Kleine revolutie

Hoe ervaar je een bevalling als man? Ik zag heel duidelijk hoe zich iets radicaals in mijn leven aan het afspelen was, maar ik zag het wel van een soort afstand.
Mijn vriendin had hevige pijnen en ik begreep dat ik daar wat aan moest doen. Duik in je weeën heet een van haar boeken, ik had dat niet gelezen, maar ik dook hoe dan ook mee. ‘Je bent een duiker,’ zei ik, ‘houd je adem in en druk al die woede omlaag.’ De pijn moet tamelijk hels zijn geweest. Ook dat maakt het voor de man abstract. Dan is daar ineens een klein mensje dat negen maanden in productie is geweest. En zo gek is dat allemaal niet, het is er altijd al geweest, denk je dan. Je voelt haast hoe de geschiedenis schakelt, het begin van de rest van je leven. Een vriend van mij noemde het wel treffend een kleine revolutie. De oude statuten worden omver geworpen en de nieuwe wereldorde begint.

Memen

Colin McGinn schrijft op de Stone een interessant artikel over de taxonomie van ideeën. Hij maakt een onderscheid tussen dromen, thema’s en memen. Memen zijn ideeën die zich verspreiden als een virus.

“Memes are like computer viruses — they trade on the architecture of the system to insert themselves into the software. Once inside they can vary from mild mental nuisance to dangerous ideology. In some respects they work like a drug: They trigger reactions in our brains that take over our minds. That annoying jingle in your head is a meme playing with your brain chemistry. (Here I have paraphrased a concept originated by Richard Dawkins, who coined the term “meme.”)”

Nu wil hij twee andere type memen onderscheiden. We hebben dus de irritante jingles, maar er zijn bijvoorbeeld ook dromen die mensen over de hele wereld hebben. Er schijnen hele veel mensen te dromen over een extra ruimte in huis waarvan ze niet wisten dat die er was.

Dan hebben we thema’s. De memen kenmerken zich door niet rationele verspreiding. In tegenstelling tot wetenschappelijke argumenten, die moet je bewijzen. Maar memen verspreiden zich gewoon en blijven in je hoofd hangen met weerhaakjes. In tegenstelling tot de jingle, is een thema een memen met esthetische waarde. Hij noemt de vijfde symfonie van Beethoven. Allebei blijven ze in je hoofd, maar alleen bij het thema van Beethoven heb je er ook iets aan. Althans dat beweert Mcginn.

“Themes may spread from mind to mind in an epidemiological manner, even mutating as they spread, but the reason for their exponential spread is not the same as for memes. In the latter case it is brute susceptibility, but in the former case it is appreciation of merit. This is why we don’t resent the transmission of themes into our minds, while we do resent the insertion of memes. Theme transmission is genuine learning or improvement, but meme transmission involves no learning or improvement, merely mental infection.”

Nu is het dus de vraag welke ideeën behoren tot memen en welke tot thema’s. Kunnen we onderscheid maken tussen kitsch gedachtes die we na-apen en thema's die ons overtuigen door hun schoonheid of intrinsieke logica? Daar geeft Mcginn helaas geen antwoord op. Maar hij zegt wel dat dit de centrale vraag is van het beschaafde leven.

De man die wijn drinkt

De fietsenmaker bij ons om de hoek is een man die acuut chagrijnig word als je zijn winkel binnenkomt. Alsof je hem met een probleem opzadelt als je je band wilt laten plakken. Ik moet daar altijd wel een beetje om lachen, maar ik ga toch ook vaak naar de concurrent om die reden. Bij het puinruimen in de tuin zaterdag kwam ik een oude Batavus tegen. Omdat het toch Sinterklaasavond was besloot ik de Batavus cadeau te doen aan de chagrijnige fietsenmaker. Dit deed ik ook uit praktische overwegingen want het is letterlijk om de hoek.
Hij was erg verguld met de fiets. Niet dat hij lachte, maar hij zei dat ik maandag terug moest komen omdat hij dan een fles wijn voor me had.
‘Het wordt een rode Italiaanse wijn.’ Omdat hij zo specifiek was vroeg ik hem of hij ook in wijn handelde.
‘Dat niet, maar ik drink het graag en ik geloof ook wel dat ik verstand van heb.’

Dit hele gesprek werd weer gevoerd met een uitgestreken gezicht. Hij krijgt het gewoon niet voor elkaar het in een vriendelijke plooi te boetseren. Maar nu ben ik wel bereid hem dat te vergeven. Sterker nog; misschien is het ook wel een onderscheidende kwaliteit. Niet de blije en vriendelijke winkelier die je overal al hebt, maar de chagrijnige fietsenmaker met wie je voortdurend een klein beetje ruzie hebt. Ook ruzie is een vorm van affectie.  Maar vanaf maandag kunnen we het dan tenminste ook nog over wijn hebben. Ik zie de toekomst hoopvol tegemoet. 

cursus

Een vriend van mij heeft een beurs gekregen om in Northfield Minnesota aan een boek over Kierkegaard te schrijven. In de eerste week kreeg hij een cursus om verkrachtingen te leren herkennen. Het betrof een online ‘examen’. Er zijn namelijk nogal wat verkrachtingen in Northfield. Althans wel volgens hun definitie. Stel dat een vrouw seks heeft met een man en ze vond het achteraf toch niet helemaal prettig, dan kan ze alsnog aangifte doen. Bij iedere handeling dient de man te vragen of hij door mag gaan met waar hij mee bezig is. Zonder een expliciete ‘yes’ is hij in overtreding. Seks is een duister en soms onduidelijk spel van verleiding  en natuurlijk helemaal niet zo klinisch te benaderen. Mijn vriend zei dat hij die test maar had afgemaakt om geen onnodige verdenkingen op zich te laden. Verder krijgt hij foldertjes in de bus van de lokale bouwmarkt war ze ook mitrailleurs verkopen.

Nederwezen

Herman Vuijsje schrijft in de groene Amsterdammer over het Nederwezen. Onze God, de christelijke God van Nederland is een nederwezen stelt hij. Tien jaar geleden riepen Katholieken nog op om als Christen net zo religieus te worden als de moslims.

“De Belgische kardinaal Danneels prees de islam als ‘een tonicum dat de religieuze reflexen bevordert’. Doordat islamieten hun geloof ‘zonder complexen tonen’, verdwijnt ‘het taboe om godsdienstig te zijn’, meende hij. Ook kardinaal Simonis toonde zich jaloers op de vroomheid van moslims.”

Vuijsje zegt juist dat de islam moet leren van het Christendom. De God van Nederland is een nederwezen. Een God die een stukje met je mee loopt. Jezus waste de voeten van zijn discipelen. In de oudheid was dat zo ongeveer het toppunt van vernedering. Toch deed Jezus dit en dat maakte hem deemoedig. Zover zijn de Islamieten nog niet, om hun God te verkleinen, stelt Vuijsje. Hij halt Efshan Elian aan die beweert dat als de Islam wil overleven, dit betekent dat ze hun God minder verheven moeten maken, menselijker.
Het artikel van Vuijstje leest aardig weg en ik denk ook dat in veel opzichten de islam vriendelijker moet worden, maar in veel landen is dat toch ook zo. Er is denk ik een alledaagse islam waarbij die totale onderwerping met korreltje zout wordt genomen. Het moet wel leefbaar blijven. Vuijsje gebruikt ook een beetje een vals beeld om zijn punt te maken. Hij verwijst naar het knielen van de moslims en maakt daaruit op dat de moslim zichzelf in het stof werpt ten behoeve van de oppermachtige God. ‘Zoiets doen wij niet,’ zegt hij ook nog ergens. ‘We zijn dat niet meer gewend.’
Dit is natuurlijk een makkelijke, maar volstrekt onzinnige redenering. Het bidden van de moslim, is eerder een vorm van yoga voorgeschreven dor de traditie. Is de zonnegroet soms ook totale onderwerping ?

Stemmig

Een vriend van de buurjongen zat op de stoep. Ik kende hem wel en stelde voor ergens koffie te gaan drinken en op de buurjongen te wachten. Tijdens de koffie vertelde de jongen dat hij problemen heeft gehad. Hij was door een verkeerd vriendje diep in de drugswereld van Den Haag terechtgekomen. “Ik heb dingen gedaan waarvan ik nooit had kunnen dromen dat ik ze zou doen, maar ik deed het wel.’
Hij had onder meer al zijn antiek verkocht om met het geld te kunnen ‘scoren’.
Eerlijk gezegd klonk dat heerlijk decadent. Ik heb niet eens antiek, maar als ik het had, dan zou ik het ook op een dag willen verkopen om met dat geld drugs te kopen.
Nu woont hij in Rotterdam, min of meer op de vlucht voor de junkies. ‘Ik woon in een straat naast een kerk. Mijn huis heeft dezelfde glas in lood ramen en in de tuin zie ik de kerk en bomen. Het is heel stemmig en net alsof het gebouw je in de gaten houdt.'
‘Ben je echt van de drugs af?,’ wilde ik weten.
‘Ja, maar ik ben nog wel een beetje paranoia.’

Een rookgordijn rondom regulering wietteelt

Ik begrijp eigenlijk niet zo goed waarom rechtse politici tegen het reguleren van de wietteelt zijn. Zolang mensen elkaar niet iets aandoen, maar alleen zichzelf zou je toch niet moeten willen ingrijpen. De VVD was wel tegen het invoeren van de anti-rookwet in kleine cafés, maar vervolgens gaat het decriminaliseren van Wietteelt ze te ver. Waarom ? Argumenten dat het niet zou mogen van de VN heeft Gerard Spong allang ontkracht. Uruguay heeft dezelfde resoluties ondertekend en heeft wiet gelegaliseerd. Een echte liberaal zou volgens mij alles gewoon legaliseren, maar misschien leest niemand meer John Steward Mill. Ik ook niet, maar juist het minder complex maken van regelgeving is bij uitstek een liberaal gegeven. Ook de vrijheid om jezelf aan drugs te bezondigen trouwens.Het CDA vindt het waarschijnlijk verwerpelijk omdat ze vinden dat het geloof alleenrecht heeft op hallucinaties.
In America is drugs deels illegaal verklaart omdat het de politie bewegingsruimte geeft om grotere zaken aan te pakken, huiszoekingen te doen, vingerprints af te nemen. Misschien speelt zoiets ook hier wel een rol. Het geeft justitie een stok om mee te slaan en zelfs bestaansrecht. Een andere goede reden is er ten slotte niet.