dinsdag 8 december 2015

Memen


Colin McGinn schrijft op de Stone een interessant artikel over de taxonomie van ideeën. Hij maakt een onderscheid tussen dromen, thema’s en memen. Memen zijn ideeën die zich verspreiden als een virus.

“Memes are like computer viruses — they trade on the architecture of the system to insert themselves into the software. Once inside they can vary from mild mental nuisance to dangerous ideology. In some respects they work like a drug: They trigger reactions in our brains that take over our minds. That annoying jingle in your head is a meme playing with your brain chemistry. (Here I have paraphrased a concept originated by Richard Dawkins, who coined the term “meme.”)”

Nu wil hij twee andere type memen onderscheiden. We hebben dus de irritante jingles, maar er zijn bijvoorbeeld ook dromen die mensen over de hele wereld hebben. Er schijnen hele veel mensen te dromen over een extra ruimte in huis waarvan ze niet wisten dat die er was.

Dan hebben we thema’s. De memen kenmerken zich door niet rationele verspreiding. In tegenstelling tot wetenschappelijke argumenten, die moet je bewijzen. Maar memen verspreiden zich gewoon en blijven in je hoofd hangen met weerhaakjes. In tegenstelling tot de jingle, is een thema een memen met esthetische waarde. Hij noemt de vijfde symfonie van Beethoven. Allebei blijven ze in je hoofd, maar alleen bij het thema van Beethoven heb je er ook iets aan. Althans dat beweert Mcginn.

“Themes may spread from mind to mind in an epidemiological manner, even mutating as they spread, but the reason for their exponential spread is not the same as for memes. In the latter case it is brute susceptibility, but in the former case it is appreciation of merit. This is why we don’t resent the transmission of themes into our minds, while we do resent the insertion of memes. Theme transmission is genuine learning or improvement, but meme transmission involves no learning or improvement, merely mental infection.”

Nu is het dus de vraag welke ideeën behoren tot memen en welke tot thema’s. Kunnen we onderscheid maken tussen kitsch gedachtes die we na-apen en thema's die ons overtuigen door hun schoonheid of intrinsieke logica? Daar geeft Mcginn helaas geen antwoord op. Maar hij zegt wel dat dit de centrale vraag is van het beschaafde leven.