan. Vermoedelijk  is dit nog het eerste water uit de buis. Het is niet vervelend. Niks fijner dan een bak water over je heen gooien aan het einde van de dag. Ook als je niks doet wordt je vuil in de autowijk. Gisteren heb ik een fiets gekocht om me wat vrijer te kunnen bewegen. Nu heb ik alleen het gevoel alsof ik flink gerookt hebt. Vermoedelijk krijg je behoorlijk wat smog binnen als je tussen het verkeer door fietst. Ik overweeg een mondkapje als accessoire.