Ik bevind mij op de luchthaven van Helsinki en wacht op mijn vervolgvlucht naar Amsterdam. Sinds twintig minuten staat iemand naast mij, op nog geen twee meter afstand, oosterse oefeningen te doen. Misschien heeft hij vliegangst. Moskou bleek een aangename verrassing te zijn en een plek waar ik zeker wil terugkomen. Ik heb zo ongeveer iedere ochtend een typisch Russisch pannenkoekje genuttigd en iedere avond een gepofte aardappel met kaas boter en verschillende sausjes. Je zou verwachten dat dit traditionele voedsel wordt verkocht door oude vrouwtjes bij de metro, maar dat is niet zo. Zoals zoveel kleine ondernemingen zijn ook de pannenkoekjes en aardappels onder gebracht bij grote ketens. Deze kapitalistische machtsstrijd werd in de jaren negentig letterlijk uitgevochten met liquidaties op klaarlichte dag. Het zijn dus allerminst onschuldige pannenkoekjes of aardappels. Alles wat met voedsel te maken heeft is aan ketens verbonden en dus gethematiseerd. Als je een pannenkoek bestelt bij Teremok, wat kasteeltje betekend, word je bijvoorbeeld aangesproken als iemand van adel. Restaurants kiezen niet zelden voor een sprookjes thema of richten het restaurant in als een oude boerderij. In de Gum, het beroemde winkelcentrum aan het rode plein, kun je tegenwoordig weer ouderwetse sovjet lekkernijen krijgen in de met een retrostijl ingerichte sovjet kantine. Een andere lekkernij die in de rest van Europa niet verkocht mag worden, is het mineraal water. Dit water is zo ongelofelijk ziltig van de mineralen dat je haast zou denken dat het een medicinale werking heeft. Ook de excursie naar een zeventiende eeuwse wijk onder leiding van twee lesbische architecten, waarvan er een de luchthaven van moskou heeft ontworpen, mag tot de hoogtepunten worden gerekend. Er zijn niet veel oude dingen meer in Moskou en deze wijk staat ook op de nominatie om gesloopt te worden. Het ligt nogal centraal en volgens de wetten van het kapitalisme, kunnen daar veel duurdere appartementen voor in de plaats gezet worden. Inmiddels is de meneer naast mij klaar met het doen van zijn oosterse oefeningen. Hij is bezig met het diep in en uit ademen en maakt een buiging naar iedere windrichting.
